درجه بندی زخم بستر: بررسی علائم انواع زخم بستر و درمان‌های آن

زخم‌ فشاری یا زخم بستر یکی از نگرانی‌های مهم افرادی است که بیمار و ناتوان هستند، محدودیت حرکتی دارند یا مدتی طولانی در حالت نشسته می‌مانند. زخم‌های فشاری به منظور شناخت و کنترل بهتر، بر اساس شدت آسیب‌دیدگی بافت به چند مرحله تقسیم‌بندی می‌شوند.

درجه‌بندی زخم‌های فشاری چارچوب استانداردی را برای ارزیابی و تقسیم‌بندی زخم‌ها در اختیار پزشکان قرار می‌دهد. هر مرحله از زخم بستر نشان‌دهندۀ سطح معینی از درگیری بافت است که از خفیف تا شدید متغیر است. زخم بستر 4 درجۀ اصلی دارد.

درجه‌بندی صحیح زخم بستر برای تهیۀ طرح درمان مناسب، نظارت بر پیشرفت زخم و ارزیابی اثربخشی مداخله‌های انجام‌شده ضروری است. ارزیابی منظم، مراقبت صحیح از زخم و انجام اقدامات لازم برای رفع فشار و سایش جهت مدیریت زخم‌های فشاری و بهبود فرایند التیام حیاتی است.

درجات زخم بستر

زخم‌های فشاری بر اساس شدت آسیب بافت به شرح زیر درجه‌بندی می‌شوند:

• درجه 1
• درجه 2
• درجه 3
• درجه 4
• غیرقابل‌درجه‌بندی
• آسیب‌دیدگی بافت عمقی

به خاطر داشته باشید که درجه‌بندی زخم‌های بستر تنها توسط پزشک متخصص زخم قابل انجام است و در این بخش ما تنها تعریفی به شما ارائه دادیم تا دید بهتر و جامع‌تری نسبت به درجات زخم بستر داشته باشید.

زخم بستر درجه یک

فشار مرحلۀ 1 در اکثر موارد نتیجۀ نیروی حاصل از فشار استخوان روی سطح است، مانند زمانی‌که بیمار مدتی طولانی در حالت نشسته یا طاق‌باز می‌ماند.

پوست سالم  و زخم باز تشکیل نشده است تنها لایه اپیدرم کمی قرمز و ملتهب است.

در اثر فشار دست بر روی ناحیه قرمز شده پوست سفید نمی‌شود (تغییر رنگ نمی‌دهد). اغلب زخم بستر بر روی ناحیه استخوانی رخ می‌دهد.معمولا برای اطمینان از اینکه زخم مورد نظر، زخم فشاری است آن را با انگشت کمی فشار می‌دهند، اگر زخم در اثر فشار تغییر رنگ ندهد بدین معنی ‌است که زخم بستر درجه یک است. در صورتی که زخم در اثر فشار سفید شود زخم همچنان تبدیل به زخم بستر درجه یک نشده است.  در افرادی که رنگ پوست تیره‌ای دارند این روش تشخیصی ممکن است موثر نباشد.

علائم زخم بستر درجه 1

زخم بستر درجه 1 خفیف‌ترین نوع زخم بستر است و معمولاً با علائم خاصی همراه است. علائم شایع زخم بستر درجه 1 عبارت است از:

1. سرخ شدن پوست (اریتما) و سفید نشدن آن در اثر فشار دادن: پوست ناحیۀ زخم فشاری سرخ می‌شود و رنگش در اثر فشار دادن سفید یا کم‌رنگ نمی‌شود. سرخی پوست نشان‌دهندۀ آسیب دیدن پوست است و نشانۀ هشدار اولیه‌ای است که از ایجاد زخم بستر حکایت دارد.
2. تغییر رنگ: رنگ پوست ناحیۀ زخم با رنگ پوست سالم اطراف زخم تفاوت دارد. تغییر رنگ، بسته به رنگ پوست بیمار می‌تواند از صورتی تا سرخ باشد.
3. تغییر دما: ناحیۀ درگیر گرم‌تر یا سردتر از پوست اطراف است.
4. درد یا حساسیت به لمس: برخی بیماران در ناحیۀ زخم دچار درد موضعی یا حساسیت به لمس می‌شوند؛ شدت این علائم متغیر است.
5. تغییرات بافتی: پوست ناحیۀ زخم بستر با پوست اطراف تفاوت دارد و ممکن است سفت‌تر، نرم‌تر یا همراه با خارش باشد.
6. سالم بودن پوست: زخم بستر درجه 1 با ایجاد زخم باز یا متلاشی شدن پوست همراه نیست. پوست علی‌رغم آسیب دیدن بافت زیرین، سالم باقی می‌ماند.

