سال‌هاست که الکل توسط افرادی که باور دارند به از بین بردن عفونت زخم کمک میکند، استفاده می‌شود (که در تئوری درست است). اما از استفاده‌ی الکل برای زخم (به خصوص زخم باز) باید اجتناب کرد، زیرا می‌تواند باعث بروز عوارضی شود که منجر به ایجاد مشکلات جدی‌تر مانند تخریب سلول‌های پوست گردد.
راه‌هایی برای بهبود زخم بدون استفاده از الکل وجود دارند، به خواندن این مقاله ادامه دهید تا متوجه شوید که چرا مصرف الکل برای زخم ایده نامناسبی است و چگونه می‌توانید عوارض آن را به درستی رفع کنید.
آیا می‌توان از الکل برای تمیز کردن زخمها و خراشها استفاده کرد؟
جواب کوتاه: حتی اگر بتوانید الکل را روی زخم بریزید، قطعاً نباید این کار را بکنید.
مضرات استفاده از الکل برای زخم در حقیقت بیشتر از مزایای آن است
برخی معتقدند که می‌توانید روی زخم الکل بریزید، زیرا باور دارند که این کار از زخم در مقابل عفونت محافظت میکند. الکل در حقیقت در برخی درمان‌های پزشکی مصرف می‌شود و کاربرد ضدعفونی کنندگی آن درست است.
همانطور که بیان شد، استفاده از الکل فقط به مصرف خارج از بدن اختصاص دارد.
زمانی که الکل، مثلاً ایزوپروپانول، برای سطح پوست استفاده می‌شود، می‌تواند به طور موثری احتمال عفونت را خنثی کند. به همین دلیل پرستاران قبل از تزریق، این الکل را استفاده می‌کنند. بدین صورت مطمئن می‌شوند هیچ عامل بیماری زایی وارد ناحیه تزریق نمی‌شود. هرچند ممکن است فکر کنید می‌توانید روی زخم الکل بریزید، اما باید تجدید نظر کنید.
پوست ما، بزرگترین اندام در بدن، وظیفه نگه داشتن مواد را در خارج و بیرون بدن دارد. به خاطر وجود کلاژن در آن محکم و منعطف است، لایه محافظ خارجی می‌تواند ایزوپروپانول را تحمل کند و امکان نظافت را به آن بدهد.
- آیا می‌توان پوستی که بریدگی ندارد را با الکل تمیز کرد؟ بله.
- آیا می‌توان روی زخم الکل ریخت؟ خیر.
الکل نباید از طریق زخم یا بریدگی وارد آن شود
بدن انسان حاوی ترکیبی پیچیده و ظریف از اسکلت، اندام‌ها، استخوان و عضله است و منابع مختلفی برای حفظ عملکرد موثر خود نیاز دارد. عدم تعادل در منابع، سطح pH، مواد مغذی و تعداد زیادی از دیگر عوامل، توانایی بدن در عملکرد موثر آن را مشخص میکند. الکل یکی از آن عوامل است.
زمانی که الکل روی زخم می‌ریزید، کاملاً احتمال عفونت را به طور موثری خنثی می‌کنید. اما علاوه بر این، این امر می‌تواند در سلول‌های بافت نرم که در همان زمان برای بهبودی زخم تلاش می‌کنند، تداخل ایجاد کند.
این امر به دلیل خورندگی و قدرتمند بودن ایزوپروپانول است این کار ممکن است روی سطح پوست مفید باشد، اما زمانی که به داخل بدن راه پیدا میکند، می‌تواند مخرب باشد.
متأسفانه، الکل نمی‌تواند عفونت باکتریایی را از سیستم بهبود زخم خود بدن تشخیص دهد و به هر دو حمله میکند. در حقیقت، الکل در تمامی مراحل بهبود زخم، از شروع آن با انعقاد خون، می تواند تاثیر منفی بگذارد.
زمانی که زخمی می‌شوید، اولین اولویت بدن توقف خونریزی است.
به علت وجود پلاکت‌ها در بدن و در طی فرایندی به نام هموستاز، دلمه تشکیل شده و خون لخته می‌گردد. نباید روی زخم الکل بریزید زیرا می‌تواند تاثیر منفی روی لخته شدن خون بگذارد.
