نکته مهم در تضمین یک فرایند درست درمان زخم، چه یک خراشیدگی روی زانو یا زخم یک جراحی بزرگ، مراقبت و تمیز نگه داشتن آن است. بدن در صورت ایجاد بریدگی یا خراش، موادی شیمیایی به اسم هیستامین را آزاد میکند که میتواند منجر به بروز خارش شود. مغز در طول بهبود زخم، سلولهای جدیدی تشکیل میدهد که این فرایند موجب خارش میشود. خارش زخم میتواند آزاردهنده باشد، اما معمولاً نشانهای از درست بودن فرایند بهبود زخم خواهد بود. این مقاله به دلایل خارش زخم، نکاتی برای کاهش این احساس آزاردهنده و مواردی برای کمک به بهبود سریعتر زخم خواهد پرداخت.
علت خارش زخم
عبارت پزشکی که به جای خارش استفاده میشود، “پروریتوس” است. قاعدتاً گفته میشود که زخمی که میخارد، در حال بهبود است؛ و کاملاً درست است و قرار است دلیل آن را بفهمیم.
رشد و ترمیم شدن بافت باعث خارش میشود
نوارهای عصبی زیر پوست، فوق العاده حساس هستند و اگر احساسی مانند راه رفتن حشره، کشیده شدن مو یا پر را بر روی پوستتان دارید، بدنتان آنرا موقعیتی آزاردهنده میداند که باید سریعاً رفع کنید. ترمیم زخم نیز به دلیل رشد بافتها، جمع شدگی پوست و موارد مشابه در ناحیه آسیب دیده، واکنش مشابهی را در بدن ایجاد میکند. انتقال این اطلاعات از طریق اعصاب به نخاع باعث میشود که مغز، آن را به صورت خارش تفسیر کند.
هیستامین
یکی دیگر از فاکتورهای بروز احساس خارش در محل زخم، وجود ماده شیمیایی هیستامین است که بدن برای کمک به رشد سلولهای پوستی آزاد میکند. هیستامین میتواند علائمی مثل واکنشهای آلرژیک (شامل خارش) را به همراه بیاورد و به همین دلیل هم افراد درگیر حساسیتهای مختلف، قرص آنتی هیستامین را برای کاهش نشانههایشان مصرف میکنند.
خشکی پوست
یکی از نقایص احتمالی بدن که میتوان به خارش دیوانه وار زخم منجر شود، خشکی پوست است. پوسته روی زخم در ابتدای فرایند ترمیم، مرطوب است و با ادامه این روند، خشک میشود. پوسته خشک روی زخم میتواند احساس خارش را برای فرد به همراه بیاورد و بسیاری از افراد برای کندن آن تحریک میشوند، که البته توصیه پرستارتان قطعاً خلاف این موضوع است. خارش زدن زخمی که در حال ترمیم است، باعث میشود که زخم مجدداً باز شود و در معرض عفونت، آلودگی، نور خورشید یا عوامل محیطی قرار بگیرد.
علت خارش زخم سزارین
ترمیم و بهبود زخمهای عمیقی مثل زخم سزارین شاید تا چند سال طول بکشد. اگرچه شاید بعد از 6 هفته به روال معمول زندگیتان برگردید، اما تغییرات این زخم تا سالها طول میکشد.
خارش شدید زخم در روزهای اول، بخش جدایی ناپذیری از فرایند ترمیم زخم به شمار میرود. هیچ پایانه عصبی در محل زخم وجود ندارد، اما اعصاب نقاط پیرامونی (بالا و پایین) زخم از عملکرد قدرتمندی برخوردارند و همین فعالیتها به بروز خارش منجر میشود.
مراقبت و پانسمان زخمهای سزارین
باید زمان کافی را برای بسته شدن زخم و تشکیل بافت روی آن به بدنتان بدهید تا از بسته ماندن آن در سالهای آینده مطمئن شوید. پانسمانی که رطوبت زخم را در طول فرایند ترمیم فراهم کند، به بهترین شکل میتواند جلوی باقی ماندن جای زخم را بگیرد. پانسمانهایی به شکل ورق یا ژل سیلیکون میتوانند به این فرایند کمک کنند، یا ممکن است با توصیه پزشک مبنی بر استفاده از وازلین و بستن پانسمان بر روی آن مواجه شوید.
علت خارش زخم جراحی و بخیه
خارش زخم را میتوان یکی از گامهای فرایند ترمیم زخم بعد از جراحی دانست. بزرگترین توصیه ما، نخاراندن آن و تمیز و خشک نگه داشتن آن برای جلوگیری از بروز عفونت است.
