درمان زخم با لارو مگس (ماگوت تراپی) ممکن است؟

دبریدمان با لارو (MDT) که به آن ماگوت‌تراپی یا لارودرمانی هم می‌گویند، یکی از درمان‌های مکملی است که تاکنون تحقیقات بسیار زیادی درباره آن در زمینه پیشگیری و مدیریت زخم انجام شده است. درمان زخم با لارو مگس (ماگوت تراپی) علاوه بر این‌ که درمان بسیار مؤثری برای زخم‌های مزمن است، روش ارزان و آسانی نیز به شمار می‌آید که عوارض جانبی نادر و خفیفی را به دنبال دارد. پژوهشگران بسیاری سعی کرده‌اند ساز و کارهای واقعی اثرگذاری لارودرمانی را توضیح بدهند. درمان زخم با لارو مگس به چهار روش کمک می‌کند: دبریدمان، اثرهای ضدمیکروبی، التیام زخم و تجزیه بیوفیلم (زیست‌لایه).

لارو چیست؟

به لارو مگس‌های مختلف ماگوت می‌گویند. دهه‌های متمادی است که با موفقیت از گونه پی. سریکاتا (مگس گوشت سبز) برای درمان استفاده می‌شود، البته گونه‌های دیگری مانند لوسیلیا سزار، فورمیا رجینا و موسکا دومستیکا نیز به کار برده شده ‌است. (منبع، منبع)

استانداردهای رشد و برداشت لاروهای پی. سریکاتا منتشر شده و FDA آن‌ها را برای مدیریت پزشکی زخم تأیید کرده است. پیش از آن‌که لاروها در مرحله دوم پس از گذشت 5 تا 7 روز داخل پیله شوند، از آن‌ها برای تغذیه از ماده بافتی استفاده می‌شود. لاروها پیش از ورود به پیله در یک تا سه هفته‌‌‌‌‌‌ی اول و تبدیل شدن به مگس‎های بالغ از روی بافت برداشته می‌شوند. (منبع، منبع، منبع)

لارو درمانی

هرچند سطح خارجی تخم مگس به شدت به باکتری‌ها آلوده است، محتویات تخم مگس استریل است. سطح بیرونی تخم‌های مگس استریل می‌شود، پس از مدتی لارو در محیط استریل از تخم خارج می‌شود، به‌ این‌ ترتیب لارو استریل (تمیز) به دست می‌آید.

لاروها کارخانه‌های شیمیایی زنده‌ای هستند که روی سطح زخم حرکت می‌کنند. لاروها حین حرکت روی سطح زخم آنزیم قدرتمندی را ترشح می‌کنند که بافت مرده را از بین می‌برد. لاروها از بافت مرده تغذیه می‌کنند. تمام باکتری‌ها یا میکروارگانیسم‌های داخل زخم یا توسط لاروها خورده می‌شوند یا در اثر تماس با آنزیم‌های ترشح‌شده از لاروها می‌میرند.

لاروها بافت سالم را نمی‌خورند یا آن را سوراخ نمی‌کنند و در مدتی که در زخم هستند تخم‌ریزی نمی‌کنند و به مگس تبدیل نمی‌شوند.

مزایای لارو درمانی

دبریدمان با لارو اگر از دبریدمان متعارف و غالباً جراحی بهتر نباشد، به همان اندازه خوب است. لارودرمانی زخم نسبت به دبریدمان جراحی گزینه بهتری است، زمان التیام و بستری بیمار در بخش را کاهش می‌دهد و خطر قطع عضو اصلی را کمتر می‌کند. (منبع)

از مزایای درمان زخم با لارو مگس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لاروها بافت مرده را به سرعت می‌خورند و از بین می‌برند، در نتیجه بافت سالم به‌جا می‌ماند تا التیام پیدا کند.
• درمان زخم با لارو مگس عفونت زخم را کاهش می‌دهد.
• لارودرمانی بوی بد زخم را کم می‌کند.

نخستین بار در میدان جنگ به مفید بودن استفاده از لارو مگس برای درمان زخم پی برده شد. مردم متوجه شدند که وقتی لاروهای مگس وارد زخم مجروحان جنگی می‌شوند، زخم سریع‌تر و با عوارض کمتر بهبود پیدا می‌کند.

موارد استفاده و موارد منع درمان زخم با لارو مگس (ماگوت تراپی)

اگرچه ماگوت تراپی برای بسیاری از انواع زخم کاربرد دارد و به از بین بردن عفونت و بافت‌های معیوب کمک می‌کند، درمان زخم با لارو مگس عمدتاً برای زخم پای دیابتی به کار برده می‌شود، چرا که نسبت به دیگر روش‌های موجود درمان انتخابی‌تری است. هرچند لارودرمانی برای بسیاری از بیماران مناسب است، نکته‌های احتیاطی خاصی باید رعایت شود.

