جراحی پیوند پوست، یک روش درمانی، برای جایگزین کردن پوست آسیب دیده است و همچنین ظاهر و عملکرد پوست ناحیه آسیب دیده را بازیابی می‌کند. نوع پیوند پوست مورد نیاز، مدت عمل جراحی و زمان بهبودی بیمار، به وضعیت و اندازه زخمی که ایجاد شده است، بستگی دارد. جراحی‌های پیوند پوست، اکثرا موفقیت آمیز هستند؛ اما در بعضی موارد، بدن، پیوند را پس می‌زند و باید برای بیمار، مجددا پیوند پوست انجام شود.
پیوند پوست چیست؟
پیوند پوست نوعی عمل جراحی است، که در آن، جراح، پوست سالم را از یک قسمت دیگر بدن بیمار برمیدارد و در محل پوست آسیب دیده پیوند می‌زند تا آن ناحیه را بپوشاند. سپس، بعد از چند روز، پوست پیوندی، شروع به تشکیل رگ‌های خونی کرده و به پوست سالم اطراف خود متصل میشود.
جراحی پیوند پوست، برای ترمیم پوست افرادی که در اثر بیماری، عفونت، سوختگی و جراحات، قسمتی از پوست بدن خود را از دست داده‌اند، بکار برده میشود. اگر بیمار سرطان پوست داشته و آن را به کمک جراحی برداشته باشد، پزشک ممکن است برای جایگزینی پوست برداشته شده، عمل پیوند پوست را توصیه کند.
مدت زمان بهبودی بعد از جراحی پیوند پوست، به سلامت عمومی بیمار، اندازه ناحیه پیوند و روشی که پزشک انتخاب می‌کند، بستگی دارد. روش‌های پیوند پوست، معمولا پس از اولین جراحی، موفقیت آمیز هستند؛ اما گاهی، پوست پیوندی، به خوبی به پوست اطراف نمی‌چسبد و بهبود پیدا نمی‌کند. اگر این امر رخ دهد، بیمار به یک جراحی پیوند پوست دیگر نیاز خواهد داشت.
مزایای پیوند پوست
پیوند پوست، جایگزین پوست از دست رفته شده و ظاهر و عملکرد پوست صدمه دیده را بهبود می‌بخشد و یک روش بسیار موثر برای معالجه افرادی است که پوست بدن خود را در اثر عوامل مختلف، از دست داده‌اند.
پیوند پوست در چه مواقعی توصیه میشود؟
ممکن است که جراحی پیوند پوست، در موارد زیر توصیه شود:
- نواحی از بدن، که بخش بزرگی از پوست آن، در اثر عفونت، از بین رفته است.
- سوختگی
- جراحی‌های ترمیمی و زیبایی، برای معالجه جای زخم و صدمات وارد شده به پوست
- جراحی سرطان پوست
- جراحی‌هایی که برای بهبودی، نیاز به پیوند پوست داشته باشند.
- زخم ناشی از دیابت، زخم بستر و زخم‌های واریسی که خوب نمی‌شوند.
- جراحت‌های بسیار بزرگ
- زخمی که دهانه آن، در زمان جراحی، کاملا بسته نشده باشد.
اگر مقدار زیادی از بافت پوست از بین رفته باشد، مثلا در موارد شکستگی شدید استخوان ساق پا و یا عفونت‌های شدید، پیوند پوست با تمام ضخامت انجام میشود.
پیوند پوست برای سوختگی
زخم سوختگی درجه یک، سطحی است و به طور طبیعی بهبود می‌یابد؛ زیرا بدن انسان قادر است که سلول‌های آسیب دیده پوست را جایگزین نماید. زخم سوختگی درجه دو (لینک داخلی به مقاله سوختگی درجه دو)، عمیق است و سوختگی‌های با تمام ضخامت پوست، برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از به جا ماندن جای زخم، نیاز به جراحی پیوند پوست دارند. در سوختگی وسیع، بیماران در مدتی که در بیمارستان بستری هستند، به بیش از یک عمل جراحی، نیاز خواهند داشت.
