گاز و زخم حیوانات، حتی موارد جزئی، گاهی اوقات میتواند منجر به عوارض جدی شود. چه حیوان یک حیوان خانگی باشد (در بچه‌ها، بیشتر حمله‌های حیوانی که گزارش میشود از سگ‌ها است) یا موجودی از طبیعت، خراشیدگی و گاز گرفتگی ناشی از حیوان میتواند ناقل بیماری باشد. برخی از این گاز گرفتگی‌ها، به ویژه از گربه‌ها، می‌توانند توسط باکتری‌های دهان حیوان آلوده شوند و بیماری‌های مرتبط با چنگ انداختن گربه، عفونت باکتریایی، میتواند در اثر چنگ زدن گربه (معمولاً از یک بچه گربه) ایجاد شود، حتی اگر محل خراش آلوده به نظر نرسد.
برخی از حیوانات نیز ناقل ویروس هاری می‌باشند. اگر مورد حمله گربه یا سگ قرار گرفتید و نمی‌دانید که حیوان سالم است یا خیر، فوراً به پزشک مراجعه کرده و تمام دستورالعمل‌هایی که به شما داده شده است را دنبال کنید. جدا از احتمال ابتلا به هاری، در صورت بی‌توجهی به این زخم‌ها، احتمال عفونی شدن نیز وجود دارد که عوارض بسیار بیشتری را به همراه خواهد داشت. آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به پیشگیری یا درمان مناسب عفونت احتمالی کمک کنند، اما مصرف دوز صحیح از آن‌ها بسیار مهم است، زیرا ممکن است اثرات نامطلوبی بر بدن شما داشته باشد و بیماری شما عود کند.
در اینجا پزشک از شما موارد زیر را خواهد پرسید:
- در مورد حیواناتی که در معرض ابتلا به هاری هستند در ارتباط بوده‌اید یا نه.
- اگر در 10 سال گذشته و یا پنج سال اخیر (در صورت کثیف و عمیق بودن زخم)، واکسن کزاز تزریق نکرده‌اید، نیاز به تزریق مجدد این واکسن خواهید داشت.
داروهای آنتی بیوتیک
طبق دستورالعمل‌های پزشکی، آنتی‌بیوتیک نباید به افرادی که حیوان‌گزیدگی دارند و پوستشان سالم است، داده شود. اگر گاز گرفتگی پوست را پاره کرده باشد، اما خون نیامده باشد، اگر ناحیه پرخطری مانند دست‌ها، پاها، صورت، اندام تناسلی، پوست روی مفاصل یا ناحیه‌ای با گردش خون ضعیف را درگیر کند، آنتی‌بیوتیک تجویز میشود. همچنین در صورتی که به دلیل یک بیماری سابق در معرض خطر عفونت جدی زخم قرار دارید، از جمله موارد زیر، استفاده از آنتی بیوتیک به شما پیشنهاد میشود:
- دیابت
- سیستم ایمنی ضعیف
- عدم داشتن طحال
- بیماری کبدی قابل توجه
برای افراد مبتلا به زخم گاز گرفتگی گربه یا سگ که پوستشان باز شده و خون از آن جاری است، پروفیلاکسی آنتی بیوتیکی مناسب است. اگر زخم:
- در استخوان‌ها، مفاصل، تاندون‌ها یا عروق خونی نفوذ کرده است.
- عمیق است، سوراخ یا له شده است یا آسیب قابل توجهی به بافت وارد کرده است.
- به طور مشهودی آلوده است (مثلاً اگر کثیفی یا دندانی در زخم وجود داشته باشد).
اگر گاز گرفتگی حیوان پوست را پاره کرده و خون آمده باشد و اگر تصور شود زخم قبلاً شروع به عفونی شدن کرده باشد، آنتی بیوتیک تجویز میشود.
آنتی بیوتیک کوآموکسی کلاو، اولین انتخاب درمان دارویی برای بزرگسالان مبتلا به زخم گاز گرفتگی حیوان است که به آن “آگمنتین” نیز گفته میشود. اگر به پنی سیلین حساسیت دارید به شما “داکسی سایکلین” و “مترونیدازول” داده میشود. اگر از قبل عفونت داشته‌اید، باید آن را به مدت پنج روز مصرف کنید، اما اگر آسیب بافتی قابل توجهی وجود داشته باشد یا زخم گاز گرفتگی به استخوان، مفاصل یا عروق خونی سرایت کرده باشد، می‌توانید مصرف آن را به هفت روز افزایش دهید. اگر برای پیشگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز میشود، سه روز درمان کافی است.