اگر متوجه نشانه‌ها یا علائم زخم بستر درجه 1 شدید، حتماً به سرعت برای برداشتن فشار از روی ناحیۀ زخم دست‌به‌کار شوید، اقدامات پیشگیرانه را انجام بدهید و از پزشک راهنمایی بگیرید.

درمان زخم بستر درجه 1

برای درمان زخم بستر درجه 1 باید به چند عامل‌ اصلی توجه کنید که عبارت‌اند از: علت ایجاد زخم را شناسایی کنید و بهترین راهکار را برای پیشگیری از پیشرفت زخم تعیین کنید؛ برای مثال این راهکار می‌تواند ارزیابی وضعیت تغذیۀ بیمار باشد. وجود زخم بستر درجه 1 به منزلۀ زنگ خطری است که لزوم اقدامات پیشگیرانه را یادآوری می‌کند.

رعایت اقدامات احتیاطی زیر خطر ایجاد زخم بستر را در بیماران مستعد این عارضه به حداقل می‌رساند. همچنین احتمال بروز عوارض در بیماران دچار علائم با رعایت توصیه‌های زیر به پایین‌ترین حد می‌رسد:

• بیمار را باید با توجه به میزان فعالیت، توانایی حرکتی و میزان استقلالش در تغییر موقعیت دادن جابه‌جا کنید. پروتکل چرخاندن Q2 پروتکل استاندارد در بسیاری از مراکز درمانی است؛ البته برخی بیماران، بسته به عوامل اشاره‌شده به جابه‌جایی در فاصله‌های زمانی کمتر یا بیشتر نیاز دارند.
• پوست باید تمیز و خشک باشد.
• بیمار باید پروتئین و کالری کافی دریافت کند.
• سطح فعلی فعالیت، توانایی حرکتی و دامنۀ حرکتی بیمار حفظ شود.
• استفاده از تشک مواج ضد زخم بستر توصیه می‌شود.
• سر تخت باید حتی‌الامکان پایین باشد تا تنش برشی کمتر شود. ضمناً باید از بهترین جنس ملافه استفاده شود و ملافه‌ها تمیز، خشک و بدون چروک باشد.
• پانسمان فیلم شفاف یا هیدروکلوئید نازک برای محافظت از زخم بستر مناسب است. از پانسمان صرفاً برای پیشگیری از بروز عوارض بیشتر استفاده می‌شود.

به خاطر داشته باشید که در درجات اولیه زخم بستر عموماً نکات پیشگیرانه در منزل یا بیمارستان است که می‌تواند باعث جلوگیری از پیشرفت آن شود لذا بهتر است که همراهان بیمار نیز آگاهی کامل از پروتکل‌های درمانی داشته باشند.

زخم بستر درجه دو

زخم بستر درجه 2 با از بین رفتن پوست و اپیدرم و مقداری از لایه درم همراه است. زخم بستر درجه 2 به صورت زخمی سطحی به رنگ سرخ‌_‌صورتی تظاهر می‌یابد. اثری از بافت مرده یا نکروز بافت در زخم اصلی مشاهده نمی‌شود. زخم ممکن است به صورت تاول بسته یا تاول باز و مملو از مایع سرمی دیده شود.