روشهای درمان خارش زخم بعد از جراحی و بخیه
چند راه برای کاهش خارش محل بخیه عبارتند از:
- گذاشتن بسته یخ یا کمپرس سرد
- مصرف آنتی هیستامینهایی مثل بنادریل
- پانسمان مناسب (با تیم مراقبتی خود درباره روش مراقبت مناسب از زخم صحبت کنید)
- حفظ رطوبت پوست
- مراقبت از زخم در مقابل باز شدن با پوشاندن آن
- استفاده از محصولات ضدالتهاب موضعی مثل کرم استروئید
اگر خارش زخم بهتر نمیشود و آزارتان میدهد، بهتر است به دیدن جراحتان بروید.
بهخاطر داشته باشید که زخمها بعد از جراحی نیاز به پانسمان تخصصی دارند که میتواند سرعت بهبودی زخم را افزایش داده و احتمال اسکار را کاهش دهد. از این رو توصیه میشود که مراقبت از زخم های خود را به کلینیکهای تخصصی درمان زخم بسپارید.
علت خارش زخم سوختگی
خارش زخم سوختگی، بعد از وقوع آن و در طول فرایند ترمیم پوست سوخته رخ میدهد. این موضوع یکی از مشکلات رایج و جدید سوختگی است و بخش نرمال و جدایی ناپذیری از ترمیم سوختگی پوست خواهد بود.
درمان خارش زخم سوختگی
فرد در سوختگیهای ضخامت کامل یا ضخامت جزئی، با از بین رفتن غدد چربی پوستی مواجه میشود و باید به طور مرتب بر روی پوست خشک ایجاد شده، مرطوب کنندههای بدون بو بمالد. یکی دیگر از گزینههای پیشنهادی، استفاده از پمادهای موضعی خنک کننده محل سوختگی است. استفاده از پانسمان کشی و پانسمان حاوی ژل سیلیکونی نیز میتواند به درمان زخم سوختگی کمک کند. (منبع)
علت خارش زخم پا
خارش زخم پا (کف پا، قوزک و ساق) در افراد مبتلا به دیابت، یک مشکل رایج است که ممکن است در نتیجه قند خون بالا به مدت طولانی ایجاد شود.
درمان خارش زخم پا
بهتر است برای جلوگیری از بروز زخم پای دیابتی و ایجاد خارش پا، قند خونتان را در بازه ایمن حفظ کنید.
نکاتی برای کنترل خارش پا:
- مالیدن کرمهای مرطوب کننده بر روی پا: چند مرتبه در روز و به خصوص بعد از حمام
- دفعات کمتر حمام و دوش: شاید یک روز در میان مناسب باشد.
- حمام کردن با آب ولرم به جای آب داغ
- خودداری از مصرف محصولات پوستی حاوی مواد شیمیایی یا معطر
- عدم استفاده از لباسهایی که منجر به آسیب دیدگی پوست میشوند.
- استفاده از پاک کنندههایی که با حساسیت پوستی همراه نشود.
- به داخل انگشتان پایتان، لوسیون نمالید
زخمهای دیابتی نیاز به مراقبت دارند، از این رو به شما توصیه میکنیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر، مقالهی زخم پای دیابتی را مطالعه بفرمایید.
علت خارش زخم قدیمی
جای بعضی از زخم ها مثل کلوئید، به شکل برآمدگیهایی با یک پوشش پوستی نرم در میآیند؛ این موضوع میتواند با سایش آن با لباستان و بروز خارش همراه شود. اگرچه شاید رنگ کلوئید در این فرایند عوض شود، اما خطری برای سلامت فرد نخواهد بود.
جای زخمهایی مثل سوختگی میتواند با کشیدگی پوست اطراف زخم، به بروز احساس خارش زخم منجر شود.
علیرغم ترمیم زخمهای قدیمی، سعی کنید از خاراندن جای آن خودداری کنید، زیرا آنها، بر خلاف لایه تشکیل شده بر روی زخم، هنوز در مقابل عوامل بیرونی حساس خواهند بود. خراشیدن یک نقطه و ساییده شدن سلولهای پوستی، آن را مستعد بروز عفونت ناشی از آلودگی و باکتریها خواهد کرد.
روش درمان خارش زخمهای قدیمی
اگر خارش زخم قدیمی به یک عادت تبدیل شود و از بین نرود، می توان از روشهای زیر برای کاهش آن استفاده کرد:
- مالیدن کرم ضدخارش
- گذاشتن کمپرس سرد برای کاهش احساس خارش
- شستن آرام محل زخم برای از بین بردن سلولهای مرده عامل بروز احساس خارش
- مالیدن کرم یا پماد مرطوب کننده حاوی ویتامین E: مرطوب کردن پوست میتواند به کاهش خارش پوست خشک منجر شود.
- مصرف بعضی داروهای آنتی هیستامین میتواند به کاهش خارش پوست کمک کند.
