عدم کنترل زخم بستر در مراحل اولیه سبب پیشرفت سریع آن و تشکیل زخم هایی با درجات 3 یا 4 خواهد شد. در این مرحله، وجود بافت‌های مرده در زخم ممانعت از التیام زخم و تشکیل محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها، خطر عفونت‌‌های شدید را ایجاد می‌کند. تخلیه بافت فرسوده و جراحی‌های مربوط به زخم بستر در این مرحله از بیماری می‌تواند باعث نجات جان بیمار و درمان زخم بستر شود. توصیه‌ها و نکات مهمی درمورد قبل و بعد از جراحی زخم بستر وجود دارد که تضمین‌کننده موفقیت آن خواهد بود.
موارد کاربرد جراحی زخم بستر
زخم های بستر درجات 3 و 4، زخم هایی هستن که اغلب اوقات به جراحی و درمان های بازسازی زخم بستر برای تسریع روند بهبود نیاز دارند.
- زخم بستر درجه 3، زخمی است که از لایه اول پوست (اپیدرم) تا لایه دوم (درم) و بافت چربی زیر آن (بافت زیرپوستی) ادامه پیدا می کند.
- زخم بستر درجه 4، زخمی است که از بافت چربی عبور کرده و به بافت ماهیچه ای می رسد. این زخم بستر حتی می تواند تا استخوان نیز ادامه پیدا کند.
مزایای جراحی زخم بستر چیست؟
مزیت واضح این درمان آن است که زخم بسیار سریعتر از حالتی است که این درمان صورت نگیرد، بهبود می یابد. پزشکتان می تواند مزایای جراحی زخم بستر را کامل برایتان توضیح دهد اما در اینجا به برخی مزایای جراحی زخم بستر اشاره شده است:
- زمان استراحت بسیار کمتر
- ریسک عفونت پایین تر
- کیفیت بالاتر زندگی
- افزایش استقلال برای لذت بردن از فعالیت های متنوع
- هزینه های درمانی و مراقبتی پایین تر
نواحی نیازمند به عمل جراحی زخم بستر
- بخش نشیمنگاهی: این همان ناحیه بالای قسمت پشت ران و پایین کفل است. وقتی مدت زمان زیادی بنشینید و تکیه گاه وزنتان را تغییر ندهید می تواند منجر به بروز زخم فشاری یا زخم بستر شود.
- دنبالچه: استخوانی در مرکز پایین کمرتان و درست در بالای لگن است. زخم بستر در این نقاط می تواند در اثر دراز کشیدن طولانی مدت بدون چرخیدن و یا نشستن به صورت متمایل بدون آنکه مستقیم بنشینید ایجاد شود.
- برجستگی بالای استخوان ران: این قسمت، ناحیه استخوانی کنار باسن است. وقتی برای مدت زمان طولانی به کنار دراز بکشید و این حالت را تغییر ندهید می تواند زخم بستر در این نقطه را به همراه بیاورد.
روش‌های درمانی زخم بستر درجه 3 و 4
درمان زخم بستر باید در مراحل اولیه شروع زخم آغاز شود در غیر اینصورت این درمان بسیار دشوارتر خواهد شد. گزینه های ممکن برای درمان در زخم بستر درجات 3 و 4 می توانند عبارت باشند از:
- دبریدمان زخم بستر
- درمان زخم با فشار منفی
- جراحی بازسازی کننده فلپ زخم بستر
- قطع عضو. جراحی برای قطع بخشی یا تمامی عضوی از بدن. این درمان برای زمانی که بافت مرده، زندگی بیمار را تهدید می کند، ضروری است.
دبریدمان زخم بستر
زخم در حین جراحی تمیز می شود (دبرید می شود) تا هر گونه بافت مرده و عفونی و حتی گاهی استخوان عفونی برداشته شود. این فرایند یک زخم بزرگتر ایجاد می کند، اما بافت باقیمانده، یک بافت سالم است و احتمال بهبود آن بالاتر است. انواع دبریدمان:
دبریدمان شیمیایی زخم بستر
فرایند دبریدمان شیمیایی زخم بستر شامل استفاده از آنزیم ها برای خورده شدن بافت های مرده و تسریع رشد بافت سالم به جای آن است.