علائم زخم بستر درجه 2

مشخصۀ اصلی زخم بستر درجه 2 از بین رفتن لایه‌های فوقانی پوست و پیش رفتن زخم تا لایۀ درم است. علائم زخم بستر درجه 2 عبارت است از:

1. آسیب دیدن پوست: شکاف آشکاری روی پوست، به صورت زخم باز سطحی، ساییدگی یا تاول دیده می‌شود. زخم معمولاً صورتی یا قرمز است.
2. درد: ناحیۀ زخم دردناک، حساس به لمس یا همراه با خارش است. بیمار احساس ناراحتی یا سوزش می‌کند.
3. رطوبت: زخم به دلیل آسیبی که در لایه‌های زیرین به رگ‌ها و بافت‌ها وارد شده است، مرطوب است یا ترشحات دارد.
4. ورم: ناحیۀ اطراف متورم یا ملتهب است.
5. حرارت: پوست دور زخم گرم‌تر از پوست سالم اطراف است.
6. حساسیت: بیمار در اثر لمس کردن یا فشار دادن ناحیۀ زخم درد یا حساسیت بیشتری را احساس می‌کند.

شایان ذکر است که اگر زخم بستر درجه 2 به خوبی کنترل نشود، به سرعت پیشرفت می‌کند. بنابراین ضروری است اقدامات لازم را برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر و درمان زخم انجام بدهید.

درمان زخم بستر درجه 2

درمان زخم بستر درجه 2 معمولاً شامل اقدامات زیر می‌شود:

• تمیز کردن: متخصص مراقبت از زخم زخم باز را هنگام تعویض بانداژ با محلول سالین (سرم نمکی) تمیز می‌کند.
• بانداژ: بانداژ به خشک نگه داشتن زخم و کاهش خطر عفونت کمک می‌کند. استفاده از پانسمان فومی غیرچسبنده یا چسب سیلیکونی توصیه می‌شود.
• دبریدمان: بافت مرده و آسیب‌دیده باید برداشته شود تا زخم بستر به خوبی التیام پیدا کند. به این عمل دبریدمان می‌گویند.
• دریافت مواد مغذی: تغذیۀ غنی از ویتامین A و C، پروتئین، زینک (روی) و آهن بخشی از طرح درمان زخم بستر درجه 2 است. نوشیدن آب کافی نیز مهم است.
• کاهش فشار: برداشتن فشار از روی زخم بستر از شدیدتر شدن آن جلوگیری می‌کند و به‌این‌ترتیب پوست فرصت پیدا می‌کند تا ترمیم خود را شروع کند.

زخم بستر درجه 3

زخم بستر درجه 3 با از بین رفتن پوست و لایه‌های اپیدرم و درم و آسیب دیدن یا نکروز بافت‌های زیر‌پوستی همراه است. زخم درجه 3 رو به پایین پیش‌روی می‌کند، اما به فاسیاهای زیرین نمی‌رسد. چربی زیرپوستی دیده می‌شود، اما عضله، تاندون یا استخوان مشخص نیست. ممکن است بافت مرده وجود داشته باشد، اما مانعی را برای برآورد گستردگی آسیب‌دیدگی بافت ایجاد نمی‌کند. مشکل تونل‌زنی یا تحلیل رفتن بافت‌های زیرین نیز احتمالاً وجود دارد.

علائم زخم بستر درجه 3

زخم بستر درجه 3 شدیدتر از زخم درجه 2 است، چرا که با از بین رفتن پوست و پیش‌روی در بافت زیر‌پوستی همراه است. علائم زخم بستر درجه 3 عبارت است از:

