گردش خون ضعیف: علائم، روش تشخیص، راه درمان

گردش خون ضعیف به عارضه‌ای اشاره دارد که در آن، یک یا چند قسمت از بدن دارای جریان خون ناکافی است. خبر خوب این است که گردش خون را می‌توان بهبود بخشید. این وضعیت ممکن است به دلایل زیادی از دیابت گرفته تا اضافه وزن رخ دهد. همچنین لازم به ذکر است که بسیاری از علل این عارضه به نوبه خود منجر به مشکلات بیشتری می‌شوند. بنابراین، در صورت مشکوک شدن به گردش خون ضعیف، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا شما را معاینه کرده و تشخیص را انجام دهد. درمان‌هایی برای این عارضه وجود دارند که برخی از آن‌ها تهاجمی و برخی روش‌های کم تهاجمی یا غیرتهاجمی هستند. در هر صورت، پزشک به شما در تصمیم‌گیری در مورد انتخاب روش درمانی  مناسب کمک می‌کند.

گردش خون ضعیف

سیستم گردش خون شما، خون، اکسیژن و مواد مغذی را به سراسر بدن ارسال می‌کند. وقتی جریان خون قسمت خاصی از بدن شما کاهش می‌یابد، آن قسمت مواد مغذی ضروری را دریافت نمی‌کند و ممکن است علائم گردش خون ضعیف را تجربه کنید.

 گردش خون ضعیف می‌تواند به جریان ناکافی خون در بخش‌های زیر اشاره داشته باشد:

• شریان‌هایی که خون را به بازوها و پاها می‌رسانند.
• سیاهرگ‌ها که خون را به قلب برمی‌گردانند.
• سیستم لنفاوی، که مایعات بافت را تخلیه می‌کند.

گردش خون ضعیف می‌تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اما این مقاله بر جریان خون به و از اندام‌ها، مانند پاها، بازوها و دستان شما تمرکز می‌کند. همچنین گردش خون ضعیف به خودی خود یک بیماری نیست بلکه می‌تواند ناشی از علل مختلف باشد. شایع‌ترین علل عبارتند از چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی و مشکلات شریانی. اگر علائم و نشانه‌های گردش خون ضعیف دارید، درمان علل زمینه‌ای و نه صرفاً خود علائم، ضروری است.

علائم گردش خون ضعیف

علائم گردش خون ضعیف اغلب به راحتی قابل تشخیص است. آن‌ها شامل گرفتگی عضلات، درد مداوم پا و درد و ضربان در بازوها و پاها و همچنین خستگی، واریس و مشکلات گوارشی می‌باشند. گرفتگی ساق پا در حین راه رفتن و زخم‌هایی که به نظر نمی‌رسد در پاها و انگشتان پا خوب شوند نیز از علائم گردش خون ضعیف هستند. اختلال عملکرد شناختی مانند سردرگمی یا از دست دادن حافظه نیز می‌تواند به دلیل کمبود خون و اکسیژن‌رسانی به مغز رخ دهد. انگشتان دست، دست‌ها، بازوها، پاها و انگشتان پا به عنوان اندام شما در نظر گرفته می‌شوند. این اندام‌های شما می‌توانند دچار گزگز یا بی‌حسی، تورم و سنگینی شوند. گردش خون ضعیف حتی می‌تواند منجر به قانقاریا در اندام‌ها شود که مرگ بافت بدن است که در موارد شدید می‌تواند منجر به قطع عضو شود. هنگامی که خون به درستی جریان نداشته باشد، دمای اندام‌های شما نوسان خواهند داشت. ضعف جریان خون همچنین باعث بی‌حسی شده و ناتوانی خونرسانی به به قلب می‌تواند باعث تورم شود. همچنین ممکن است پوست شما به دلیل کمبود جریان خون رنگ پریده به نظر برسد. همه این‌ها نشانه‌هایی هستند که نشان می‌دهد خون به درستی در بدن شما حرکت نمی‌کند و اندام‌های شما ممکن است مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نکنند. درست است که هرازگاهی پاها یا دست‌های همه ما بی‌حس می‌شوند، اما وقتی این موارد به‌طور مداوم و روزانه تجربه می‌شوند، باید به یک متخصص مراجعه کرد تا علت را تعیین کند.