دبریدمان اتولایتیک زخم بستر
فرایند دبریدمان اتولایتیک از آنزیم های خود بدن استفاده می کند. یک همراه، یک پوشش مرطوب را روی زخم می گذارد و به بدن اجازه داده می شود تا خودش را ترمیم کند. این فرایند شاید برای بیمارانی که بدنی ضعیف برای ترمیم خودشان دارند، گزینه مناسبی نباشد.
دبریدمان زخم بستر توسط جراحی
یک جراح ممکن است از یک چاقوی کوچک برای برداشتن بافت مرده از یک زخم بستر عفونی استفاده کند. معمولا این فرایند نیز به نوعی درمان بازسازی کننده زخم نیاز خواهد داشت. دبریدمان زخم بستر توسط جراحی معمولا بخاطر دوره ریکاوری طولانی مدت، آخرین گزینه به شمار می رود.
دبریدمان مکانیکی زخم بستر
یک روش دردناک پاکسازی زخم بستر، در روش دبریدمان مکانیکی زخم بستر، یک نفر یک تکه پارچه نم دار بر روی زخم بستر قرار می دهد و اجازه می دهد تا آن خشک شود. سپس همراه آن قطعه پارچه را محکم می کشد تا بافت مرده و معمولا بخشی از بافت زنده نیز، از زخم جدا شوند.
دبریدمان شارپ زخم بستر
این روش شامل پاکسازی و برداشتن پوست زخم بستر و بافت های مرده درون آن توسط جراحی است. تشخیص میان بافت های مرده و زنده و برداشتن آنها دشوار است، بنابراین به تخصص و تشخیص بالای بالینی نیاز است.
درمان های بازسازی کننده زخم بستر
درمان بازسازی زخم بستر، اغلب با یکی از دو روش و با استفاده از بخشی از پوست یا بافت سالم که آن را “فلپ” می نامند، انجام می شود.
- فلپی از پوست و بافت سالم در نزدیکی زخم بستر برداشته شده و بر روی زخم کشیده می شود. این عمل به بخشی از فلپ امکان می دهد تا به عروق خونی پوست و بافت متصل بماند. خون تامین شده از این عروق به پوست و بافت امکان پوشاندن زخم بستر را می دهند.
- یک فلپ از پوست و بافت سالم از پشت بدن، لگن یا ران کاملا برداشته شده (گاهی می گویند، چیده می شود) و به روی زخم قرار داده می شود.
درمان زخم بستر با جراحی برای چه افرادی مناسب است؟
هر کس متفاوت است و هر زخم بستر نیز متفاوت است. پس با تیم پزشکیتان صحبت کنید که آیا این درمان، گزینه مناسبی برای شما هست یا خیر. در کل، صحبت درباره برخی فاکتورهای کلیدی که بیشترین شانس بهبود زخم بعد از جراحی را در اختیارتان قرار می دهد، اهمیت بالایی دارد. در اینجا به برخی فاکتورهایی که با پزشکتان درباره آن صحبت خواهید کرد اشاره شده است:
- سیستم پشتیبانتان: شما مسئول سلامت خودتان هستید، اما بیشترین شانستان برای موفقیت این است که آیا حمایت خوبی از افراد نزدیک به خود دارید یا خیر.
- امکانات مناسب: استفاده از امکانات مناسب برای تسریع روند بهبود پس از درمان، مراقبت های موثر طولانی مدت و پیشگیری از وقوع مشکلات حیاتی است.
- رژیم غذایی سالم: آب، فولیک اسید، آهن، روی و ویتامین های B6، B12 و C چند مورد از بخش های کلیدی یک رژیم غذایی سالم است که در مراقبت از پوست و بهبود زخم، مفید هستند. بهتر است تا با یک متخصص تعذیه برای تعیین یک رژیم غذایی متناسب با نیازها و سلیقه شخصیتان صحبت کنید.
- مدیریت شرایط سلامتی: یک پزشک یا متخصصین مراقبت های اولیه برای مدیریت مسائل پزشکی مانند فشار خون، دیابت، بی اختیاری و دیگر مشکلاتی که با آن مواجه هستید، مورد نیاز است.