1. آسیب پوستی: زخم عمیق و مانند حفره‌ای باز است و از بین رفتن پوست کاملاً مشهود است. ممکن است زخم لبه‌های لوله‌شده یا تحلیل‌رفته داشته باشد.
2. آسیب بافتی: زخم از لایه فوقانی پوست فراتر می‌رود و در بافت زیرپوستی پیش‌روی می‌کند. چربی در بستر زخم دیده می‌شود، اما استخوان، عضله یا تاندون مشخص نیست.
3. بافت‌مردگی: زخم حاوی بافت مرده یا نکروزه است که به رنگ سیاه یا قهوه‌ای دیده می‌شود. بافت مرده باید برداشته شود یا اصطلاحاً عمل دبریدمان انجام شود تا زخم بتواند به خوبی التیام پیدا کند.
4. ترشحات: زخم ترشحات متوسط تا زیاد دارد که می‌تواند سروزی (شفاف)، سرمی ـ خونی (صورتی کم‌رنگ) یا چرک‌مانند باشد.
5. عفونت: زخم درجه 3 به دلیل مشخص شدن بافت‌ها مستعد عفونت است. نشانه‌های عفونت شامل افزایش سرخی، حرارت، ورم، بوی بد و تشدید درد یا حساسیت به لمس می‌شود.
6. درد: زخم درجه 3 دردناک است و بیمار از نبض زدن زخم یا ناراحتی مداوم شکایت دارد.
7. تونل زدن یا تحلیل رفتن بافت‌های زیرین: بخش‌هایی از بافت زیر پوست سالم دور زخم از بین می‌رود. تونل‌زنی زخم به عوارض بیشتر دامن می‌زند و ترمیم زخم را به تأخیر می‌اندازد.

ضروری است اقدامات فوری برای درمان زخم بستر درجه 3 انجام شود تا از بروز عوارض بیشتری مانند عفونت و آسیب بافتی جلوگیری شود.

درمان زخم بستر درجه 3

مهم‌ترین رویکرد برای مدیریت زخم بستر درجه 3، ارزیابی کامل نیازهای کلی بیمار است.

پانسمان مناسب و مؤثر باید با توجه به میزان و نوع ترشحات، از بین رفتن بافت‌های زیرین، تونل‌زنی، نوع و میزان بافت‌مردگی، ورم (ادم)، نشانه‌ها و علائم بار باکتریایی و درد انتخاب شود.

اگر بخشی از بستر زخم یا تمام آن با بافت نکروزه پوشیده شده باشد، از ژل‌های مخصوص برای نرم، مایع و شل کردن بافت مرده استفاده می‌شود. این عمل نوعی دبریدمان است.

پانسمان‌های آلژینات که بسیاری از ویژگی‌های‌شان مانند پانسمان‌های فومی است، گزینه مناسب دیگری برای زخم بستر درجه 3 به شمار می‌آیند. هر دو نوع پانسمان محیط زخم را مرطوب نگه می‌دارند و برای تونل‌زنی و از بین بردن بافت‌های زیرین مناسب‌اند.

درمان زخم با فشار منفی برای موارد جدی‌تر به کار برده می‌شود.

زخم بستر درجه 4

زخم بستر درجه 4 پیشرفته‌ترین مرحله زخم بستر است که در اثر درمان نامناسب زخم بستر درجه 3 ایجاد می‌شود. زخم بستر درجه 4 زمینه‌ساز عفونت‌های مرگباری می‌شود.

زخم بستر درجه 4 با از بین رفتن پوست و تخریب گسترده، بافت‌مردگی و آسیب‌دیدگی استخوان، عضله یا دیگر ساختارهای نگهدارنده‌ای همراه است که در پی از بین رفتن پوست و بافت‌های فوقانی دیده می‌شوند.

زخم بستر درجه 4 وخیم‌ترین نوع زخم بستر است: خون‌رسانی در این مرحله چنان محدود شده است که زخم رو به پایین تونل می‌زند و با پیش‌روی در تمام لایه‌های پوست، استخوان را در معرض دید می‌گذارد.

