یخ یا هر چیز منجمد میتواند در تامین اکسیژن بافت اثر بگذارد و منجر به آسیب شدید به پوست و بافت گردد. این امر ممکن است باعث ایجاد سوختگی سرد گردد. قرار گرفتن در معرض دمای سرد، بادهای سرد و ارتفاع بالا ممکن است باعث سوختگی سرد گردد. اگر سوختگی سرد داشتید، ممکن است درد، تغییر رنگ، بی‌حسی، گزگز، تاول یا خارش ایجاد گردد. طبیعتاً چند روز طول میکشد تا با درمان‌های خانگی ترمیم شود. با این حال، اگر بعد از درمان‌های خانگی پوست بی‌حس یا حتی سفت شد، فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
سوختگی سرد چیست؟
سوختگی سرد زمانی روی می‌دهد که یخ یا دیگر اشیای به شدت سرد در تماس با بافت پوست بوده و به آن آسیب برسانند. آب سلولهای پوستی منجمد شده، کریستال‌های یخی تیزی را تشکیل می‌دهد که میتواند به ساختار سلول پوست آسیب برساند.
سلولهای خونی منقبض شده، جریان خون را کاهش داده و مقدار اکسیژن دریافتی کاهش می‌یابد. لختگی خون میتواند ایجاد گردد و جریان اکسیژن محدودتر شود. اگر دمای سرد روی پروتئین‌های انعقادی خون اثر گذاشت، ممکن است خونریزی ایجاد گردد.
علائم سوختگی سرد
سوختگی سرد اغلب مانند دیگر سوختگی‌ها مثلاً آفتاب سوختگی است. ممکن است متوجه تغییری در رنگ پوست آسیب دیده شوید. مثلاً، ممکن است قرمز روشن، سفید یا زرد–خاکستری باشد.
دیگر علائم احتمالی به صورت زیر هستند:
- بی‌حسی
- خارش
- حس گزگز
- درد
- تاول
- پوست سفت یا براق غیر طبیعی
زمانی که بیمار سوختگی سرد دارد، چندین مورد در این رابطه روی می‌دهد:
- آب سلولهای پوست شروع به منجمد شدن می‌کند.
- آب منجمد شده کریستال‌های یخی را ایجاد می‌کند که باعث آسیب سلولهای پوست می‌شود.
- رگ‌های خونی منقبض می‌شوند، جریان خون و اکسیژن رسانی به ناحیه صدمه دیده کاهش می‌یابد.
- لخته‌های خون ممکن است تشکیل شوند، جریان خون و اکسیژن را محدودتر کند.
- اگر دمای سرد روی پروتئین انعقادی خون تاثیر بگذارد، خونریزی ممکن است روی دهد.
- از محیط سرد خارج شود یا جسمی که باعث ایجاد آسیب شده را خارج کند.
- لباس‌های خیس را عوض کند.
- از لمس یا مالیدن ناحیه آسیب دیده اجتناب کند تا از صدمه بیشتر جلوگیری شود.
- مواد زائد را از پوست آسیب دیده خارج کند.
- پوست را در آب با دمای 37 تا 39 درجه سانتی‌گراد قرار دهید.
- کمپرس گرم یا پتو استفاده کند.
- در صورت نیاز روند گذاشتن در آب را هر 20 دقیقه تکرار کند.
علت سوختگی با سرما
قرار گرفتن در معرض سرمای شدید باعث تنگ شدن رگ‌های خونی شده، خون را به سمت اندام‌های حیاتی هدایت می‌کند تا از آنها محافظت شود. کاهش حجم خونی که به بخش‌های دورتر از اندام‌های مرکزی می‌رسد، دلیل مستعد بودن ویژه دست‌ها، پاها، انگشتان دستان و پاها به صدمات وارده از سرما است.
دلایل سوختگی سرد:
- قرار گرفتن در معرض دمای انجماد برای مدت طولانی
- قرار گرفتن در معرض باد و ارتفاعات بالا
- تماس مستقیم با اشیاء منجمد مانند پک یخ برای مدت طولانی
عواملی که احتمال سوختگی سرد را در افراد بالا می‌برد
اگر زمان زیادی را در شرایط سرد یا بادهای با سرعت بالا بوده و لباس مناسب این شرایط را نپوشیده باشید، ممکن است در معرض خطر سوختگی سرد و دیگر صدمات ناشی از سرما قرار بگیرید. عادات زندگی، بیماری‌هایی که بر گردش خون یا توانایی تشخیص صدمات تاثیر منفی می‌گذارند، می‌توانند احتمال سوختگی سرد را افزایش دهند. مثلاً اگر موارد زیر را انجام دهید، احتمال سوختگی سرد افزایش می‌یابد:
- سیگار کشیدن
- مصرف داروهایی که جریان خون در پوست را کاهش دهند، مانند مسدود کننده‌های بتا
- ابتلا به دیابت، بیماری عروق محیطی یا دیگر بیماری‌هایی که گردش خون را مختل می‌کنند.