بنابراین اگر شخصی از شما پرسید: “آیا می‌توان روی زخم الکل ریخت؟” شما اکنون جواب آن را می‌دانید.
قطعاً روی زخم نباید الکل بریزید. استفاده از الکل برای زخمها می‌تواند به طور ناخواسته شرایطی را ایجاد کند که باعث ترمیم زخم نشود.
چگونه به درستی از زخم مراقبت کنید؟
نباید برای ضدعفونی کردن زخم از الکل استفاده کنیم، پس چگونه از زخم مراقبت کنیم؟ در اینجا چند مرحله برای کمک به شما به منظور مراقبت از زخم آورده شده است.
دستان خود را بشویید
تمیز کردن زخم با دست‌های کثیف احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. حتی اگر دستان شما به نظر تمیز می‌رسند، قبل از انجام هر کاری، آنها را کاملاً با صابون بشویید. دستان خود را به مدت حداقل بیست ثانیه زیر آب بشویید. از صابون برای از بین بردن جرم‌ها و باکتری‌هایی که ممکن است باعث ایجاد عفونت زخم شوند استفاده کنید.
خونریزی را متوقف کنید
مرحله بعدی متوقف کردن خونریزی است. این کار را باید با ایجاد فشار روی زخم و امکان لخته شدن خون انجام دهید. حتماً از پارچه یا پانسمان تمیز برای ایجاد فشار استفاده کنید. بخشی از بدن که زخمی است را بالاتر بیاورید. نیروی گرانش زمین از هجوم خون به سمت محل زخم جلوگیری میکند و به توقف خونریزی کمک می‌شود.
زخم را بشویید
قبل از شروع، دستان خود را بشویید و خشک کنید.
سپس، تا حد امکان زخم را با مقدار زیادی آب گرم و صابون بشویید. می‌توانید زیر دوش نیز بروید و اجازه دهید مقدار زیادی آب صابون از روی زخم عبور کند. حتماً بستر زخم را کاملاً آبکشی کنید.
اگر زخم سوختگی دارید، پارچه خنک استفاده کنید یا آن ناحیه را زیر آب سرد بگیرید. سپس سوختگی را با آب صابون بشویید.
هرچند ممکن است وسوسه شوید که از ضدعفونی کننده‌هایی مانند ایزوپروپانول یا هیدروژن پراکسید استفاده کنید، اما در نظر داشته باشید که این کار به بافت سالم اطراف زخم نیز آسیب می‌زند. به ویژه بافت جدید در مقابل ضدعفونی کننده‌های قوی بسیار آسیب پذیر است، زیرا این بخش حساس‌تر از پوست تکامل یافته است.
زمانی که نوبت به تمیز کردن زخم‌های سطحی می‌رسد، استفاده از آب و صابون روش قدیمی و مناسبی است.
می‌توانید از موچین استفاده کنید تا سنگریزه‌ها و اشیاء کوچک را از زخم در بیاورید (قبل از این کار موچین را با الکل ضدعفونی کنید). اما اگر جسم خارجی بزرگ است، خودتان آن را در نیاورید. در این شرایط باید به پزشک مراجعه کنید.
آنتی بیوتیک استفاده کنید
سپس، پماد آنتی بیوتیک روی زخم بزنید. آنتی بیوتیک از رشد باکتری‌هایی که منجر به ایجاد عفونت می‌شوند، جلوگیری میکند. لایه نازکی از پماد آنتی بیوتیک باسیتراسین کافی است.
زخم را بپوشانید
بعد از تمیز کردن زخم، آن را با بانداژ یا پانسمان بپوشانید. حتماً زخم را با حوله یا پارچه تمیز به آرامی و به صورت ضربه‌ای خشک کنید. پانسمان ابزاری مفید برای تمیز نگه داشتن زخم است و به حفظ رطوبت محیط که باعث تقویت ترمیم زخم می‌شود نیز کمک میکند. اما این امر به این معنی نیست که پانسمان را قرار دهید و آن را هرگز برندارید.
قبل از پانسمان کردن، ممکن است نیاز به استفاده از لایه‌ای نازک از ژل وازلین یا آنتی بیوتیک موضعی بدون نسخه داشته باشید. این کار به پیشگیری از عفونت و حفظ رطوبت پوست کمک میکند.