انواع پیوند پوست
چند نوع پیوند پوست وجود دارد که بر اساس ضخامت تقسیم بندی شده‌اند و هر نوع از این پیوند‌ها، خصوصیات و خطرات خاص خود را دارند.
پیوند پوست نیمه ضخیم
پیوند پوست نیمه ضخیم (STSG)، شامل اپیدرم و بخش سطحی درم است. در این نوع جراحی پیوند پوست، جراح، اپیدرم (لایه بالایی پوست) و بخشی از درم (لایه دوم پوست) را برمیدارد.
متخصصان پوست، معمولا برای پوشاندن آسیب دیدگی‌های وسیع پوستی، از پیوند پوست نیمه ضخیم استفاده می‌کنند. معمولاً، پوست سالم مورد نیاز برای پیوند را، از ران، شکم، پشت و یا باسن، برمی‌دارند. معمولا ناحیه‌ای که پوست، از آن برداشته شده (اهدا کننده)، بعد از یک تا دو هفته خود به خود بهبود می‌یابد.
پیوند پوست تمام ضخامت
پیوند پوست تمام ضخامت (FTSG)، شامل پیوند اپیدرم و درم به صورت کامل است. در پیوند پوست تمام ضخامت، جراح، لایه بالایی پوست و لایه دوم پوست را به طور کامل، برداشته و آن را برای پیوند استفاده می‌کند. پوست در روش پیوند تمام ضخامت، نسبت به پیوند نیمه ضخیم، دیرتر بهبود پیدا می‌کند؛ زیرا پوست پیوندی، ضخیم تر است.
پزشکان، پیوند پوست تمام ضخامت را برای بخش‌هایی از بدن که زیر لباس قرار نمی‌گیرد، مانند صورت، انتخاب می‌کنند. برای پیوند پوست تمام ضخامت، جراح، پوست سالم را، معمولا از ناحیه کشاله ران، بازو یا پوست ناحیه ترقوه، برمی‌دارند و بلافاصله محل اهداکننده پوست را می‌بندند.
پیوند کامپوزیتی یا ترکیبی
پیوند کامپوزیتی، شامل پوست و یک نوع بافت دیگر، مانند غضروف است. در این نوع پیوند، پوست، غضروف و یا سایر بافت‌های نرم را پیوند می‌زنند. پیوند پوست کامپوزیتی، که حاوی غضروف هم هست، معمولا در جراحی‌های پوست، برای ترمیم بینی و یا گوش‌ها بکار برده میشود.
نکات مهم قبل از عمل پیوند پوست
پزشک، جراحی پیوند پوست شما را از چند هفته قبل برنامه ریزی می‌نماید؛ بنابراین زمان کافی برای آمادگی‌های لازم را دارید.
قبل از این جراحی، شما باید در مورد داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا بعضی از داروها، مانند آسپرین، مانع از انعقاد خون می‌شوند.
پزشک ممکن است که دوز بعضی از داروهای مصرفی شما را تغییر داده و یا مصرف آن‌ها را قبل از جراحی، بطور موقت ممنوع کند.
همچنین، شما باید از شب قبل از عمل، چیزی نخورید و ننوشید؛ زیرا اگر ناشتا باشید، در صورتی که در حین جراحی، داروی بیهوشی باعث حالت تهوع شود، از استفراغ کردن و خفه شدن شما جلوگیری می‌کند.
بهتر است با یکی از دوستان و یا اقوام خود هماهنگ کنید که شما را بعد از جراحی پیوند پوست، به منزل برساند. اثرات داروی بیهوشی، شما را بعد از عمل، خواب آلوده می‌کند؛ در نتیجه بهتر است تا زمانی که احساس هشیاری کامل نکرده‌اید، از رانندگی خودداری نمائید.