اگر کودک شما دچار زخم گازگرفتگی شده باشد، آنتی بیوتیکی به نام “کوتریموکسازول” تجویز میشود که جایگزین آنتی بیوتیک مخصوص بزرگسالان است، اما سایر آنتی بیوتیک‌های استفاده شده مشابه هستند.
در صورتی که زخم شما قبلاً عفونی شده باشد، آنتی بیوتیک نیز تجویز میشود. علائم عفونی شدن زخم عبارتند از:
- با گذشت زمان به جای بهبودی دردناک‌تر شود.
- قرمز یا متورم شده است.
- تراوشات چرکی می‌کند.
جدای از عفونت و نیاز به آنتی بیوتیک برای مقابله با آن، در صورت آسیب دیدگی (گاز گرفتگی یا چنگ انداخته شدن) توسط حیوان، دو نکته دیگر وجود دارد که باید در نظر بگیرید:
واکسن کزاز
بررسی کنید که آیا واکسیناسیون کزاز خود را به روز کرده‌اید یا خیر. اگر اینطور نیست، ممکن است به دوز تقویت کننده نیاز داشته باشید.
واکسن هاری
هاری یک بیماری بسیار جدی است که از گاز گرفتگی برخی حیوانات به انسان منتقل میشود. گازگرفتگی حیوانات (به ویژه گازگرفتگی سگ) خطر ابتلا به هاری دارد. حتی کوچکترین گاز گرفتن سگ یا لیس زدن سگ روی زخم یا بریدگی را جدی بگیرید. در صورت نیاز، درمان فوری پس از گاز گرفته شدن میتواند از ایجاد هاری جلوگیری کند. بنابراین مهم است که درمان سریع انجام شده و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
چه آنتی بیوتیک‌هایی برای زخم گاز گرفتگی ناشی از گربه و سگ موجود است؟
درمان پیشگیرانه آنتی بیوتیکی برای زخم گازگرفتگی بین 3 تا 7 روز بسته به خطر عفونت و عمق زخم است. راهکار انتخابی برای درمان زخم گازگرفتگی سگ و گربه در بزرگسالان، آموکسی سیلین-کلاوولانات (Augmentin) 875/125 میلی‌گرم خوراکی دو بار در روز یا 500/125 میلی‌گرم خوراکی سه بار در روز است. کودکان نیز باید 25 تا 50 میلی‌گرم خوراکی از این آنتی بیوتیک را به ازای هر کیلوگرم وزنی که دارند، در سه دوز روزانه مصرف کنند.
برای بیماران بزرگسالی که به پنی سیلین حساسیت دارند، کلیندامایسین (کلئوسین) 300 میلی‌گرم خوراکی چهار بار در روز، به علاوه فلوروکینولون بعد از گاز گرفتن توسط سگ تجویز میشود. کودکانی که به پنی سیلین حساسیت دارند نیز می‌توانند از کلیندامایسین و تری متوپریم سولفامتوکسازول (Bactrim DS) به عنوان جایگزین استفاده کنند. (منبع)
در مورد گاز گرفتگی توسط گربه، بیماران بالغی که به پنی سیلین حساسیت دارند می‌توانند سفوروکسیم (سفتین) 500 میلی‌گرم خوراکی هر 12 ساعت یا داکسی سایکلین (ویبرامایسین) 100 میلی‌گرم خوراکی دو بار در روز مصرف کنند. کودکان مبتلا به آلرژی به پنی سیلین نیز می‌توانند سفوروکسیم و داکسی سایکلین مصرف کنند، اما داکسی سایکلین در کودکان کمتر از 8 سال منع مصرف دارد.
