زخمهای هایپرتروفیک ناشی از تولید بیش از اندازه کلاژن بعد از پروسه ترمیم زخمها هستند. این زخمها خطرناک نیستند؛ اما گاهی به دلیل ظاهری که دارند ناخوشایند به نظر می‌رسند. زخمهای هایپرتروفیک عموماً ضخیم و قرمز هستند و برای چند سال باقی خواهند ماند. برای درمان این زخمها درمان‌های خانگی و پزشکی وجود دارند که تأثیر درمان‌های پزشکی بیشتر می‌باشد. علاوه‌براین، روش‌هایی وجود دارند که از به وجود آمدن این زخمها جلوگیری می‌کنند.
زخم هایپرتروفیک چیست؟
زخم هایپرتروفیک لایه‌ای ضخیم؛ برجسته و بزرگ است که بعد از آسیب‌دیدگی پوست ایجاد می‌شود. پدید آمدن اسکار در زمان بهبودی زخمها رایج است. با این وجود، زخم هایپرتروفیک ناشی از واکنش غیرطبیعی بدن به یک آسیب‌دیدگی می‌باشد. این زخمها یکی از عوارض رایج سوختی هستند؛ اما می‌توانند بعد از پیرسینگ، بریدگی و یا آکنه نیز به وجود بیایند. زخمهای هایپرتروفیک شبیه به زخمهای کلوئید می‌باشند؛ اما کمی خفیف‌تر و بیشتر از قسمت آسیب‌دیده پوست رشد نمی‌کنند. این زخمها به هیچ عنوان خطرناک نیستند و فقط ممکن است در برخی موارد کمی باعث خارش و درد شوند؛ اما عمده مشکل آن‌ها مسئله زیبایی است.
علت ایجاد زخم هایپرتروفیک
زخمها برای درمان سه مرحله طی می‌کنند: التهاب، شدید شدن و تغییر حالت. بافت اسکار در محله تغییر حالت به وجود می‌آید. برخی از سلول‌های مخصوص مانند فیبروبلاست‌ها و میوفیبروبلاست‌ها و برخی مولکول‌های سیگنال‌دهنده تبدیل فاکتور رشد بتا و فاکتور نکروز تومور در پروسه درمان زخم و ایجاد بافت جدید نقش دارند. در زخمهای هایپرتروفیک این پروسه ترمیم به‌درستی انجام نمی‌شود. اگرچه علت آن هنوز مشخص نیست اما اختلال در این پروسه باعث می‌شود تا کلاژن بیش از اندازه تولید شده و سطح الاستین کاهش یابد و در نتیجه این زخمها ایجاد شوند. به طور رایج، تولید بیش از اندازه کلاژن زمانی رخ می‌دهد که زخم به دلیل حرکت بیش از اندازه یا درمان نشدن به‌وسیله بخیه عفونی یا ملتهب شود.
نشانه‌ها و علائم زخم هایپرتروفیک
تشخیص علائم و نشانه‌های زخمهای هایپرتروفیک ساده است. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- بافت سفت و برجسته در نواحی زخم
- بافت صورتی، قرمز یا بنفش در اطراف محل زخم
- زخمها بیشتر در قسمت بالاتنه به وجود می‌آیند از جمله: کمر، سینه، شانه‌ها قسمت بالای بازو و پوستی که بر روی مفاصل قرار دارد.
- زخم یک تا دو ماه بعد از آسیب‌دیدگی به وجود می‌آیند.
- زخمها ممکن است باعث حساسیت، خراش و یا درد شوند.
- اسکارهای ایجاد شده بر روی مفاصل ممکن است حرکت نرمال مفاصل را مختل کنند.
درمان زخم هایپرتروفیک
برای از بین بردن زخمهای هایپرتروفیک روش‌های متعددی وجود دارند که در ادامه به بخشی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
پانسمان سیلیکونی
پانسمان‌های سیلیکونی چسب‌های نرم و نیمه انسدادی هستند که برای درمان زخمهای هایپرتروفیک و جلوگیری از بازگشت آن‌ها استفاده می‌شوند. این چسب‌ها از سیلیکون پزشکی ساخته شده‌اند و توسط یک غشای سیلیکونی دیگر تقویت می‌شوند که استفاده از آن را راحت کرده و دوام آن را افزایش می‌دهد. این روش یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان زخمهای هایپرتروفیک محسوب می‌شود.