نحوه انجام جراحی پیوند پوست
شما باید جراحی پیوند پوست را در بیمارستان انجام دهید. جراحی پیوند پوست، معمولا، تحت بیهوشی عمومی انجام میشود؛ البته پیوند‌های کوچک را می‌توان با بی حسی موضعی هم انجام داد. جراح، برش‌هایی بر روی پوست محل اهدا کننده، ایجاد می‌کند و پوست سالم را از آنجا برمیدارد. بسته به اینکه، جراح شما از چه روشی استفاده می‌کند، پوست سالم را از نواحی زیر بر می‌دارند:
- شکم
- پشت یا سینه
- ناحیه باسن یا کشاله ران
- ناحیه ترقوه
- ساعد
- ناحیه داخل ران، بیرون ران و یا لگن
قبل از جراحی پیوند پوست، جراح چند سوراخ کوچک و یا چند برش متقاطع کوچک، در پوست سالم ایجاد می‌کند، که به این کار شبکه بندی(مش بندی)، می‌گویند. با عمل شبکه بندی، پوست سالم، شبیه تور ماهی گیری میشود. با این تکنیک، جراح می‌تواند پوست پیوندی را در سطح وسیع‌تری بکشد؛ همچنین این کار، به بهبود سریع‌تر ناحیه پیوند، بعد از جراحی کمک می‌کند.
پزشک، پوست سالم را در محل پوست از بین رفته یا آسیب دیده قرار می‌دهد؛ سپس پوست پیوندی را با بخیه یا منگنه در جای خود محکم کرده و آن ناحیه را پانسمان می‌کند. محل اهدا کننده پوست و محل پیوند پوست، بعد از جراحی بهبود می‌یابند؛ اما بهبود یافتن محل پیوند پوست، بیشتر زمان می‌برد.
نکات مهم پس از جراحی پیوند پوست
بسته به نوع پیوند پوستی که برای بیمار انجام شده‌است، بیمار ممکن است که چند هفته در بیمارستان بستری شود و در هنگام مرخص شدن از بیمارستان، پزشک دستورات زیر را به بیمار خواهد داد:
- مصرف داروهای مسکن
- استفاده از بعضی پماد‌ها بر روی زخم
- تعویض پانسمان (تعداد و زمان دفعات تعویض)
- اجتناب از فعالیت‌های بدنی شدید و کارهایی که باعث کشیده شدن پوست شوند.
- بالا نگه داشتن محل پیوند پوست، در سطحی بالای قلب، برای کاهش تورم و ادم
- بی حرکت نگه داشتن ناحیه پیوند
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، بیمار باید، برای جلوگیری از عوارض احتمالی این جراحی، به پزشک مراجعه نماید:
- دردی که با مصرف مسکن برطرف نشود یا اینکه درد، شدیدتر شود.
- علائم عفونت مانند لرز و تب
- خارج شدن ترشحات از محل پیوند
- خونریزی مداوم
- اگر لبه‌های پوست پیوندی، شروع به ور آمدن کنند.
خطرات و عوارض پیوند پوست چیست؟
جراحی‌های پیوند پوست، اکثرا موفقیت آمیز هستند؛ اما گاهی اوقات پوست پیوندی، به ناحیه آسیب دیده نمی‌چسبد. اگر پوست پیوندی به ناحیه مورد نظر متصل نشود، به جراحی پیوند پوست دیگری نیاز خواهید داشت. عدم موفقیت پیوند پوست، معمولاً در اثر موارد زیر رخ می‌دهد:
- تجمع خون یا چرک در زیر پوست پیوندی
- عفونت
- آسیب رسیدن به محل پیوند پوست (مثلا حرکت کردن زیاد از حد پوست تازه پیوند شده در زمان بهبودی).
- وجود مشکلات گردش خون در بیمار، که موجب ترمیم آهسته‌تر زخم میشود (این بیشتر در افراد سیگاری رخ می‌دهد).
