زخم سر به خودی خود مشکل خاصی به شمار نمیرود، اما گاهی میتواند نشانه وجود مشکلی مثل پسوریازیس، درماتیت تماسی یا شپش باشد و به درمان نیاز داشته باشد. در این مقاله میخواهیم نگاهی به دلایل احتمال بروز زخم پوست سر و روشهای درمان آن داشته باشیم. همچنین میخواهیم نکاتی را برای کمک به جلوگیری از بروز این مشکل و زمان مراجعه به پزشک نیز بیان کنیم.
علتهای ایجاد زخم پوست سر درمان آن
زخم پوست سر ممکن است در اثر عوامل مختلفی، از شوره و شپش تا درماتیت تماسی و اگزمای سبورئیک، رخ دهد. راههای درمانی زخم پوست سر با توجه به دلیل ایجاد آن متفاوت خواهد بود و در اکثر موارد میتوان آن را با استفاده از داروها و درمان موضعی برطرف کرد.
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی، یک واکنش آلرژیک به چیزی است که آن را لمس کردهاید. یک واکنش آلرژیک میتواند در نتیجه تماس با جواهرات یا محصولات آرایشی و بهداشتی مثل شامپو و رنگ مو ایجاد شود. مواد خاصی مثل لاتکس نیز از عوامل احتمالی دیگری است که میتواند واکنش آلرژیک را به همراه بیاورد؛ بهعلاوه برگریزان گیاهانی مثل پیچک سمی هم میتواند با آثار مشابهی همراه شود. از طرفی در صورت تماس مواد سمی مثل اسید باتری یا مواد بلیچینگ به پوست سر نیز ممکن است با واکنش های آلرژیک شدید مواجه شوید.
یک واکنش آلرژیک میتواند با خشکی پوست سر و ایجاد خارش و سوزش همراه شود و اگر آن را بخارانید، احتمال خونریزی و زخم شدن آن وجود خواهد داشت، درماتیت پوستی مسری نیست.
زخم پوست سر معمولاً خود به خود از بین میرود، اما در صورت مشاهده موارد زیر باید به یک پزشک مراجعه کنید:
- به نظر عفونی برسد
- دردش زیاد شود
- در حال سرایت به نقاط دیگر باشد
حواستان باشد که از تماس با مواد محرک پرهیز کنید؛ در صورتی که چند مرتبه در معرض عامل ایجاد زخم سر قرار بگیرید، احتمال بروز واکنشهای آلرژیک شدیدتر را افزایش خواهید داد.
پسوریازیس پوست سر
پسوریازیس، از جمله التهابات پوستی مزمن به شمار میرود و اصولاً در آرنجها، زانوها، بدن و پوست سر رخ میدهد. پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است و این یعنی از سوی سیستم ایمنی بدن خودتان تحت حمله قرار میگیرید. این موضوع در پسوریازیس باعث میشود تا سرعت بازتولید سلولهای پوستی زیاد باشد و روی هم جمع شوند. این موضوع به تولید لایههای ضخیم خاکستری یا روشن بر روی پوست سر منجر میشود و ممکن است شبیه به شوره سر نیز باشد.
بنا به برآوردهای اتحادیه پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک، نزدیک به 50 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس، از پسوریازیس پوست سر رنج میبرند.
درمان پسوریازیس به شدت آن بستگی دارد؛ برای موارد خفیف میتوان از شامپوهای درمانی برای کاهش خارش و رشد بیش از حد پوست استفاده کرد.
شامپوی دارویی بدون نسخه حاوی سالیسیلیک اسید به کاهش تولید پوست اضافه کمک میکند. شامپو کل تار میتواند به کاهش التهاب و آهسته کردن رشد سلولهای پوستی کمک کند. در موارد شدیدتر و یا زمانی که درمانهای بدون نسخه نتیجه بخش نباشد، می توان از داروهای تجویزی یا روشهای درمانی دیگر استفاده کرد.
راههای دیگر درمان پسوریازیس پوست سر:
- نوردرمانی: اولین گزینه درمانی برای موارد متوسط تا شدید پسوریازیس پوست سر است که رشد سلولهای پوستی را با قرار دادن پوست در معرض نور فرابنفش کنترل شده، آهسته میکند.