در موارد درمان سلولیت، به مدت 10 تا 14 روز و همچنین بستری شدن در بیمارستان ممکن است ضروری باشد. همچنین ممکن است برای پاسخ ناکافی به درمان سرپایی، استئومیلیت، درگیری مفاصل، درگیری تاندون یا عصب و علائم عفونت سیستمیک، مراقبت بستری مورد نیاز باشد. (منبع)
چرا آنتی بیوتیک ضروری است؟
بین 15 تا 20 درصد گاز گرفتگی‌ها توسط سگ، منجر به عفونت میشود. شایع‌ترین ارگانیسم‌های عفونی مرتبط با گاز گرفتن سگ و گربه، “پاستورلا مولتوسیدا” در 24 ساعت اول و سپس “استافیلوکوکوس اورئوس” یا “استرپتوکوک” در روز بعد هستند. ارگانیسم‌های بی‌هوازی مانند باکتروئیدس فراژیل (Bacteroides fragilis)، ویلونلا پاروولا (Veillonella parvula) و فوزوباکتریوم (Fusobacterium) نیز در زخم‌های گازگرفتگی سگ آلوده نقش دارند. اگر زخم عفونی به نظر برسد یا به درمان آنتی بیوتیکی مناسب پاسخ دهد، ممکن است کشت زخم ضروری باشد. بهتر است، کشت هوازی و بی‌هوازی را جمع آوری کنید. آزمایشگاه باید آن‌ها را به مدت 7 تا 10 روز مشاهده کند تا امکان رشد آهسته پاتوژن‌ها فراهم شود. (منبع)
از آنجایی که این زخم‌ها معمولاً زخم‌هایی هستند که پاتوژن‌ها را به عمق بافت تزریق می‌کنند، حدود ۲۸ تا ۸۰ درصد از زخم‌های ناشی از گازگرفتگی گربه دچار عفونت میشوند. ناتوانی در درمان موثر بافت‌های عمیق، تنها خطر عفونت را افزایش میدهد. باکتری پاستورلا مولتوسیدا، عامل 75 درصد از کل عفونتهای گازگرفتگی گربه است. همچنین برخی از بیماران ممکن است با شواهدی از لنفانژیت در حال پیشرفت مراجعه کنند. تب با درجه پایین و لنفاد نوپاتی زیر بغل یا گردن نیز ممکن است وجود داشته باشد. (منبع)
در صورتی که زخم پوست شما باز باشد، احتمال زیاد عفونت همراه با سایر عوارض احتمالی، درمان پزشکی مناسب و تجویز آنتی بیوتیک را ضروری می‌کند.
نحوه برخورد صحیح با زخم ناشی از گربه یا سگ
نوع کمک‌های اولیه‌ای که می‌گیرید با توجه به شدت زخم تعیین میشود. اگر پوست شما باز نشده است، محل را با آب گرم و صابون بشویید. همچنین می‌توانید برای احتیاط از یک لوسیون ضد باکتری روی ناحیه مورد نظر استفاده کنید. اگر پوست شما پاره شده بود، محل را با آب و صابون گرم بشویید و به آرامی روی زخم را فشار دهید تا خونریزی کم شود. این کار به دفع میکروب‌ها کمک می‌کند. اگر محل گزش از قبل خونریزی دارد، یک پارچه تمیز روی زخم گذاشته و به آرامی فشار دهید تا جریان خون متوقف شود. با استفاده از لوسیون ضد باکتری ادامه دهید و با یک باند استریل زخم را بپوشانید.
تمام زخم‌های گازگرفتگی سگ، حتی زخم‌های جزئی، باید از نظر علائم عفونت تحت نظر باشند تا زمانی که به طور کامل بهبود یابند. گزش را مرتباً بررسی کنید تا ببینید که آیا موارد زیر رخ میدهد:
- قرمزی
- تورم
- گرم شدن
- حساس شدن به لمس
اگر شرایط زیر را دارید به دنبال درمان فوری پزشکی فوری باشید
- زخم یک سوراخ عمیق است یا مطمئن نیستید که چقدر جدی است.
- پوست به شدت پاره شده، له شده یا خونریزی قابل توجهی دارد. ابتدا با بانداژ یا پارچه تمیز فشار وارد کنید تا خونریزی را متوقف کنید.
- متوجه افزایش تورم، قرمزی، درد یا تراوش شدید که علائم هشدار دهنده عفونت هستند.
اگر گازگرفتگی توسط گربه یا سگ ایجاد شده است، مطمئن شوید که واکسن هاری حیوان به روز است. اگر این گازگرفتگی توسط یک حیوان وحشی ایجاد شده است، با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض احتمالی
عوارض جانبی احتمالی آنتی بیوتیک‌ها عبارتند از:
- واکنش‌های آلرژیک: هر ساله بیش از 140.000 ویزیت به بخش اورژانس برای واکنش به آنتی بیوتیک‌ها انجام میشود. تقریباً چهار مورد از هر پنج مراجعه به بخش اورژانس برای عوارض جانبی مرتبط با آنتی بیوتیک به دلیل یک واکنش آلرژیک است. این واکنش‌ها می‌توانند از بثورات خفیف و خارش تا واکنش‌های جدی پوستی تاول، تورم صورت و گلو و مشکلات تنفسی متغیر باشد. به حداقل رساندن مصرف غیرضروری آنتی بیوتیک، بهترین راه برای کاهش خطر عوارض جانبی ناشی از آن است. همچنین شما باید در مورد هرگونه واکنش دارویی یا آلرژی قبلی به پزشک خود اطلاع دهید.