دیگر عوارض ناشی از جراحی پیوند پوست عبارتند از:
- خونریزی
- کشش پوست، در این عارضه، پوست پیوند شده منقبض شده و لبه‌های آن به داخل کشیده میشود.
- بی رنگ شدن، لکه شدن و ناهمواری پوست ناحیه پیوند
- بی حسی پوست، در ناحیه پیوند و یا افزایش حساسیت نسبت به درد
- دردی که بعد از بهبودی، همچنان ادامه پیدا کند (درد مزمن)
- ایجاد بافت اسکار در اطراف محل پیوند
هزینه عمل پیوند پوست
هزینه جراحی پیوند پوست، به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:
- میزان آسیبی که به پوست رسیده است
- مقدار پوست پیوندی که مورد نیاز شما است
- ناحیه اهدا کننده پوست
- نوع پیوند پوست
لازم به ذکر است که، هزینه جراحی پیوند پوست، برای هر جراح و هر کلینیک، متفاوت است.
سؤالات متداول
آیا پیوند پوست باعث ایجاد جای زخم میشود؟
بله، جای زخم به جا مانده از جراحی پیوند پوست برای محل سوختگی، در انعطاف پذیری و زیبایی پوست آن ناحیه تاثیر می‌گذارد. اگر پیوند‌های پوستی، در ناحیه مفاصل و یا هرعضو از بدن که زیاد خم میشود، مانند انگشتان، واقع شده باشد، ممکن است باعث کاهش تحرک آن عضو و ایجاد آسیب‌های بعدی شود.
جراحی پیوند پوست، چقدر دردناک است؟
معمولا جراحی پیوند پوست، تحت بیهوشی عمومی انجام میشود، بنابراین، شما در طول عمل، خواب هستید و هیچ دردی احساس نمیکنید.
آیا پیوند پوست، نیاز به بخیه زدن دارد؟
پزشک، پوست سالم را در محل پوست از بین رفته یا آسیب دیده قرار می‌دهد؛ سپس پوست پیوندی را با بخیه یا منگنه در جای خود محکم کرده و آن ناحیه را پانسمان می‌کند. ناحیه اهدا کننده پوست و ناحیه جراحی پیوند پوست، بعد از جراحی بهبود می‌یابند.
آیا پیوند پوست، یک جراحی بزرگ است؟
جراحی پیوند پوست، یک عمل جراحی بزرگ است. این جراحی شامل برداشتن پوست سالم از یک ناحیه از بدن(اهدا کننده)، قرار دادن آن بر روی ناحیه آسیب دیده پوست می‌باشد. معمولا از نواحی که در زیر لباس قرار می‌گیرد، محل اهدا کننده پوست را انتخاب می‌کنند، مانند قسمت داخلی ران و ناحیه باسن
علائم ناموفق بودن جراحی پیوند پوست چیست؟
پیوند پوست ناموفق، معمولا با درد مداوم، بی حسی، تب، تغییر رنگ پوست، قرمزی، تورم یا تحلیل بافت، نمایان میشود. بارزترین علامت پیوند پوست ناموفق، تیره شدن پوست است که باید در حالت طبیعی صورتی رنگ باشد.
اگر جراحی پیوند پوست من ناموفق باشد چه کنم؟
اگر پیوند پوست، ناموفق باشد، ممکن است به جراحی پیوند دیگری نیاز داشته باشید. البته، سرعت بهبودی در افراد متفاوت است، بعلاوه هر یک از اعضای بدن نیز، برای بهبودی زمان خاص خود را نیاز دارند.
چه مدت بعد از پیوند پوست، می‌توان دوش گرفت؟
اندکی بعد از عمل پیوند پوست، می‌توان ناحیه پیوند را به آب و صابون و با احتیاط شستشو داد؛ اما از نگه داشتن محل پیوند پوست در آب، تا زمان بهبودی کامل، خودداری کنید. معمولاً می‌توانید، ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از جراحی پیوند پوست، دوش بگیرید.