علت‌های گردش خون ضعیف

بیماری‌های مختلف می‌توانند باعث گردش خون ضعیف شوند، از جمله:

گرفتگی شریان

ایجاد پلاک در عروق خونی می‌تواند باعث گردش خون ضعیف شود. آترواسکلروز یکی از شایع‌ترین علل گردش خون ضعیف است و زمانی اتفاق می‌افتد که پلاک در عروق خونی، به‌ویژه در شریان‌ها ایجاد می‌شود. این تجمع پلاک در نهایت شریان را باریک و سفت کرده و در نهایت جریان خون را محدود می‌کند. آترواسکلروز معمولاً عروق مغز، قلب، پاها و بازوها را درگیر می‌کند. هنگامی که آترواسکلروز در اندام‌های فوقانی و تحتانی ایجاد می‌شود، به آن بیماری شریان محیطی (PAD) می‌گویند.

مرض قند

دیابت می‌تواند باعث مشکلات گردش خون و شرایط مرتبط مانند بیماری عروق محیطی شود. با گذشت زمان، سطوح بالای گلوکز خون می‌تواند به عروق خونی آسیب برساند و باعث ایجاد پلاک شود. برای افراد مبتلا به دیابت، کنترل صحیح سطوح گلوکز خون، فشار خون و سطح کلسترول برای حفظ جریان خون سالم ضروری است. دیابت همچنین می‌تواند باعث آسیب عصبی شود و سطوح بالای گلوکز ممکن است منجر به وضعیتی به نام “نوروپاتی دیابتی” شود. یکی از انواع این شرایط همچنین می‌تواند بر فشار خون و ضربان قلب فرد تأثیر بگذارد.

لخته شدن خون

وجود لخته در رگ خونی می‌تواند جریان خون را از اندام‌ها یا بافت‌ها محدود کند. در برخی موارد، لخته به طور کامل جریان خون را مسدود می‌کند. لخته خون می‌تواند دردناک باشد و اگر لخته حرکت کند، متاسفانه می‌تواند عواقب شدیدی به همراه داشته باشد؛ مانند:

• حمله قلبی
• سکته مغزی
• آمبولی در شریان ریوی که به ریه آسیب می‌رساند.

لخته‌های خون می‌توانند در هر جایی از بدن ایجاد شوند و منجر به مشکلات گردش خون گردند. با این حال، اگر پزشک آ‌ن‌ها را به موقع تشخیص دهد، درمان می‌تواند موفقیت آمیز باشد.

اضافه وزن

اضافه وزن باری را بر بدن تحمیل می‌کند، به خصوص اگر فرد زیاد نشسته یا ایستاده باشد. اضافه وزن نیز خطر مشکلات فشار خون و واریس را افزایش می‌دهد.

بیماری یا پدیده ریناد

این بیماری باعث باریک شدن عروق خونی می‌شود. تنگ شدن عروق و محدود شدن جریان خون می‌تواند باعث بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و احساس سردی در دست و پا شده و عوارض آن ممکن است با گذشت زمان شدیدتر شوند.

استفاده از محصولات دارای تنباکو

سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری‌هایی را افزایش می‌دهد که به نوبه خود، باعث گردش خون ضعیف می‌شود. همچنین در جریان خون اختلال ایجاد می‌کند، به دیواره عروق خونی آسیب می‌رساند و باعث ایجاد پلاک در رگ‌ها می‌شود. این اثرات در نهایت، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی و حملات قلبی را افزایش می‌دهند.