عارضه‌های تهدیدکننده زندگی یا عضو بیمار، متوقف نشدن خونریزی زخم، زخم‌های عمیق، وجود ناراحتی‌های روانی و حساسیت شدید از جمله مسائلی هستند که مانع لارودرمانی می‌شوند. موارد منع استفاده از لارودرمانی زخم صرفاً تا زمانی وجود دارد که آسیب‌شناسی زمینه‌ای برطرف نشود؛ لارو مگس با موفقیت برای درمان زخم بیماران مبتلا به استئومیلیت (عفونت استخوان) و عارضه‌های تهدیدکننده عضو به کار برده شده است.

نحوه استفاده از لارو مگس روی زخم

تکنیک استاندارد توصیه‌ شده برای زخم‌های نسبتاً کوچک به این شکل است که ابتدا از ورقه هیدروکلوئیدی استفاده می‌شود. روی ورقه هیدروکلوئیدی سوراخی به اندازه و شکل زخم ایجاد می‌شود. به‌ این‌ ترتیب از پوست در برابر حمله آنزیم‌های لارو مگس محافظت می‌شود. وقتی ورقه هیدروکلوئیدی روی زخم گذاشته شد، ماگوت‌ها را وارد زخم می‌کنند و روی آن‌ها را با یک تکه تور نایلونی استریل می‌پوشانند که به ظرف حاوی لارو متصل می‌شود.

تور با چسب ضدآب روی هیدروکلوئید ثابت می‌شود تا چهارچوبی تشکیل شود که ماگوت‌ها را داخل زخم نگه دارد. منافذ تور اجازه نفس کشیدن را به ماگوت‌ها می‌دهد و تخلیه بافت نکروزه و تبدیل به مایع‌شده و ترشحات خونابه‌ای را تسهیل می‌کند.

یک لایه‌ گاز مرطوب روی تور گذاشته می‌شود تا لاروها در مراحل اولیه رشد خشک نشوند. سپس پانسمان با پد جاذب ساده پوشیده می‌شود و با باند یا چسب ثابت می‌شود.

برای ناحیه‌هایی مانند انگشتان یا پایین پا که پانسمان‌شان سخت‌تر است، مش نایلونی با حرارت به داخل کیسه یا آستینی مهر و موم می‌شود که به نوارهای پانسمان هیدروکلوئیدی چسبیده است و بالا و یا زیر زخم گذاشته می‌شود. برای بیمارانی که پوست‌شان آسیب‌پذیرتر از آن است که اجازه استفاده از پانسمان چسبی را بدهد یا برای بیمارانی که به پانسمان‌های هیدروکلوئیدی حساسیت دارند، از خمیر زینک اکساید برای محافظت از پوست و چسباندن تور نایلونی استفاده می‌شود.

فیلم استفاده از لارو روی زخم

نتایج و مراقبت‌های بعد از درمان زخم با لارو مگس (ماگوت تراپی)

هرچند درمان زخم با لارو مگس درمان معجزه‌آسایی نیست که زخم را یک‌شبه بهبود دهد، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که لارودرمانی فرایند التیام زخم را تسریع می‌کند. همان‌طور که لاروها دور زخم حرکت می‌کنند و بافت آسیب‌دیده را می‌خورند، ممکن است تا زمانی‌که بدن خودش را التیام بدهد، با افزایش کبودی، ترشح مایع از زخم و در بعضی موارد درد روبه‌رو شوید.

در طول درمان باید استراحت کنید تا لاروها ثابت بمانند. طول درمان به نوع زخم و عارضه‌های خاص بستگی دارد. فعالیت‌های بدنی سنگین انجام ندهید، موضع درمان را خشک و تمیز نگه دارید و دستورات پزشک را به دقت رعایت کنید. اگر حس عجیبی پیدا کردید یا عوارض جانبی شدید شد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

مشکلات احتمالی درمان زخم با لارو مگس (ماگوت تراپی)

ایده وارد کردن موجودات زنده داخل زخم هنوز برای برخی بیماران و پزشکان غیر قابل‌ قبول است. پیشنهاد شده است که لاروها به شکلی مانند «چای کیسه‌ای» عرضه شوند تا هم مشکل ظاهر ناخوشایند لاروها برطرف شود هم گذاشتن و برداشتن لاروها آسان‌تر شود.