چه زمانی خارش زخم خطرناک است؟
اگر شاهد نشانههای عفونت هستید، بهتر است به پزشکتان مراجعه کنید. نشانههای عفونت زخم عبارتند از:
- چرک
- قرمزی و تورم
- رد قرمزی اطراف زخم
- درد شدید
- تورم غدد لنفاوی
- تب
- لبههای تیره اطراف زخم که میتواند نشانی از بافت مردگی باشد.
- زخمی که بهتر نمیشود و یا بازشدگی بخیه
چگونه فرآیند بهبودی زخم را سرعت بخشیم؟
مراقبت مناسب از یک بریدگی، سوختگی یا خراشیدگی از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع میتوان مراقبت مناسب از زخم را ضامن ترمیم آن، عدم بروز مشکلات و کاهش احتمال باقی ماندن جای زخم دانست. برای یک زخم کوچک:
- محل زخم را با یک صابون ملایم و آب بشویید تا باقی مانده ذرات خارجی و باکتری پاک شود.
- برای جلوگیری از آلودگی زخم، روی آن را با پانسمان ببندید.
- در طول فرایند ترمیم زخم، از خاراندن آن خودداری کنید.
برای زخمی که عمیق یا بسیار بزرگ باشد و به نظر بهبود نمییابد، باید به یک متخصص زخم یا پزشک مراجعه کنید؛ بعضی از زخمها به بخیه نیاز دارند. زخمی که شاید مشکوک به عفونت باشد، به درمان با آنتی بیوتیک نیاز خواهد داشت.
نتیجه گیری
کنترل میل به خاراندن زخم از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که آسیب بیشتر محل زخم میتواند احتمال بروز عفونت را افزایش دهد. راههای زیادی برای کاهش خارش زخم و تسریع فرایند ریکاوری زخم وجود دارد؛ مراقبت از محل زخم، کاهش خارش و هموار کردن مسیر ترمیم آن توسط بدن، کلیت این فرایند را تشکیل میدهد.
سوالات متداول
دلیل خارش زخم باز چیست؟
بدن در صورت بروز زخم یا خراشیدگی، موادی شیمیایی به اسمس هیستامین را تولید میکند که به سوزش و خارش زخم منجر میشود. از طرف دیگر، مغز ممکن است که تشکیل سلولهای جدید روی زخم را به شکل خارش تفسیر کند.
دلیل خارش جای آفتاب سوختگی چیست؟
سلولهای عصبی در اثر آفتاب سوختگی آسیب میبینند و بدن این موضوع را به شکل خارش درک میکند. بهعلاوه احساس خارش در زمان بهبود نیز طبیعی است و روند ترمیم بعد از آفتاب سوختگی و زخم هم تقریباً مشابه است.
خارش شدید یک زخم به چه معناست؟
خارش شدید زخم میتواند در مواردی نشانه وجود مشکل در فرایند بهبود زخم باشد. بافت مردگی، عفونت، ترشح زیاد مایعات و … همگی از مواردی هستند که میتوانند به افزایش خارش و مشکلات دیگر در فرایند ترمیم زخم منجر شوند.
آیا خارش زخم نشانه مثبتی است؟
خارش زخم را به طور کلی میتوان نشانه ای از فرایند ترمیم زخم دانست. اعصاب پوستی با تمامی فعالیتهای محل زخم، تحریک میشوند و مغز این این تحریکات را به شکل خارش تفسیر میکند.
خارش زرد زخم چگونه درمان میشود؟
برای درمان خارش زرد زخم بایستی ابتدا منشأ باکتریایی آن را از بین برده و با توجه به دستور پزشک آنتی بیوتیک مناسب دریافت کرد و سپس با صابونهای آنتی باکتریال مناطق زخم را شستشو داده و خشک نمود.
ترمیم زخم چقدر طول میکشد؟
فرایند ترمیم زخم با خارش همراه میشود، اما آن را نخارانید. گامهایی برای کاهش خارش زخم وجود دارند، اما آنچه که واقعاً به آن نیاز دارید، صبر است! معمولاً خارش زخم بعد از چهار هفته از بین میرود، اما این موضوع تا حد زیادی به فاکتورهای مختلفی مثل اندازه و عمق زخم بستگی دارد.
اگر زخم را برای مدت طولانی بپوشانید، چه میشود؟
بستن طولانی مدت پانسمان بر روی زخم میتواند فرایند ترمیم آن را به تعویق انداخته و احتمال بروز عفونت را افزایش دهد. اگر مایعات زخم به پانسمان مالید، باید آن را تعویض کنید. مالیدن خون و خونابه به پانسمان و باقی ماندن آن روی زخم، احتمال چسبیدنش به زخم و شاید بروز عفونت را افزایش میدهد.