- محصولات دخانی و تنباکو: محصولاتی مانند سیگار، تنباکوی بی دود یا هر گونه سیستم های الکترونیکی دارای نیکوتین (مانند سیگار الکترونیکی یا ویپ) به پوست آسیب می رسانند و روند بهبود زخم را به تعویق می اندازند.
- استفاده از الکل و مواد مخدر: استفاده از الکل و مواد مخدر به پوست آسیب می رسانند و روند بهبود زخم را به تعویق می اندازند.
خطرات احتمالی جراحی‌های زخم بستر
در هر جراحی، حتی با بهترین درمان نیز ممکن است مشکلاتی رخ دهد. جراحتان برای توضیح مشکلات احتمالی که ممکن است بروز نماید، با شما صحبت خواهد کرد. تصمیم اینکه مزایای جراحی بر ریسک بروز مشکلات در حین جراحی اولویت دارد یا خیر، به شما بستگی دارد. برخی از مشکلات جدی تری که در رابطه با آنها با پزشکتان صحبت خواهید کرد عبارتند از:
- بازگشت زخم
- زخم به درستی بسته نخواهد شد و یا قسمتی از بخیه هایی که لبه های فلپ را به یکدیگر بسته، باز می شود.
- باکتری های مضر از قسمت باز زخم در پوست وارد بدن شده و منجر به بروز عفونت می شود.
- پوست و بافت مورد استفاده برای فلپ زخم بستر، از بین می رود.
- در زیر فلپ خونریزی رخ می دهد که به درمان اورژانسی یا بیرون کشیده شدن نیاز پیدا خواهد کرد.
همچنین برای بهبود یک زخم شدید، شاید به ماه ها استراحت در تخت نیاز باشد. وقتی در تختخواب هستید، تمام فشار باید از روی ناحیه تحت درمان برداشته شود، که ممکن است انجام این کار بسیار دشوار باشد. اگر در زمان استراحت در تختخواب، این فشار از روی ناحیه تحت درمان برداشته نشود، فرایند بهبود به تعویق می افتد و حتی ممکن است زخم بدتر شود. بعلاوه، ریکس بالایی در بروز عفونت برای زخم های باز وجود دارد. هر چه زخم بیشتر باز بماند، این ریسک بالاتر، در مدت زمانی طولانی تر باقی خواهد ماند. اگر عفونت باقی بماند، می تواند گسترش یابد و زندگی بیمار را در خطر بیاندازد.
آمادگی‌های روانی قبل از عمل جراحی زخم بستر
باید خودتان را از لحاظ روانی برای دوره ریکاوری آماده کنید. ممکن است دوره ریکاوری پس از جراحی یا درمان بازسازی کننده زخم بستر، چند هفته طول بکشد. این به معنای ادامه استراحت در تختخواب و زمان ریکاوری توان و قدرت لازم برای آغاز حرکت از تختخواب به نشستن دوباره است. همچنین این بدان معناست که زندگی اجتماعی شما در این مدت محدود خواهد بود.
- ذات انسان، عجله کردن برای زودتر خوب شدن است، اما با صبر در فرایند بهبود می توانید از بروز مشکلات و موانع در این فرایند پیشگیری کنید. شاید نگاه به دوره ریکاوری به عنوان فداکاری کوتاه مدت تا دستیابی به نتایج طولانی مدت مفید باشد.
- می توانید از قبل برای چیزهایی که بتواند وقتتان را پر کند و ذهنتان را درگیر خود کند، برنامه ریزی کنید. می توانید از بازی های ویدیویی لذت ببرید، کتاب بخوانید، به موسیقی یا پادکست گوش کنید یا فیلم و تلویزیون نگاه کنید.
- شاید هم نیاز باشد تا تغییراتی در خودتان بدهید تا شانس ریکاوری را افزایش دهید. برای مثال شاید نیاز باشد تا رژیم غذایی خود را تغییر دهید، شرایط سلامت خود را مدیریت کنید و استفاده از تنباکو و هرگونه محصولات دخانی را کنار بگذارید.
- محصولات نیکوتینی و تنباکو، زیان آور هستند چرا که عروق متصل به پوست را نازک می کنند. این بدان معناست که پوستتان نمی تواند اکسیژن و مواد غذایی کافی را از جریان ناقص خونی دریافت کند و از همین رو فلپ به درستی بهبود نمی یابد.