- داروهای خوراکی و تزریقی: کورتیکواستروئید، متوترکسات و داروهای بیولوژیکی میتوانند به کاهش سرعت رشد سلولی، کاهش التهای یا سرکوب سیستم ایمنی بیش فعال کمک کند.
- محلول های موضعی: شامپوهای دارویی، استروئید موضعی و تار میتواند به کاهش سرعت رشد پوست، التهاب و تورم کمک کند.
شپش سر
شپش میتواند از موی یک نفر به دیگری پرواز کند و به همین دلیل بسیار مسری است. شپش سر منجر به بروز خارش میشود و اگر مدتی طولانی سرتان را بخارانید، ممکن است منجر به بروز زخمهای عفونی شود.
شپش حامل هیچ بیماری مزمنی نیست و آسیب خاصی برای فرد به همراه نمیاورد، اما اگر کاملاً کنترل و پاکسازی نشود، بهداشتی نیست و میتواند منجر به مشکلات اجتماعی شود.
شامپوها و داروهای بدون نسخه متفاوتی برای درمان شپش وجود دارند. میتوانید به دنبال موادی مثل پیرترین (pyrethrin)، دایمتیکون و … باشید. اگر شپش به مواد غذایی دسترسی نداشته باشد و از سر خارج شود، طی چند روز خواهند مرد.
منابع معتبر مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) پیشنهاد میکند تا شانه سر را به مدت 5 تا 10 دقیقه زیر آب 130 درجه فارنهایت (54.4 درجه سانتیگراد) بگیرید.
زرد زخم
زرد زخم یک عفونت باکتریایی است که میتواند منجر به بروز زخم و تاول در پوست شود. این زخمها میتوانند با خارش همراه شوند و معمولاً در دهان و صورت ایجاد میشوند؛ اما بعضاً میتوان شاهد بروز آن در خط رویش مو و پوست سر نیز بود.
زرد زخم میتواند در اثر ورود باکتریهای استافیلوکوکوس یا استرپتوکوکوس به یک بریدگی یا زخم ایجاد شود. شدت سرایت این عفونت بسیار بالا و در بین کودکان نیز شایع است.
اگرچه زرد زخم خفیف به خودی خود از بین میرود، اما درمان فوری آن ضروری است. پزشک برای کمک به موارد زیر میتواند آنتی بیوتیکهای خوراکی و موضعی را تجویز کند:
- پیشگیری از بدترشدن عفونت
- کاهش خطر سرایت عفونت به دیگران
- کاهش خطر بروز مشکلات دیگر
اگزمای سبورئیک
بروز سوزش، قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست سر در صورت ابتلا به اگزمای سبورئیک محتمل است. لایههای ضخیم تشکیل شده بر روی پوست سر میتوانند با خارش و ناراحتی زیادی همراه شوند. التهاب ناشی از اگزمای سبورئیک میتواند به صورت، گردن و پشت گوش نیز منتشر شود. در موارد شدید، این مشکل به باقی نقاط بدن نیز منتشر میشود. این مشکل، مسری نیست و دلیل آن نیز مشخص نیست.
شامپوی دارویی میتواند شدت زخم و اگزمای پوست را کاهش دهد. در جستجو به دنبال شامپوی دارویی مناسب به دنبال مواد سازنده زیر باشید:
- پیریتیون زینک
- سالیسیلیک اسید
- سلنیوم سولفید
- تار
استفاده از پمادهای موضعی قوی و تجویزی نیز میتواند در کمک به رفع این مشکل مفید باشد.
عفونت قارچی پوست سر
رینگ ورم یک عفونت قارچی در پوست، ساقه مو و پوست سر است. نشانههای این مشکل عبارتند از خارش و پچ پوستی و بیشتر در کودکان دیده میشود و بسیار هم مسری است.
استفاده از کرم و لوسیون در درمان عفونت قارچی پوست سر اثرگذار نیست. در عوض باید از یک تا سه ماه از داروهای ضد قارچ خوراکی استفاده کرد؛ مثالهایی از این داروها عبارتند از گریزئوفولوین (Gris-PEG) و تربیانافین (لامیزیل).