تشخیص گردش خون ضعیف

گردش خون ضعیف با طیف وسیعی از شرایط رخ می‌دهد. قبل از تشخیص، پزشک موارد زیر را در نظر می‌گیرد:

• علائم
• عوامل خطر
• هر بیماری مرتبط
• سابقه پزشکی خانوادگی
• نتایج معاینه فیزیکی

سپس پزشک آزمایشاتی را تجویز می‌کند که می‌توانند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش قند خون برای دیابت
• آزمایش خون برای تشخیص زمینه التهابی بدن
• تصویربرداری اولتراسوند یا سی تی اسکن برای بررسی عروق خونی و بررسی لخته
• یک شاخص مچ پا-بازویی برای بررسی PAD (بیماری عروق محیطی)

درمان گردش خون ضعیف

اولین قدم شما باید معاینه توسط پزشک باشد. یک پزشک عروق هر بیماری را تشخیص می‌دهد، داروهایی را که ممکن است نیاز داشته باشید تجویز می‌کند و یک درمان مناسب برای مدیریت گردش خون ضعیف شما تدوین می‌کند. ممکن است برای درمان بیماری‌های خود به دارو یا روش‌هایی نیاز داشته باشید، اما پزشک تغییرات سبک زندگی را نیز توصیه به شما می‌کند.

 در اینجا چند کار ساده وجود دارند که می‌توانید با تایید پزشک خود انجام دهید تا گردش خون خود را افزایش دهید:

• ورزش منظم داشته باشید: ورزش برای سلامت قلب و گردش خون ضروری است. ورزش های کم شدت مانند پیاده‌روی، دوچرخه سواری ثابت، یوگا و شنا می‌توانند ناراحتی ناشی از گردش خون ضعیف و سایر بیماری‌ها را کاهش دهند.
• پاهای خود را بالا بگذارید: افزایش ارتفاع به ادم، تورم ناشی از تجمع مایع اضافی که معمولاً در پاها، مچ پاها و ساق پا رخ می‌دهد، کمک می‌کند. در حالی که همه افرادی که گردش خون ضعیفی دارند ادم را تجربه نمی‌کنند، بالا بردن پاهای خود در صورتی که می‌خواهید برای مدت طولانی بنشینید همچنان مفید است.
• لباس‌های تنگ بپوشید: اگر پزشک شما تایید کرد، می‌توانید لباس‌های تنگ را امتحان کنید. این تنگی لباس‌ها می‌تواند جریان خون را افزایش دهد و به مقابله با گردش خون ضعیف در پاها و پاها کمک کند.
• سیگار نکشید: سیگار کشیدن یکی از بدترین کارهایی است که می‌توانید برای سلامتی خود انجام دهید. از پزشک متخصص خود کمک بخواهید تا به شما کمک کند این عادت را برای همیشه کنار بگذارید. ترک سیگار خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد، گردش خون را بهبود می‌بخشد و احتمال حمله قلبی یا سکته را نیز کاهش می‌دهد.
• وزن سالم خود را حفظ کنید: اضافه وزن، فشار بیشتری بر قلب، مفاصل و سیستم عروقی شما وارد می‌کند. حفظ وزن مناسب خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی، گردش خون ضعیف و آرتریت را نیز کاهش می‌دهد.

خطرات و مشکلات

گردش خون ضعیف می‌تواند به اعصاب و بافت‌ها آسیب برساند، زیرا این اعصاب و بافت‌ها، خون و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند. این امر به ویژه در میان افرادی که دیابت نوع 2 دارند شایع است؛ زیرا ممکن است بی‌حسی نیز داشته باشند که بر توانایی احساس علائم گردش خون ضعیف تأثیر می‌گذارد. هنگامی که بیماری شریان محیطی علت گردش خون ضعیف باشد، فرد در معرض خطر سکته مغزی یا حمله قلبی قرار دارد. این می‌تواند زمانی رخ دهد که عروق خونی مغز یا شریان‌های منتهی به قلب مسدود شوند. لخته‌های خون نیز اگر آزاد شوند و به مغز بروند می‌توانند باعث سکته مغزی شوند، در حالی که ترومبوز وریدی عمقی- بیماری لخته شدن خون (DVT)، می‌تواند منجر به آمبولی ریه شود.