آماده سازی برای جراحی زخم بستر
شما و جراحتان در رابطه با راه هایی صحبت خواهید کرد که به پیشگیری از وقوع مشکلاتی که ممکن است در حین جراحی رخ دهد، کمک می کند. در اینجا به چند مورد از موضوعاتی که احتمالا پیش از جراحی مورد بحث قرار می گیرد اشاره شده است:
- سابقه ای از نگهداری از زخم مورد نیاز است تا مشخص شود زخم بستر از چه زمانی وجود دارد، اینکه آیا زخم دیگری نیز وجود دارد و اینکه چه درمان هایی تا به حال صورت گرفته است.
- ارزیابی سلامتی برای انجام آزمایش خون، عکسبرداری با اشعه ایکس و بررسی رژیم غذایی و شرایط پزشکی ثانویه فعلی مورد نیاز است.
- اسپاسم عضلانی بعد از SCI رایج است. اسپاسم های عضلانی باید به خوبی کنترل شوند تا از وارد کردن آسیب به فلپ جلوگیری شود.
- هر عفونت فعلی درمان شده است.
- شاید به یک آزمایش پزشکی برای بررسی عفونت مجاری ادراری نیاز باشد.
- قرمزی در لبه های زخم بستر، بوی تعفن و چرک از نشانه های عفونت است.
توصیه های بعد از عمل جراحی زخم بستر
برنامه ریزی ترخیص و ریکاوری قبل از انجام جراحی زخم بستر انجام خواهد شد. برنامه مراقبتی شما بر هر چیز ممکن به منظور تسریع روند بهبود و پیشگیری از بروز مشکلات متمرکز می شود.
- خودتان یا افراد خانواده (اگر می خواهند مراقبت از شما را مدیریت کنند) باید مراقبت از زخم را یاد بگیرید. معمولا غیر از تمیز نگاه داشتن، خشک نگاه داشتن و مدیریت خونابه زخم، مراقبت خاص دیگری نیاز نیست.
- مراقبت های درمانی خانگی یا حضور در یک موسسه پرستاری شاید در صورت نیاز در نظر گرفته شود.
- در صورت نیاز با پزشکتان در تماس باشید.
- باید تجهیزات لازم برای تسریع روند بهبود و پیشگیری از بروز مشکلات پوستی آینده را در اختیار داشته باشید.
- تشک کاهش فشار (تشک بادی یا تختخواب پر شده از مایع): برای کاهش فشار وارده بر زخم در حال بهبود بر روی این تختخواب بادی یا پر شده از مایع دراز می کشید.
- متکای کاهش فشار برای نشستن: نگاشت فشار نیز برای کاربران ویلچر به منظور حصول اطمینان از استفاده از بهترین متکای ممکن، ضروری است. در نگاشت فشار از یک لایه نازک حسگر روی صندلی ویلچر استفاده می شود. یک نمایشگر کامپیوتری، توزیع وزن روی سطح صندلی ویلچر را نمایش می دهد. توزیع وزن به کاهش نقاطی که بیشتر امکان بروز آسیب پوستی دارند را کاهش می دهد.
- اقدامات معمول و لازم برای کاهش فشار را (که گاهی تغییر وزن، توزیع فشار و کاهش فشار نامیده می شود) را درست مطابق گفته ها و توصیه های تیم پزشکیتان ادامه دهید. در هنگام انجام اقدامات کاهش فشار باید بسیار مراقب باشید تا از انجام حرکات سخت و ناگهانی، اعمال فشار برشی و دیگر تنش ها بر زخم خودداری کنید.
- لازم است تا قبل از آنکه بتوانید دوباره به روی زخم فشار بیاورید، به آن فرصت دهید تا بهبود یابد. اگر خیلی زود به زخم فشار بیاورید، می توانید به آسانی دوباره این زخم را ایجاد کنید.
- دستورالعمل نشستن: زمانی که زخم، زمان کافی برای بهبود را داشت، به آرامی می توانید حرکت از استراحت در تختخواب به ویلچر را آغاز کنید. در ابتدا، نشستن روی ویلچر در چند بازه 15 دقیقه ای در طول روز معمول است. با ادامه روند بهبود زخم، زمان نشستن روی ویلچر نیز افزایش خواهد یافت.