پزشکتان همچنین ممکن است استفاده از شامپوهای دارویی حاوی موادی مثل سلنیوم سولفید را در طول دوره درمان پیشنهاد کند. عدم درمان عفونت قارچی پوست سر ممکن است مشکلات زیر را به همراه بیاورد:
- عفونت شدید
- باقی ماندن جای زخم
- ریزش مویی که شاید دائمی باشد.
لیکن پلان یا خزه پوستی
لیکن پلان یک مشکل پوستی است که با برجستگیهای قرمز یا بنفش همراه میشود. وقتی این مشکل در سر ایجاد شود، به آن لیکن پلانوپیلاریس گفته میشود. لیکن پلان، تأثیر مخربی بر پوست سر میگذارد و میتواند به صدمات مویی و به تدریج به ریزش دائمی موها منجر شود. اکثر افراد در میانسالی به لیکن پلان مبتلا میشوند. به طور کلی برای تشخیص مشکلات پوستی به نمونه برداری از پوست نیاز خواهد بود.
لیکن پلان در مواردی ممکن است به خودی خود و بدون نیاز به درمان از بین برود. اما معمولاً پزشکان استفاده از کرمهای کورتیکواستروئید و استروئید خوراکی را تجویز میکنند. گاهی اوقات برای دستیابی به نتایج بهتر، از تزریق استروئید استفاده میشود.
زونا
زونا یک مشکل پوستی دردناک است که به وسیله ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود؛ این ویروس، همان عامل ایجاد آبله مرغان است. بیماری زونا با بروز تاولهایی همراه میشود که سر باز میکنند و زخم پوست سر را به دنبال میآورد. زونا همچنین میتواند منجر به بروز مشکلاتی مثل موارد زیر شود:
- سردرد
- تب
- لرز
- دلپیچه
بتورات پوستی (راش) ناشی از زونا عمدتاً در صورت و بدن ایجاد میشوند، اما احتمال بروز آن در پوست سر نیز وجود دارد و میتواند حتی شانه کردن مو را نیز با سختی و درد همراه کند.
هنوز درمانی برای زونا ایجاد نشده، اما مصرف دارو میتواند نشانههای آن را کاهش داده و دوره بروز آن را کوتاه تر کند. داروهایی که برای کمک به کنترل زونا تجویز میشوند، عبارتند از:
- داروی آنتی ویروسی مثل والترکس (والاسیکلوویر) و زوویراکس (آسیکلوویر)
- داروی مسکن
- درمان های موضعی
التهاب فولیکلهای مو
فولیکولیت به عفونت فولیکلهای مویی و بروز جوش یا زخم پوست سر گفته میشود که معمولاً بعد از کوتاهی و به خصوص تراشیدن مو ایجاد میشود. اقدامات زیر برای کسانی که سرشان را میتراشند، میتواند به کاهش احتمال بروز فولیکولیت پوست سر منجر شود:
- لایه برداری پوست سر قبل از تراشیدن
- خشک نگاه داشتن تیغ در بین دفعات مصرف
- نرم کردن پوست با استفاده کرم و ژل قبل از تراشیدن آن
- استفاده از تیغ تمیز و تیز
- مالیدن افترشیو
فولیکولیت برخلاف مشکلات دیگر، به طور خاص، فولیکلهای مویی را تحت تاثیر قرار میدهد و به جای آنکه پچ پوستی ایجاد کند، بیشتر به صورت نقاط دیده میشود.
استفاده از داروهای تجویزی متناسب با مشکل بیمار برای کمک به درمان آن توصیه میشود. این داروها میتوانند قرصهایی برای کنترل عفونت و کاهش درد، و پماد و شامپو برای کاهش موضعی این مشکل باشند.
زخم پوست سر ناشی از لوپوس
لوپوس یک بیماری خودایمنی است که با تولید آنتی بادی از سوی بدن و حمله به بافتهای سالم ایجاد میشود. این آنتی بادیها علاوه بر حمله به بافتهای سالم، منجر به بروز درد و التهاب نیز میشود. لوپوس یک مشکل مزمن، اما غیرمسری است.
بنا به گزارشات بنیاد لوپوس آمریکا، در حدود دوسوم افراد مبتلا به لوپوس میگویند که این بیماری بر پوستشان نیز تأثیر میگذارد. زخم یا راش ممکن است در نقاطی مثل سر، صورت و گردن که در معرض خورشید قرار دارد، بروز میکند و در صورتی که در سر ایجاد شود، احتمال ایجاد زخم پوست سر و ریزش مو نیز وجود خواهد داشت.