علائم زخم بستر درجه 4

زخم بستر درجه 4 شدیدترین نوع زخم فشاری است که با آسیب بافتی گسترده همراه است و غالباً ساختارهای زیرین مانند عضله‌ها، تاندون‌ها یا استخوان‌ها در این مرحله دیده می‌شوند. علائم زخم بستر درجه 4 به شرح زیر است:

1. آسیب پوستی: زخم عمیق، بزرگ و باز است. تمام ضخامت پوست از بین می‌رود و بافت‌های زیرین نمایان می‌شود. زخم لبه‌های لوله‌شده یا تحلیل‌رفته دارد.
2. آسیب بافتی: زخم در تمام لایه‌های پوست پیش می‌رود و به ساختارهای زیرین مانند عضله، تاندون یا استخوان می‌رسد. زخم حفره‌ای عمیق یا تونل را ایجاد می‌کند.
3. بافت‌مردگی: زخم حاوی بافت نکروزه یا مرده است که به رنگ سیاه یا قهوه‌ای دیده می‌شود. دبریدمان (برداشتن بافت) برای کمک به ترمیم مناسب زخم ضروری است.
4. ترشحات: زخم بستر درجه 4 غالباً ترشحات زیادی دارد که می‌تواند سروزی (شفاف)، سرمی ـ خونی (صورتی کم‌رنگ) یا چرکی باشد.
5. عفونت: زخم بستر درجه 4 به دلیل آسیب بافتی گسترده و نمایان شدن بافت‌های زیرین، معمولاً به شدت مستعد عفونت کردن است. از نشانه‌های عفونت می‌توان به افزایش سرخی، حرارت، ورم، بوی بد و تشدید درد یا حساسیت به لمس اشاره کرد.
6. تونل‌زنی یا تحلیل بافت‌های زیرین: زخم بستر درجه 4 نیز مشابه درجه 3 باعث از بین رفتن بافت‌های زیر پوست سالم دور زخم می‌شود.
7. درد: زخم بستر درجه 4 بسیار دردناک است و بیمار از ضربان زدن زخم یا درد شدید و مداوم شکایت دارد.
8. عوارض: زخم بستر درجه 4 با عوارض مختلفی مانند سلولیت (عفونت پوست)، استئومیلیت (عفونت استخوان)، سپسیس (عفونت سیستمی) و از بین رفتن مقدار قابل‌توجهی از بافت‌ها همراه است.

درمان فوری زخم بستر درجه 4 حیاتی است. زخم بستر درجه 4 به مراقبت تخصصی، مدیریت عفونت و درمان نیاز دارد تا به‌این‌ترتیب بتوان به ترمیم زخم کمک کرد و از بروز عوارض بیشتر جلوگیری نمود.

درمان زخم بستر درجه

زخم بستر درجه 4 می‌تواند التیام پیدا کند، اما چنین زخم عمیقی غالباً به مشکلات بیشتری دامن می‌زند و درمانش گاهی مستلزم جراحی است.

در صورتی که زخم عفونت داشته باشد ابتدا به کمک آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی عفونت زخم را برطرف نموده و سپس برای درمان زخم اقدام می‌کنیم.

جراحی دبریدمان یا جراحی فلپ غالباً برای درمان زخم بستر درجه 4 لازم است. پانسمان آلژینات، هیدروژل، فوم چسبی، هیدروفیبر یا سیلیکونی پانسمان‌های مناسبی برای زخم بستر درجه 4 هستند. درمان زخم با فشار منفی گاهی پس از دبریدمان برای کمک به بهبود زخم توصیه می‌شود.

زخم بسته غیر قابل درجه بندی (unstageable)

بافت مرده‌ای که  به رنگ زرد، خرمایی روشن، خاکستری، سبز یا قهوه‌ای است و از بافت زنده جداست، زخم را می‌پوشاند. ممکن است زخم رویه‌ای به رنگ خرمایی، قهوه‌ای یا سیاه داشته باشد. بنابراین تا زمانی‌که بافت مرده برداشته نشود، نمی‌توان عمق واقعی آسیب‌دیدگی را برآورد کرد.