سوالات متداول
آیا دبریدمان زخم بستر دردناک است؟
دبریدمان اتولایتیک، آنزیمی و بیولوژیکی معمولا اگر دردی هم داشته باشند، کم است. دبریدمان شارپ و مکانیکی می تواند دردناک باشد. اگر قرار باشد دبریدمان مکانیکی انجام دهید، داروی مسکن دریافت خواهید کرد. اگر دبریدمان شارپ زخم بستر داشته باشید، بی حسی کلی یا موضعی خواهید داشت.
روند دبریدمان زخم بستر چگونه است؟
دبریدمان، فرایندی برای درمان زخم های پوستی است. این فرایند شامل تمیزسازی زخم و برداشتن بخش های پینه شده یا ضخیم شده، عفونی و بافت غیرقابل رشد (مرده)، دبریس خارجی و مواد و پانسمان های باقی مانده از روی پوست است.
دبریدمان زخم بستر چقدر طول می کشد؟
فرایند دبریدمان زخم بستر بین 20 تا 30 دقیقه طول می کشد؛ اما می تواند طولانی تر هم باشد. این مساله به نحوه انجام دبریدمان توسط پزشکتان بستگی دارد. همچنین اینکه زخم بستر کجا باشد، چقدر بزرگ باشد و چقدر وضع آن وخیم باشد بستگی دارد.
اولین انتخاب برای دبریدمان زخم بستر چیست؟
دبریدمان اتولایتیک رایج ترین روش استفاده شده برای دبریدمان زخم بستر است. این روش از آنزیم ها و رطوبت خود بدن برای آبرسانی مجدد و نرم کردن بافت بی جان استفاده می کند. قسمت عمده پمادهای روی زخم بستر مانند هیدروژل ها، هیدروسلولوئید و هیدروفیبرها در فرایند اتولیز دبرید می شوند.
اگر بیش از یک زخم بستر داشته باشم چه؟
شما به همراه جراحتان در صورتی که بیش از یک زخم بستر وخیم داشته باشید، راجع به اینکه یک یا چند جراحی نیاز داشته باشید، تصمیم گیری خواهید کرد.
برای آنکه زخمم بعد از جراحی زخم بستر به بهترین شکل بهبود یابد، چه کاری می توانم بکنم؟
باید همیشه از توصیه های تیم پزشکیتان پیروی کنید تا به بهترین نتیجه برسید. همچنین باید به بهترین نحو برای آنچه رخ خواهد داد آماده شوید.
آیا جراحی زخم بستر می تواند حواس ناحیه آسیب دیده را بازگرداند؟
خیر. این درمان نمی تواند حواس طبیعی مناطقی که حواس خود را از دست داده اند، بازگرداند.
چه نوع جراحی هایی برای زخم های بستر انجام می دهند؟
یک زخم بستر بزرگ که نمی تواند بهبود یابد، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. یک روش ترمیم زخم بستر توسط جراحی، استفاده از یک بافت ماهیچه ای، پوستی یا نوع دیگری از بافت های بدن خودتان برای پوشاندن زخم و قرار دادن لایه ای روی استخوان استفاده می شود (جراحی فلپ زخم بستر).
زخم بستر درجه 4 چگونه درمان می شود؟
- آنتی بیوتیک: تجویز داروهای آنتی باکتریال برای درمان عفونت
- دبریدمان: برداشتن هر گونه ناحیه آسیب دیده، عفونی یا بافت مرده از زخم بستر.
- گرافت پوستی: پوشاندن ناحیه زخم بستر با یک قسمت پوست سالم.
زخم بستر درجه 3 چگونه درمان می شود؟
- مصرف آنتی بیوتیک برای مبارزه با عفونت
- استفاده از یک تشک یا بالش مخصوص برای کمک به بهبود.
- دبریدمان: جراحی برداشتن بافت مرده
- برداشتن فشار از روی زخم بستر
چقدر طول می کشد تا زخم بستر درجه 4 بهبود یابد؟
این زخم ها به توجه فوری نیاز دارند و شاید به جراحی نیاز پیدا کنید. زمان ریکاوری: زخم بستر درجه 4 ممکن است از 3 ماه تا خیلی بیشتر، شاید حتی سالیان، برای بهبود نیاز دارد.