درمان مشکلات پوستی ناشی از لوپوس به کمک کرمهای کورتیکواستروئید یا بازدارندههای کلسینورین ممکن خواهد بود، داروهایی مثل داپسون نیز برای موارد شدیدتر لوپوس استفاده میشود.
آکنه
آکنه یک مشکل پوستی در نقاط مودار بدن مثل پوست سر است که منجر به بروز برجستگی زخم در پوست میشود. آکنه معمولاً به دلیل انسداد خروج مو از پوست به دلیل ممانعت چربی، سلولهای مرده پوست و باکتری ایجاد میشود و افراد دارای موهای چرب، بیش از دیگران در معرض بروز این مشکل قرار دارند.
فرد میتواند با استفاده از شامپوهای دارویی و شستشوی منظم مو، آکنه پوست سر را درمان کند. درمان آکنههای شدید یا طولانی مدت به داروها یا آنتی بیوتیکهای تجویزی نیاز دارد.
سرطان پوست سر
سرطان پوست معمولاً و عمدتاً در نقاط زیر که در معرض نور خورشید هستند، رخ میدهد:
- پوست سر
- صورت
- گردن
- ساعد
- کف دست
انواع مختلفی از سرطان پوست وجود دارند که هیچ یک از آنها مسری نیستند. مراقب هر تغییری مثل موارد زیر در پوست سرتان باشید:
- زخم هایی که خوب نمی شوند.
- پچ های برجسته یا ناهموار
- نقاطی که رنگ، اندازه و شکلش تغییر میکند.
پزشک، پوستتان را معاینه میکند و نمونهای از پوست ناحیه ملتهب شده را بر میدارد تا بتواند مشکلتان را تشخیص دهد.
درمان سرطان پوست به نوع سرطان، مرحله آن و وضعیت کلی سلامت شما بستگی دارد.
روشهای خانگی درمان زخم پوست سر

درمانهای خانگی را نمیتوان جایگزینی برای درمان پزشکی دانست، اما استفاده از آنها میتواند در کنار روشهای درمانی اصلی، به کاهش نشانهها کمک کند. بعضی از محصولات محبوب خود درمانی عبارتند از:
- آلوئه ورا: میتوانید یک برگ گیاه آلوئه ورا را ببرید و ژل آن را بیرون بکشید؛ یا یک محصول بدون نسخه حاوی آلوئه ورا را خریداری کنید و آن را مستقیماً بر روی ناحیه زخم شده بمالید. مطالعات نشان داده که استفاده از آن در موارد خفیف تا متوسط پسوریازیس مؤثر است.
- روغن درخت چای: این اسانس را میتوان تقریباً از همه جا تهیه کرد که در خیلی از شامپوها هم استفاده میشود. مطالعات نشان داده که استفاده از این ماده میتواند فرایند ترمیم زخم را تسریع کند و در مواردی میتواند به درماتیت سبورئیک و پسوریازیس نیز کمک کند.
- مکملهای امگا-3: این محصولات را میتوان به صورت کپسول یا شربت بدون نسخه خریداری کرد. استفاده از آنها میتواند به کاهش التهاب ناشی از اگزما و پسوریازیس کمک کند. قبل از مطمئن شدن درباره اثرگذاری این مواد به تحقیقات بیشتری نیاز خواهد بود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که میبینید، دلایل بسیاری برای خارش و زخم پوست سر وجود دارند و لازم است که منشأ بروز این مشکل را هر چه سریعتر پیدا کنید. اگر بعد از گذشت چند هفته از مصرف شامپوهای درمانی بدون نسخه و درمان خانگی، هنوز درگیر زخم پوست سر هستید باید با پزشکتان تماس بگیرید.
آنها میتوانند با یک معاینه ساده پوست سرتان، مشکل را تشخیص دهند. گاهی هم لازم است که نمونهای از سلولهای پوستتان را برای کمک به تشخیص مشکل، از ناحیه مشکل دار بردارند. هر چه زودتر مشکلتان را بشناسید، راحتتر میتوانید درمان آن را شروع کرده و از شر آن خلاص شوید.