وقتی صحبت از سوختگی است، بهتر است بگذارید تاول‌ها شکل بگیرند. این تاول‌ها به محافظت از پوست کمک می‌کنند. می‌توانید از پانسمان سبکی برای تمیز نگه داشتن زخم استفاده کنید.
ناحیه زخمی را هر روز تمیز کنید
پانسمان یا بانداژ را حداقل یک بار در روز برای تمیز کردن زخم عوض کنید. زمانی که زخم یک پارچه و تمیز شد، بانداژ جدید را قرار دهید.
در زخم‌های پیچیده، مانند زخم‌های بستر، ممکن است دو یا سه بار در روز نیاز به شستشوی زخم داشته باشید تا به پیشگیری از عفونت کمک کند.
مردم فکر می‌کنند که شستشوی زخمها می‌تواند منجر به عفونت گردد، اما درست نیست. بهترین راه برای پیشگیری از عفونت، شستشوی مداوم آنهاست. راه‌حل اجتناب از آلودگی، شستشوی آن است.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
اگر موارد زیر را داشتید، به نزدیکترین مرکز درمان اورژانسی مراجعه کنید:
- خونریزی متوقف نشد.
- زخم بسیار بزرگ یا عمیق است.
- کثیفی یا چیزی در آن است.
- تمیز کردن آن بسیار دردناک است.
- نزدیک رگ خونی یا مفصل است.
- قرمز یا متورم است یا چرک دارد. ممکن است عفونی باشد.
- به علت گاز گرفتگی ایجاد شود. گاز تمامی حیوانات و انسان نیاز به رسیدگی پزشکی دارد.
کلام آخر
الکل باعث ایجاد مسمومیت سیستماتیک (گسترده در بدن) نمی‌شود، اما، اصولاً با از بین بردن رطوبت، به سلول‌های اطراف زخم آسیب زده و باعث ایجاد درد شدید می‌شود، زیرا پایانه‌های عصبی سطح پوست را تحریک میکند. آسیب بافتی در حقیقت برای ترمیم به صورت معکوس عمل میکند. تنها دلیل استفاده از ایزوپروپانول (الکل مالشی) یا اتانول (الکل خوراکی) به طور مستقیم روی زخم باز، وجود زخم آلوده به میکروب (مثلاً گازگرفتگی حیوانات) و عدم دسترسی به آب و صابون یا دیگر تمیزکننده‌ها است.
مصرف الکل برای زخم باز، فرایند ترمیم را با تخریب سلول‌های در حال رشد، مختل میکند. در نتیجه، ممکن است پوسته پوسته شدن زودهنگام را داشته باشید که اگر به خاطر آکنه باشد، می‌تواند منجر به ایجاد لکه‌های تیره (زخم آکنه) گردد و اگر زخم به علت صدمه جدی‌تری باشد، اسکار کلوئیدی یا طبیعی ایجاد شود.
سوالات پرتکرار
آیا الکل می‌تواند به زخم آسیب برساند؟
اختلال در پاسخ التهابی به علت مصرف الکل تاثیر منفی بر روند بهبود زخم دارد.
چرا زمانی که زخم با الکل تماس پیدا میکند، درد دارد؟
پاسخ این سوال در گیرندههای VR1 (گیرنده وانیلوئید) نهفته است. گیرنده VR1 نوع خاصی از سلولها در پوست هستند که به گرما واکنش نشان میدهند. تحقیقات نشان داده‌اند که اتانول (که نوعی الکل است) باعث می‌شود سلول‌های پوست سیگنال‌های شیمیایی عصبی یکسانی را نسبت به گرما ارسال کنند. این امر در کنار تعداد زیادی از اثرات مضری است که وجود دارند.
آیا می‌توان زخم جراحی را با الکل تمیز کرد؟
از تمیزکننده پوست، صابون آنتی باکتریال، الکل، بتادین یا پراکسید استفاده نکنید. این مواد می‌توانند به زخم آسیب وارد کنند و بهبودی را به تأخیر بیاندازند.
به جای الکل از چه چیزی برای ضدعفونی زخم استفاده کنیم؟
هر مزیت احتمالی در استفاده الکل برای زخمها در مقایسه با عوارض آن ناچیز است. توجه کنید که بهترین راه برای تمیز کردن بریدگیها و خراشها شستشو با آب و صابون است.