علائم زخم بستر غیرقابل درجه بندی

شدت و عمق واقعی زخم غیرقابل‌درجه‌بندی را تا زمان جدا کردن بافت نکروزه نمی‌توان تعیین کرد. با این‌ حال زخم فشاری غیرقابل‌درجه‌بندی نیز با علائم خاصی به شرح زیر همراه است:

1. وجود بافت مرده یا رویه (دلمه): بافت مرده زرد، خرمایی، خاکستری، سبز یا قهوه‌ای یا بافت نکروزۀ خشک، چرمی یا سیاه (دلمه) روی زخم را می‌پوشاند. وجود این لایه ارزیابی عمق و گستردگی واقعی زخم را دشوار می‌کند.
2. وجود نداشتن بستر زخم واضح: بافت سالم زیرین و عمق زخم را به دلیل وجود بافت مرده یا دلمه نمی‌توان مشاهده کرد.
3. بوی احتمالی: زخم‌های غیرقابل‌درجه‌بندی، به‌ویژه زخم‌های همراه با بافت‌مردگی، بوی بدی دارند.
4. نشانه‌های احتمالی عفونت: وجود نشانه‌های عفونت، مانند افزایش سرخی، حرارت، ورم، درد یا ترشحات چرکی، بیانگر احتمال عفونت کردن زخم است.

برای آن‌که بتوان درجه زخم بستر غیرقابل‌درجه‌بندی را به درستی تعیین کرد، باید ابتدا بافت نکروزه یا دلمۀ روی زخم از طریق انجام دادن دبریدمان یا دیگر مداخله‌های مناسب برداشته شود. سپس پزشک بستر زخم مشخص‌شده را ارزیابی و زخم را به درستی درجه‌بندی می‌کند.

درمان زخم بستر غیر قابل درجه بندی

درمان زخم فشاری غیرقابل‌درجه‌بندی با این هدف انجام می‌شود که بافت مرده به روشی ایمن تا جایی برداشته شود که پزشک بتواند زخم را به درستی درجه‌بندی و درمان کند.

زخم فشاری بافت عمیق (deep tissue injury)

پوست در زخم بستر بافت عمیق یا زخم فشاری مشکوک به بافت عمیق، سالم است، اما پوست به رنگ بنفش یا بلوطی درمی‌آید یا تاول مملو از خونی دیده می‌شود. ناحیۀ دور زخم دردناک، سفت، خمیری یا گرم‌تر یا سردتر است. زخم گاهی شدیدتر می‌شود و رویه (دلمه) نازکی آن را می‌پوشاند. اگر زخم عمیق‌تر شود، لایه‌های بیشتری از بافت و استخوان در معرض دید قرار می‌گیرد.

علائم زخم بستر بافت عمیق

علائم زخم بستر بافت‌های عمقی به شرح زیر است:

1. تغییر رنگ: رنگ ناحیۀ زخم با رنگ پوست اطرافش تفاوت دارد. زخم‌های بستر بافت‌های عمقی رنگ‌های متفاوتی دارند و به رنگ قرمز پررنگ، بنفش، بلوطی یا حتی کبود و خون‌مرده دیده می‌شوند.
2. سفت یا کلفت شدن: بافت به دلیل آسیب‌دیدگی سفت یا کلفت می‌شود.
3. تفاوت دمایی: ناحیۀ زخم گرم‌تر یا سردتر از پوست سالم اطراف است.
4. درد یا حساسیت به لمس: زخم‌های فشاری بافت‌های عمیق دردناک یا حساس به لمس‌اند. بیمار از درد مداوم یا احساس ناراحتی شکایت دارد.
5. تغییرات حسی: بیمار بی‌حسی یا گزگز را در ناحیۀ زخم گزارش می‌دهد.
6. ورم: ناحیۀ دور زخم فشاری بافت عمیق متورم می‌شود.
7. سالم ماندن پوست: پوست روی زخم فشاری بافت عمیق در ابتدا سالم است. سالم بودن پوست تشخیص شدت آسیب‌دیدگی بافت‌های زیرین را دشوار می‌سازد.

لازم به ذکر است که زخم‌های بستر بافت‌های عمیق به سرعت پیشرفت می‌کنند و در نهایت به زخم باز تبدیل می‌شوند. ارزیابی و مداخلۀ فوری برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی  بیشتر و کمک به ترمیم زخم ضروری است.