استفاده از پانسمان فشاری
استفاده از پانسمان فشاری برای درمان زخم‌هایی که با گذشت 10 تا 14 روز هنوز درمان نشده‌اند و یا بعد از پیوند پوست بسیار مناسب می‌باشد. بر اساس ادعاها استفاده از باندهای کشی بسیار قوی احتمال پیدایش زخمهای هایپرتروفیک را تا 60 الی 85 درصد کاهش می‌دهد. پانسمان فشاری با محدودکردن میزان خون، اکسیژن و مواد مغذی در محل زخم میزان تولید کلاژن را کاهش می‌دهد.
لیزر درمانی
انقلاب لیزر درمانی در سال‌های اخیر در موارد بسیاری از جمله درمان زخمها نشان داده شده است. لیزردرمانی میتواند یک روش مؤثر در درمان زخمهای هایپرتروفیک و کلوئید باشد. علاوه‌براین، مطالعات نشان داده‌اند که برداشتن زخمهای هایپرتروفیک به کمک لیزر یک روش درمانی نیمه تهاجمی است که میتواند به‌عنوان یک ابزار قدرتمند به جراح کمک کند.
شاک‌ویوتراپی
شاک ویو درمانی روشی است که در آن به کمک یک اپلیکاتور امواج شوک به صورت مستقیم به ناحیه تحت درمان وارد میگردد. هندپیس این دستگاه حاوی یک دکمه پرتاب کننده با سرعت بالا است که توسط یک کمپرسور کنترل می‌شود. این دستگاه پرتاب کننده انرژی را به اپیلکاتور منتقل کرده تا امواج شوک محوری ایجاد کند که سپس پخش شده و توسط بدن جذب می‌شوند. بر طبق مطالعات شاک‌ویوتراپی یک روش درمانی مؤثر در از بین بردن زخمهای هایپرتروفیک است.
تزریق کورتیزون یا استروئید
تزریق کورتیزون یا استروئید اولین خطر درمانی برای از بین بردن زخمهای کلوئیدی است. همچنین میتوان از این روش برای درمان زخمهای هایپرتروفیک نیز استفاده نمود. این تزریقات را باید هر چند هفته یک بار تکرار کرد. بین 50 تا 100 درصد افراد بعد از تزریق کورتیزون متوجه بهبودی در ظاهر زخمهای خود شده‌اند و به طور معمول این زخمها با تکمیل پروسه درمان به طور کامل از بین می‌روند.
درمان با جراحی پلاستیک
زخمهای هایپرتروفیک ممکن است در طی 3 تا 6 ماه نخست بزرگ‌تر شده و بعد از این زمان پسرفت کنند. به همین دلیل، همیشه به جراحی نیازی نیست. بااین‌حال، اگر این زخم با قرار گرفتن روی مفاصل حرکات بدن را مختل کند یا فشار زیادی به بافت اطراف خود وارد کنند باید از جراحی استفاده نمود.
جلوگیری از ایجاد زخم هایپرتروفیک
زخمهای هایپرتروفیک می‌توانند بعد از آسیب‌دیدگی‌های دیگر مانند تصادف، زدن پیرسینگ و جراحی ایجاد شوند. درصورتی‌که انجام جراحی غیر قابل اجتناب است، جراح سعی میکند تا بریدگی‌های جراحی را تا حد ممکن در شکاف‌های پوستی ایجاد کند. استفاده از ژل و چسب‌های سیلیکونی تا چند ماه بعد از جراحی باعث کاهش اسکار خواهد شد. زخمهای هایپرتروفیک در برخی موارد به دلیل التهاب پوست بعد از بیماری‌های پوستی نظیر آکنه و آبله مرغان به وجود می‌آیند. استفاده از درمان‌های به‌موقع و مؤثر برای این بیماری‌ها به جلوگیری از پیدایش این زخمها کمک میکند.