- نوروپاتی محیطی یا دیگر بیماری‌هایی که توانایی تشخیص صدمات را کم می‌کنند.
- به علت پوست شکننده کودکان و سالمندان، احتمال بروز سوختگی سرد در این افراد بیشتر است.
چه زمانی برای سوختگی سرد به متخصص مراجعه کنیم؟
اکثر سوختگی‌های سرد را می‌توان در خانه و با استفاده از مراحل بالا درمان کرد و اغلب بدون نیاز به رسیدگی پزشکی ترمیم می‌شوند. با این حال، اگر متوجه علائم سوختگی سرد شدید، با پزشک تماس بگیرید.
- تیره، سفید، رنگ پریده یا خاکستری شدن پوست به جای داشتن رنگ طبیعی خود.
- پوست بی‌حس است و در طی درمان آب گرم گزگزی ندارد.
- بخش بدنی آسیب دیده به صورت طبیعی کار نمی‌کند.
- تاول‌های پر از خون
این موارد می‌توانند علائم آسیب شدید بافتی بوده و نیاز به درمان داشته باشند. هر علامتی از عفونت نیز نیاز به درمان پزشکی دارد. اگر علائم زیر وجود داشت، بیمار باید به پزشک مراجعه کند:
- تغییر رنگ سوختگی
- چرک و ترشح سبز رنگ که از محل سوختگی نشت می‌کند.
- تب
- درد بیشتر شد
- بخش آسیب دیده بدن شروع به از دست دادن عملکرد خود کرد.
درمان سوختگی سرد
برای درمان سوختگی سرد، منبع سرما را حذف کنید و به آرامی پوست را گرم کرده تا به دمای طبیعی باز گردد. برای گرم کردن پوست:
- ناحیه آسیب دیده را در آب گرم به مدت 20 دقیقه قرار دهید. دمای آب باید حدود 40 درجه سانتی‌گراد باشد و بیش از 42.2 نیز نباشد.
- در صورت نیاز این مرحله را تکرار کنید، بین هر تکرار 20 دقیقه وقفه داشته باشید.
- علاوه بر درمان با آب گرم، از کمپرس گرم یا پتو استفاده کنید. گرمای بیش از حد استفاده نکنید، این کار میتواند سوختگی را بدتر کند.
دارو
چندین نوع داروی خوراکی وجود دارند که ممکن است برای سوختگی سرد تجویز شوند:
- داروهای مسکن خوراکی: از آنجایی که فرایند گرم کردن میتواند دردناک باشد، پزشک احتمالاً به شما دارویی برای تسکین درد بدهد.
- داروهای ضد عفونت: اگر پوست یا تاول‌ها به نظر عفونی باشند، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند.
پانسمان مناسب
اگر تاول یا زخم باز داشتید، ناحیه آسیب دیده را تمیز کرده و پانسمان کنید. این کار به رفع کثیفی و جرم‌ها کمک می‌کند. از گازی استفاده کنید که به پوست نمی‌چسبد. ممکن است استفاده از پماد نیز مفید باشد. پانسمان‌های مناسب باعث کاهش پرفیوژن بافت شده و احتمال از دست رفتن بافت را کاهش می‌دهد. انواع مرسوم پانسمان‌هایی که برای این اهداف استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- پانسمان‌های فشاری
- پانسمان‌های انسدادی
- پوشش‌های کشسان
تزریق پی آر پی
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) پلاکت غلیظ شده است که حاوی مقدار زیادی از فاکتورهای رشد و ترکیبات موثر می‌باشد و میتواند میکرو محیط موضعی را بهبود بخشیده و بازسازی و ترمیم بافت را تقویت کنند. به عنوان درمانی کم تهاجمی، این روش نتایج عالی را در تقویت ترمیم زخم داشته است. از آنجایی که یخ زدگی که شاید بعد از سوختگی سرد روی دهد، ممکن است سلولهای پوستی را تخریب کند، تزریق PRP همراه با دیگر درمان‌ها به ترمیم سریعتر نواحی یخ زده کمک خواهد کرد.
پیوند پوست
سوختگی سرد گاهی منجر به یخ زدگی، تخریب با مرگ پوست می‌شود. برای درمان مناسب، پوست باید بدون بافت آسیب دیده، مرده یا عفونی باشد. برای تشخیص بهتر بین بافت سالم و مرده، قبل از برداشتن بافت آسیب دیده، پزشک ممکن است 1 تا 3 ماه منتظر بماند. در این راستا، پیوند پوست ممکن است انجام شود.
زخم ناشی از سوختگی سرد
بسته به اینکه سوختگی سرد روی کدام لایه‌های پوست اثر بگذارد، ممکن است باعث ایجاد زخم شود.