درمان زخم فشاری بافت عمیق

درمان زخم فشاری بافت عمیق باید شامل اقداماتی باشد که برای درمان انواع زخم‌های فشاری انجام می‌شود. به‌عبارت دیگر درمان این نوع زخم‌ها مستلزم تغییر موقعیت دادن مکرر بیمار، رفع فشار مکرر از روی زخم، مراقبت مناسب از پوست، انتخاب سطح حمایتی مناسب و اصلاح مشکلات سیستمی یا کمبودهای تغذیه‌ای می‌شود.

همچنین برداشتن فشار از ناحیۀ زخم و استفاده از تشک زخم بستر از مهم‌ترین روش‌های درمان این زخم بستر است.

تشخیص و درجه‌بندی زخم بستر

درجه‌بندی و تشخیص زخم بستر مستلزم ارزیابی جامع ویژگی‌های زخم، شامل ظاهر، محل و درگیری بافت می‌شود. متخصصان مراقبت از زخم راهنماها و ابزار ارزیابی استانداردی را برای تعیین درجۀ زخم بستر و تهیۀ طرح درمان مناسب به کار می‌برند. فرایند درجه‌بندی و تشخیص زخم بستر به‌طور کلی طی مراحل زیر انجام می‌شود:

1. ارزیابی: ارزیابی جامع زخم بستر، شامل بررسی دقیق پروندۀ پزشکی، معاینۀ بالینی و ارزیابی ویژگی‌های زخم، انجام می‌شود. عامل‌هایی مانند اندازه، عمق، وجود بافت نکروزه، ترشحات و نشانه‌های عفونت بررسی می‌شود.
2. درجه‌بندی: زخم بستر معمولاً براساس سیستم طبقه‌بندی تعیین‌شده توسط سازمان‌هایی مانند انجمن ملی مشاوره زخم فشاری (NPUAP) یا انجمن اروپایی مشاوره زخم فشاری (EPUAP) درجه‌بندی می‌شود. سیستم درجه‌بندی به طبقه‌بندی شدت زخم بر اساس گستردگی آسیب بافتی کمک می‌کند. زخم بستر از 1 تا 4 درجه‌بندی می‌شود، البته دو درجۀ تکمیلی زخم غیرقابل‌درجه‌بندی و زخم بافت‌های عمیق نیز وجود دارد.
3. تشخیص: زخم بستر با در نظر گرفتن تظاهرات بالینی و پروندۀ پزشکی و ارزیابی یافته‌ها تشخیص داده می‌شود. پزشک عامل‌های خطر، مانند بی‌تحرکی، تغذیۀ نامناسب و بیماری‌های هم‌زمان را ارزیابی می‌کند؛ این عامل‌ها به ایجاد و پیشرفت زخم بستر کمک می‌کنند. همچنین تشخیص افتراقی برای رد احتمال ابتلا به عارضه‌هایی، مانند زخم‌های شریانی یا عرقی، زخم‌های دیابتی یا زخم‌های ناشی از سانحه انجام می‌شود که به عوارض مشابهی دامن می‌زنند.

درجه‌بندی مؤثر و تشخیص زخم‌های فشاری تهیۀ طرح درمان فردی، انجام مداخله‌های مناسب و پایش پیشرفت ترمیم زخم را برای متخصص ممکن می‌سازد. ارزیابی مجدد منظم و تعدیل رویکرد درمان بر اساس نیازهای درحال تغییر زخم فشاری برای مراقبت بهینه از زخم و پیشگیری از بروز عوارض حیاتی است.

حال در این بخش درجه بندی‌های مختلف زخم بستر، علائم  و درمان‌های آن را بررسی خواهیم کرد.

زخم بستر در چه نقاطی بیشتر اتفاق می‌افتد؟

پشت سر و گوش‌ها، شانه‌ها، آرنج‌ها، پایین کمر و باسن‌ها، بخش‌های استخوانی، مفصل‌های ران، بخش داخلی زانوها و پاشنه‌ها مناطقی هستند که زخم بستر معمولاً روی آن‌ها ایجاد می‌شود. همچنین زخم‌های فشاری روی نقاطی ایجاد می‌شوند که پوست روی خودش چین می‌خورد. ضمناً احتمال تشکیل زخم‌های فشاری در محل فشار آوردن تجهیزات پزشکی به پوست وجود دارد.