سؤالات متداول
آیا میتوان زخمهای هایپرتروفیک را در خانه درمان کرد؟
عصاره پیاز از چند طریق میتواند باعث بهبود زخمهای هایپرتروفیک و کلوئید شود. اگرچه این روش از نظر آماری بیشتر باعث بهبود برجستگی و خارش این زخمها میگردد.
روغن بایو نیز میتواند تا حدودی به بهبود زخم هایپرتروفیک کمک کند. (منبع)
اما لازم به ذکر است درمان‌های خانگی برای ازبین‌بردن این زخمها به‌اندازه درمان‌های پزشکی مؤثر نمی‌باشند و فقط با استفاده طولانی‌مدت جواب می‌دهند.
آیا زخمهای هایپرتروفیک می‌توانند سرطانی شوند؟
زخمهای هایپرتروفیک سرطانی نیستند؛ اما درصورتی‌که بیشتر از یکی از این زخمها را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد این زخمها می‌توانند سرطان پوست را مخفی کنند. پزشک میتواند بادقت این زخمها و دیگر قسمتهای رشد کرده پوستی و لک‌ها را بررسی نماید.
آیا ماساژ دادن زخمهای هایپرتروفیک به بهبود آن‌ها کمک میکند؟
ماساژ دادن زخمها از اهمیت بالایی برخوردار است و باعث می‌شود تا بافت اطراف زخم شل شده و فرد دچار چسبندگی بافت نشود. برای ماساژ دادن اسکار تا زمان بهبودی کامل زخم و پوست صبر کنید. پوست زمانی درمان می‌شود که گوشه‌های زخم کاملاً بسته شده و هیچ بریدگی و ترشحی درون آن وجود نداشته باشد.
آیا میتوان بر روی زخمهای هایپرتروفیک از لوازم آرایش استفاده کرد؟
کانسیلر به کاور کردن زخمهای هایپرتروفیک کمک زیادی میکند. این ماده دارای پوشانندگی بسیار بالایی است و تمامی قسمتهای پوست که تغییر رنگ داده است را پوشانده و آن را با تون اصلی پوست هماهنگ میکند. پیدا کردن کانسیلری که مطابق با رنگ پوست شما است در زمان پوشش دادن زخمها از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که با وجود آن حجم از پیگمنت‌های اضافی در محل اسکار، باید رنگ کانسیلر خود را به‌درستی انتخاب کنید.
آیا متخصص پوست میتواند زخمهای هایپرتروفیک را درمان کند؟
متخصص پوست ممکن است کورتیزون را به‌صورت مستقیم به زخمهای هایپرتروفیک یا کلوئید تزریق کند که باعث کوچک‌تر شدن اندازهٔ آن‌ها می‌شود. استروئید نیز با شکستن پیوندهای بین کلاژن‌ها باعث کاهش بافت اسکار در زیر پوست خواهد شد.
آیا زخمهای هایپرتروفیک ممکن است بعد از جراحی دوباره بازگردند؟
احتمال بازگشت این زخمها به عواملی چون نحوه بهبود بریدگی و قسمتی از بدن که زخم بر روی آن ایجاد شده است بستگی دارد. در برخی موارد، تزریق استروئید به ناحیه در زمان ایجاد بریدگی یا بعد از آن میتواند احتمال بازگشت زخمهای هایپرتروفیک را بعد از جراحی کاهش دهد.
آیا ممکن است زخمهای هایپرتروفیک صاف شوند؟
زخمهای هایپرتروفیک ممکن است با گذشت زمان صاف و فلت شوند. اما زمان لازم برای این پروسه در هر فرد متفاوت است و میتواند بین چندین ماه تا چندین سال طول بکشد.
برداشتن زخمهای هایپرتروفیک چقدر هزینه دارد؟
عواملی چون روش درمان و نوع زخم بر روی تعیین میزان هزینه‌های برداشتن زخمهای هایپرتروفیک تأثیرگذار هستند.