پیشگیری از زخم شدن پوست سر
بخش بزرگی از زخمهای پوست سر مسری نیستند و اگرچه با مصرف دارو و تغییر سبک زندگی میتوان به مدیریت نشانههای زخمهای پوستی، مثل پسوریازیس و درماتیت سبورئیک کمک کرد، اما نمیتوان به طور کلی از بروز آن جلوگیری کرد.
جلوی برخی دیگر از دلایل زخم های پوست سر را میتواند گرفت. بعضی از استراتژیهای پیشگیرانه بروز زخم پوست سر عبارتند از:
- شستن منظم دستان و نزدیک نشدن به کسانی که مبتلا به عفونت پوستی هستند.
- شستن مرتب موها برای پیشگیری از بروز آکنه و کاهش خطر بروز عفونت بعد از یک آسیب دیدگی
- خودداری از لمس و خاراندن زیاد پوست سر
- استفاده از شامپوهایی که پوست سرا خشک یا تحریک نکند
- تماس با پزشک درباره مشکلات پوستی که بعد از مدتی از بین نمیروند.
سوالات متداول
آیا داشتن زخم پوست سر طبیعی است؟
زخم پوست سر معمولاً خطرناک نیست و به خودی خود از بین میرود. گاهی اما میتواند نشانه از مشکلی مثل درماتیت، شپش یا پسوریازیس باشد که به درمان نیاز دارد.
آیا پینه بسته شده روی زخم پوست سر را باید بکنم؟
زخم پوست سر در اکثر موارد به مداخلات پزشکی خاصی نیاز ندارند و خود به خود از بین میروند. فرد باید برای جلوگیری از بدتر شدن و کمک به درمان زخم پوست سر، از دستکاری آن خودداری کند.
فولیکولیت پوست سر به چه شکلی است؟
فولیکولیت می تواند به شکل زیر باشد:
- برجستگی یا جوش در اطراف فولیکل مویی
- تاولهای پر از چرک که سر باز میکنند و روی آن دلمه بسته میشود.
- خارش و سوزش پوست
آیا آلوپسی منجر به زخم پوست سر میشود؟
بیماری فولیکولیت دکلوان، شکل نادری از آلوپسی یا ریزش مو است که معمولاً در دوره سالمندی بروز میکند. نشانههای اولیه این بیماری، ریزش سکهای مو به همراه التهاب و زخمهایی به شکل جوش در اطراف محل ریزش مو است.
چرا مدام درگیر زخم پوست سر میشوم؟
خشکی پوست سر: خشکی پوست سر را میتوان شایع ترین عامل بروز زخم پوست سر دانست که معمولاً به دلیل شستن زیاد مو، وجود مواد معدنی زیاد در آب، حمام آب داغ، شامپوهای قوی و روشهای درمانی حاوی دمای بالا ایجاد میشود.
چربی پوست سر: چربی زیاد پوست سر نیز میتواند منجر به بروز زخم پوست سر شود.
دستکاری زخم پوست سر چه نتیجهای ایجاد میکند؟
دستکاری زخم پوست سر، احتمال بروز عفونت، باقی ماندن جای زخم و تغییر رنگ پوست را بالا میبرد. فردی که همیشه در حال دستکاری زخم پوست سرش باشد، شاید درگیر اختلال پوست کندن باشد. درمان اختلال پوست کندن معمولاً شامل مصرف دارو و حضور در جلسات مشاوره است.
آیا موی محل زخم پوست سر دوباره رشد میکند؟
اگر فولیکلهای مویی محل زخم پوست سر در فرایند فلپ/جراحی تخریب نشده باشند، مجدداً رشد خواهند کرد. بعد از اتمام دوره درمان، بعد از 4 تا 6 ماه، میتوانید ارزیابی بهتری از وضعیتتان داشته باشید.
اگر زخم پوست سر بهتر نشود، چه معنایی دارد؟
زخمی که خوب نمیشود، سرعت بهبودش آهسته است و یا خوب میشود و دوباره برمیگردد، یک زخم مزمن است. بخشی از دلایل بسیاری که برای این مشکل وجود دارند عبارتند از تروما، سوختگی، سرطان پوست، عفونت یا مشکلی مثل دیابت که منجر به بروز زخم می شود. برای ارزیابی زخمهایی که فرایند درمانشان خیلی طولانی باشند، باید به پزشک مراجعه کرد.