سوختگی سرد میتواند باعث ایجاد زخم گردد. احتمال ایجاد زخم به فاکتورهای رشد؛ ناحیه‌ای که دچار سوختگی سرد شده و تعداد لایه‌های بافتی آسیب دیده دارد.
پوست از چندین لایه ساخته شده است که شامل لایه خارجی، به نام اپیدرم و لایه داخلی، به نام درم می‌گردد. زیر این لایه‌ها بافت‌هایی مانند عضلات، و دیگر بافت‌های همبندی وجود دارند.
اگر سوختگی فقط به اپیدرم نفوذ کند، ممکن است باعث ایجاد زخم شدیدی گردد. با این حال، صدماتی که برای درم یا بافت‌های زیر آن روی می دهند، زخم‌های بسیار پیچیده تری هستند.
پیشگیری از سوختگی سرد
برای جلوگیری از سوختگی سرد، یک لایه پارچه یا حوله بین پوست و منبع سرما قرار دهید. مثلاً بسته یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید. ابتدا آن را درون حوله بپیچید. استفاده از سبزیجات یخ زده به جای بسته یخ نیز ممکن است احتمال سوختگی سرد را کاهش دهد. باید در آب و هوای سرد نیز به طور مناسب لباس بپوشید و به خوبی از پوست خود در برابر بادهای شدید محافظت کنید.
سوالات پرتکرار
تفاوت بین سوختگی سرد و سرمازدگی چیست؟
تفاوت کمی بین سوختگی سرد و سرمازدگی وجود دارد. عبارت سوختگی سرد به سوختگی که در اثر تماس با بسته یخ ایجاد می‌گردد گفته می‌شود. سرمازدگی زمانی روی می‌دهد که پوست و بافت بخشی از بدن در معرض سرمای شدید منجمد شود.
سرمازدگی در لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کند و بافت و استخوان آسیب دیده میتواند باعث آسیب دائمی گردد.
چه مدت طول میکشد تا سوختگی سرد ترمیم شود؟
این مورد به شدت صدمه بستگی دارد. مثلاً، سوختگی سرد طبیعی میتواند در عرض چند روز درمان شود، اما سوختگی سرد شدید ماهها طول میکشد تا کاملاً ترمیم شود و ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بافت و پوست مرده داشته باشد.
آیا سوختگی من باعث ایجاد اسکار می‌گردد؟
سوختگی سرد میتواند اسکار ایجاد کند، اما بسته به فاکتورهای بسیاری مانند اندازه سوختگی و تعداد لایه‌های بافت آسیب دیده بستگی دارد. سوختگی سرد که به اپیدرم (لایه خارجی پوست) نفوذ می‌کند، احتمالاً باعث ایجاد اسکار زیادی می‌گردد. سوختگی یخ و برف روی درم (لایه پایینی) یا بافت زیرین اثر می‌گذارد و باعث ایجاد زخم‌های پیچیده‌تر شده و میتواند اسکار به جا بگذارد.
آیا باید تاول سوختگی سرد را بترکانم؟
خیر، نباید تاول سوختگی سرد را از بین ببرید، زیرا میتواند عفونی شده و روند ترمیم را آهسته کند.
آیا وازلین برای سوختگی سرد مناسب است؟
خیر. وازلین نباید به عنوان اولین مرحله مراقبت از سوختگی سرد استفاده شود.
چگونه باید از ایجاد سوختگی سرد توسط بسته یخ پیشگیری کرد؟
زمانی که از پک یخ استفاده می‌کنید، به حس پوست توجه کنید. اولین مرحله سوختگی سرد به عنوان یخ زدگی شناخته می‌شود. حتماً به زمان توجه کنید. زمان بین اولین حس سرما و بی‌حسی میتواند 10 تا 20 دقیقه باشد، بنابراین بسته یخ را برای بیشتر از این مدت روی جراحت قرار ندهید. قانون درست قرار دادن 20 دقیقه پک یخ و برداشتن آن به مدت 20 دقیقه است. هرگز زمانی که یخ را روی پوست قرار می‌دهید، نخوابید.
یخ زدگی چه حسی دارد؟
در مراحل اولیه یخ زدگی، آسیب دائمی به پوست وارد نمی‌شود. علائم شامل سردی پوست و حس سوزش می‌شود که با بی‌حسی و ورم یا تغییر رنگ همراه است. همانطور که یخ زدگی بدتر می‌گردد، پوست ممکن است ظاهری سفت و براق پیدا کند.
آیا سوختگی سرد جدی است؟
کریستال‌های یخ در سلولهای پوست تشکیل شده و جریان خون کند می‌شود، اکسیژن در بافت‌ها کاهش می‌یابد. همانطور که پیش می‌رود، سوختگی سرد باعث آسیب دائمی به پوست و بافت‌های زیرین می‌شود. در موارد حاد، میتواند منجر به قانقاریا (مرگ بافت) و قطع عضو شود.