گردش خون ضعیف و زخم

سلامت سیستم گردش خون شما که به عنوان سیستم قلبی عروقی شما نیز شناخته می‌شود، برای بهبود زخم ضروری است، زیرا بخش مهمی از پاسخ ایمنی بدن شما را تشکیل می‌دهد. قلب شما، خون غنی از مواد مغذی و اکسیژن را از طریق شریان‌ها از قلب دور می‌کند. رگ‌های شما، خون فاقد اکسیژن و فاقد مواد مغذی را به قلب برمی‌گردانند. هنگامی که زخمی می‌شوید، خون شما مواد مغذی اضافی و گلبول‌های سفید خون را به بافت آسیب دیده منتقل می‌کند. با این حال، اگر گردش خون شما محدود باشد، ممکن است خون کافی به زخم نرسد که به نوبه خود می‌تواند بهبود را به تاخیر بیندازد. هر چه زخم دیرتر درمان شود، خطر عفونت، بستری شدن در بیمارستان و احتمالاً قطع عضو یا از دست دادن زندگی بیشتر می‌شود.

به طور کلی دو نوع زخم وجود دارد که ممکن است به علت گردش خون ضعیف ایجاد شوند:

زخم‌های وریدی

این زخم‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که گردش خون ضعیف باعث تجمع خون در ورید شود. همانطور که فشار در ورید ایجاد می‌شود، می‌تواند مایع را به بیرون فشار دهد و باعث تجزیه پوست و ایجاد زخم وریدی پا شود. این زخم‌ها اغلب در ناحیه داخلی مچ پا یا زیر زانو ایجاد می‌شوند.

 علائم زخم وریدی عبارتند از:

• تورم
• التهاب
• درد
• پوسته پوسته شدن، یا خشک شدن و خارش پوست
• سیاه یا قهوه‌ای شدن رنگ پوست

زخم‌های وریدی نیز می‌توانند از خود ترشحات تولید کنند.

زخم‌های شریانی

زخم‌های شریانی به دلیل انسداد شریان که از جریان خون به پا جلوگیری می‌کند ایجاد می‌شوند. همچنین به عنوان “زخم‌های ایسکمیک” شناخته می‌شوند و معمولاً در قسمت بیرونی مچ پا، پاشنه، پا یا انگشتان پا ظاهر می‌شوند. اگرچه، می‌توانند در جاهای دیگر نیز ایجاد شوند.

 علائم زخم شریانی عبارتند از:

• پوست بدون مو و سفت
• زخم‌های زرد، قرمز یا سیاه
• زخمی عمیق که خونریزی ندارد.
• قرمز شدن پا در هنگام پایین آوردن آن و رنگ پریدگی هنگام بالا بردن آن
• پا درد شبانه

همچنین شایع است که ناحیه‌ای که دچار زخم شریانی شده است را لمس کنیم و سرد باشد، زیرا علت آن گردش خون ضعیف می‌باشد.

پیشگیری از گردش خون ضعیف

شما می‌توانید علائم گردش خون ضعیف خود را به این شیوه‌ها بهبود بخشید:

• ورزش
• رژیم غذایی سالم داشته باشید.
• ترک سیگار
• کاهش وزن
• استرس خود را کنترل کنید.
• از دستکش یا جوراب فشاری استفاده کنید.

برداشت پایانی

بیماری‌هایی که باعث گردش خون ضعیف می‌شوند، زمانی که پزشک به موقع آن‌ها را تشخیص دهد، راحت‌تر درمان می‌شوند. اگر فردی تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است دچار عوارض تهدید کننده زندگی، از جمله لخته شدن خون و زخم‌های پوستی عفونی شود. برخی از افراد نیز نیاز به قطع عضو دارند. گزارش علائم گردش خون ضعیف به پزشک، دریافت درمان مناسب و حفظ یک سبک زندگی سالم ضروری است.

سوالات متداول

چگونه می‌توانید گردش خون را بهبود بخشید؟

گزینه‌های پیشگیری شامل جستجوی درمان برای هر بیماری زمینه‌ای، ورزش منظم، مدیریت وزن و پیروی از یک رژیم غذایی متنوع است که مواد مغذی ضروری را فراهم می‌کند.

علائم گردش خون ضعیف چقدر ماندگاری خواهند داشت؟

این علائم ممکن است کمتر از 1 دقیقه یا تا چند ساعت ماندگاری داشته باشند.