سخن نهایی

زخم‌های فشاری در مراحل مختلف پیشرفت می‌کند؛ هر درجه از زخم فشاری با میزان متفاوتی از آسیب بافتی همراه است. تشخیص درجۀ زخم بستر و اجرای راهبردهای پیشگیرانۀ مناسب برای کاهش خطر زخم‌های فشاری حیاتی است. زخم‌های فشاری را در مراحل اولیه غالباً می‌توان از طریق اقداماتی مانند تغییر موقعیت بیمار، سطوح توزیع مجدد فشار و رعایت بهداشت پوست به روشی مؤثر مدیریت کرد. همان‌طور که زخم پیشرفت می‌کند و در لایه‌های عمیق‌تر پیش می‌رود، درمان پیچیده‌تر می‌شود و اقداماتی مانند دبریدمان زخم، کنترل عفونت، استفاده از پانسمان‌های پیشرفته و احتمالاً مداخله‌های جراحی ضرورت می‌یابد. مداخلۀ به‌هنگام، ارزیابی منظم و به‌کارگیری رویکرد میان‌رشته‌ای که شامل همکاری متخصص زخم، پرستار و بیمار باشد، برای درمان موفق و پیشگیری از ایجاد زخم بستر ضروری است. از طریق اولویت قائل شدن برای پیشگیری و انجام مداخله‌های مناسب می‌توانیم بروز زخم‌های بستر را به حداقل برسانیم و این زخم‌های دردسرساز را با موفقیت درمان کنیم.

پرسش‌های پرتکرار

زخم فشاری خوب می‌شود؟

اگر زخم بستر از نوع درجه 1 یا 2 باشد، اگر به خوبی از زخم مراقبت کنید، زخم غالباً بهبود می‌یابد. درمان زخم‌های بستر درجه 3 و 4 سخت‌تر است و بهبود این زخم‌های پیشرفته مدت بیشتری طول می‌کشد.

سریع‌ترین راه برای التیام زخم‌های بستر کدام است؟

درمان زخم بستر شامل تغییر موقعیت منظم، استفاده از تشک مخصوص برای کاهش یا رفع فشار و پانسمان برای کمک به ترمیم زخم می‌شود. جراحی نیز گاهی اوقات ضرورت می‌یابد.

زخم بافت عمیق (DTI) زخم غیرقابل‌ درجه‌بندی در نظر گرفته می‌شود؟

ظاهر زخم بافت عمیق ایجاد شده در پی تجزیۀ مستمر بافت‌های مرده زیرین مدام تغییر می‌کند.

گاهی تا زمانی که پزشک متخصص زخم این نوع از زخم بستر را نبیند و آن را تشخیص ندهد، در درسته زخم بستر غیرقابل دسته‌بندی تقسیم می‌شود.

زخم بستر در چه مرحله‌ای به جراحی نیاز پیدا می‌کند؟

جراحی بهترین گزینه برای بیمارانی است که به درمان دارویی جواب نمی‌دهند یا دچار عوارضی مانند خونریزی، زخم همراه با سوراخ‌شدگی یا انسداد شده‌اند.

چقدر طول می‌کشد تا زخم بستر به زخم درجه 4 تبدیل شود؟

زخم‌های فشاری درجه 3 یا 4 به سرعت پیشرفت می‌کنند. برای مثال زخم بستر درجه 4 در بیماران مستعد گاهی ظرف فقط یک یا دو ساعت ایجاد می‌شود. با این‌ حال زخم در بعضی موارد فقط چند روز پس از آسیب‌دیدگی مشخص می‌شود.

چه مدت می‌توان با زخم بستر درجه 4 زنده ماند؟

زخم بستر درجه 4 عارضه‌ای جدی و مرگبار است و باید فوراً درمان شود. پیش‌آگهی این نوع زخم مشخص نیست.