- C. difficile :C. difficile نوعی باکتری (میکروب) است که باعث اسهال میشود که با مرگ حداقل 14.000 آمریکایی در هر سال مرتبط است. هنگامی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید، باکتری‌های مفیدی که از عفونت محافظت می‌کنند، برای چندین ماه از بین می‌روند. در این مدت، شما شاید از C. difficile بیمار شوید. این باکتری میتواند از سطوح آلوده یا از محیط بیمارستانی منتقل شود. افراد مسن و افرادی که تحت درمان پزشکی هستند، بیشتر در معرض خطر ناشی از مصرف آنتی بیوتیک هستند. بنابراین آنتی بیوتیک‌ها را دقیقاً و فقط طبق دستور مصرف کنید.
- مقاومت آنتی بیوتیکی: استفاده از آنتی بیوتیک ممکن است خطر مقاوم شدن باکتری‌ها به آن‌ها را افزایش دهد. عفونتهای مقاوم به آنتی بیوتیک میتواند بسیار جدی و درمان آن دشوار باشد.
خلاصه نکات
اگر گربه یا سگ خانگی دارید، مطمئن شوید که آن‌ها را به طور منظم نزد دامپزشک ببرید تا واکسن‌هایشان به روز باشد. همچنین باید به کودکان بیاموزید که چگونه با سگ‌ها و گربه‌ها به درستی رفتار کنند و از انجام هر کاری که میتواند ناخواسته به سگ و گربه آسیب بزند، خودداری کنند. هنگام برخورد با حیوان آسیب دیده یا ولگرد، از دستکش‌های محافظ ضخیم استفاده کنید. اگر پوست شما زخمی شده است، باید فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید. مهم نیست که زخم چقدر جزئی به نظر می‌رسد، احتمال عفونت وجود دارد و برای اطمینان از پیشگیری از عوارض احتمالی باید تحت نظر پزشک باشید.
سوالات متداول
چه زمانی باید بعد از گاز گرفتن سگ یا گربه نگران باشم؟
افرادی که خونریزی غیرقابل کنترل از زخم دارند، باید به دنبال درمان پزشکی اورژانسی برای گاز گرفتگی توسط سگ باشند. همچنین اگر تب، یک زخم قرمز، متورم یا دردناک دارید نیز باید فوراً خود را درمان کنید.
چه مدت پس از گاز گرفته شدن توسط سگ عفونت ایجاد میشود؟
پس از گازگرفتگی، بیشتر افرادی که بیمار میشوند در عرض 3 تا 5 روز علائم را نشان میدهند، اما این میتواند بین 1 تا 14 روز باشد. بیشتر عفونتهای کاپنوسیتوفاگا معمولاً با گاز گرفتن سگ یا گربه رخ میدهد.
ضد میکروب‌ها چیستند؟
ضد میکروب‌ها محصولاتی هستند که میکروارگانیسم‌ها را از بین می‌برند یا از تکثیر و رشد آن‌ها جلوگیری می‌کنند. گروه‌های مختلفی از ضد میکروب‌ها، انواع مختلفی از میکروارگانیسم‌ها را از بین می‌برند: باکتری‌ها (ضد باکتری)، قارچ‌ها (ضد قارچ)، ویروس‌ها (ضد ویروسی)، یا تک یاخته‌ها (ضد تک یاخته).
مقاومت ضد میکروبی (AMR) چیست؟
مقاومت ضد میکروبی (AMR) زمانی اتفاق میافتد که ارگانیسم عامل بیماری، بتواند اثرات آنتی بیوتیک را تحمل کند.
جایگزین‌های استفاده از آنتی بیوتیک چیست؟
راهکارهای جایگزین برای بزرگسالانی که به پنی سیلین یا بتالاکتام‌ها آلرژی دارند شامل، داکسی سایکلین، TMP-SMX، یا فلوروکینولون (سیپروفلوکساسین یا لووفلوکساسین) پلاس مترونیدازول، یا موکسی فلوکساسین (ممکن است به عنوان تک درمانی استفاده شود) می‌باشند.
اگر آنتی بیوتیک‌هایم را تمام نکنم چه اتفاقی میافتد؟
حتی اگر پس از گذشت چند روز از دوره درمانی خود، احساس یا ظاهر بهتری داشته باشید، ممکن است عفونت باکتریایی به طور کامل برطرف نشده باشد. توقف زودهنگام درمان با یک دوره آنتی بیوتیک باعث میشود که باکتری‌ها از بین نروند و ممکن است منجر به بازگشت بیماری شود.