برای زخم‌های عمیق همراه با سوراخ‌شدگی، سینوس‌ها یا زخم‌های همراه با ضعف و تحلیل رفتن شدید بیمار استفاده از لاروهای داخل کیسه کمک چندانی به تسهیل دبریدمان یا مقابله با عفونت نخواهد کرد. بنابراین استفاده از لارو داخل کیسه باید به موقعیت‌هایی محدود شود که مانعی برای استفاده از لاروهای آزاد در دامنه تعیین‌شده وجود دارد یا ماهیت یا موقعیت زخم استفاده از لارو کیسه‌ای را ایجاب می‌کند. شایان ذکر است که انبوه شواهد بالینی درباره ارزش لارودرمانی، همگی به استفاده از لاروهای آزاد مربوط می‌شود و نمی‌توان شواهد را به ماگوت‌های محبوس در تور یا کیسه‌های فومی تعمیم داد.

سخن پایانی

هرچند درمان زخم با لارو مگس (ماگوت تراپی) یا لارودرمانی منظره خوشایندی ندارد و به همین دلیل بسیاری از انجام آن خودداری می‌کنند، این روش از دوران باستان برای درمان زخم کاربرد داشته است و پژوهش‌های موجود نیز اثربخشی و مزایای آن را تأیید می‌کند.

لاروهای استریل روی زخم گذاشته می‌شوند و با پانسمان مخصوص ثابت نگه داشته می‌شوند. لاروها آنزیم‌هایی را حین حرکت ترشح می‌کنند که بافت ناسالم را از بین می‌برد؛ همچنین لاروها بخش‌های عفونی بافت را می‌خورند. مزیت درمان زخم با لارو مگس ماهیت انتخابی این روش است، چرا که لاروها بافت‌های سالم را نمی‌خورند یا در عمقی بیشتر از عمق بخش عفونی فرو نمی‌روند.

اگرچه درمان زخم با لارو مگس در مجموع درمان ایمنی است، این درمان نیز مانند هر درمانی دیگری با عوارض احتمالی همراه است و ممکن است بهترین انتخاب برای تمام بیماران نباشد. برای آن‌که از مناسب بودن لارودرمانی مطمئن شوید و بدانید که چه انتظاری باید از این درمان داشته باشید، با پزشک مشورت کنید.

پرسش‌های پرتکرار

درمان زخم با لارو مگس با احساس ناخوشایندی همراه است؟

از آن‌جا که لاروها زخم را به سرعت می‌خورند و رشد می‌کنند، ممکن است آن‌قدر بزرگ شوند که برخی بیماران وجودشان را حس کنند، به‌خصوص بیمارانی که زخم‌شان قبل از لارودرمانی دردناک بوده است. بیماران درد را عموماً شدید و کوتاه یا به صورت ضربان‌دار و فشاری گزارش می‌دهند.

درمان زخم با لارو مگس چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان ماگوت تراپی به نوع درمان‌ و روش‌ استفاده از لاروها بستگی دارد. موضع درمان تا چهار روز پانسمان می‌ماند. می‌توان پانسمان را هر روز باز کرد و محل زخم را معاینه کرد.

لاروها در بافت سالم دفن می‌شوند؟

لاروهای مورد استفاده برای درمان زخم به بافت سالم حمله نمی‌کنند یا در بافت سالم دفن نمی‌شوند، آن‌ها فقط بافت مرده را می‌خورند.

لاروها در زخم تکثیر می‌شوند؟

فقط مگس‌های بالغ تخم‌ریزی می‌کنند و لاروها نمی‌توانند درون زخم تولید مثل کنند یا تکثیر شوند.

لاروها از کجا تهیه می‌شود؟

لاروها در واحد ویژه توسط کارکنان آموزش‌ دیده تولید می‌شوند.

چرا به جای پانسمان متعارف از ماگوت تراپی استفاده کنیم؟

تجربه بالینی استفاده از لارو برای درمان زخم نشان داده است که لاروها می‌توانند زخم‌ها را در زمانی بسیار کوتاه‌تر از پانسمان‌های متعارف‌تر تمیز کنند و در نتیجه زمان التیام زخم کمتر می‌شود. به‌علاوه لارو مگس برای مدیریت زخم‌های عفونی و حاوی باکتری‌هایی مفید است که کشتن‌شان با درمان‌های متعارف‌تر دشوار است. از این گذشته ثابت شده است که لارودرمانی  برای از بین بردن عفونت MRSA (استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی‌ سیلین) موفقیت‌ آمیز بوده است.