میخچه در اثر سفت و ضخیم شدن پوست ایجاد میشود. اگرچه این ناحیه‌های پوستی سفت و ضخیم در هر نقطه‌ای از بدن ممکن است ایجاد شود، میخچه معمولاً روی پا مشاهده میشود.
میخچه عارضه‌ای غیرسرطانی است که می‌توان آن را با درمان‌های خانگی یا دارویی مدیریت کرد؛ جراحی به ندرت برای درمان میخچه ضرورت می‌یابد. حتی اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد، اگر ناحیه درگیر میخچه در اثر تحمل فشار یا سایش مداوم تحریک بشود، ممکن است میخچه عود کند. در این مقاله به بررسی میخچه پا، علت تشکیل، درمان و عوارض آن می‌پردازیم.
میخچه چیست؟
میخچه ناحیهای سخت و ضخیمی از پوست است که معمولاً روی پا ایجاد میشود. میخچه مشابه پینه است، با این تفاوت که معمولاً سفت‌تر، کوچکتر و دردناک‌تر است.
میخچه معمولاً کوچک و گرد است. عموماً کنار یا روی انگشتان پا یا بین انگشتان مشاهده میشود. میخچه انواع مختلفی دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم.
میخچه سخت
میخچه‌ی سخت، ناحیه‌ی کوچک و سختی از پوست متراکم است که معمولاً در قسمت بزرگ‌تری از پوست ضخیم‌شده ایجاد میشود. میخچه سخت معمولاً روی انگشتان، یعنی در محلی تشکیل میشود که استخوان به پوست فشار میآورد.
میخچه نرم
میخچه نرم به رنگ خاکستری یا متمایل به سفید است و بافتی نرمتر و لاستیکی دارد. میخچه نرم بین انگشتان پا ایجاد میشود.
میخچه دانه‌ای
میخچه دانه‌ای کوچک است و معمولاً در کف پا تشکیل میشود.
میخچه پا کجا تشکیل میشود؟
میخچه‌ها در نقاط مختلفی از پا، مانند محل‌های زیر تشکیل می‌شوند:
- زیر بستر ناخن
- بین انگشت‌ها
- کنار پا
- کف پا
علائم میخچه پا
وجود میخچه باعث میشود که بیمار احساس کند در حال راه رفتن روی سنگ است. نشانه‌ها یا علائم زیر می‌توانند بیانگر وجود میخچه باشد:
- ضخیم یا زبر شدن ناحیهای از پوست
- تشکیل یک برجستگی سفت
- حساسیت یا درد زیر پوست
- پوسته‌پوسته شدن، خشکی یا حالت زگیل مانند پوست
اگر میخچه بسیار دردناک شود، مایع از آن ترشح کند یا قرمزرنگ شود، باید برای درمان میخچه به پزشک مراجعه کنید؛ چون این موارد ممکن است نشانه عفونت باشد.
دلایل تشکیل شدن میخچه پا
میخچه در اثر فشار و سایش ناشی از کارها و حرکات تکراری مانند موارد زیر ایجاد میشود:
- پوشیدن کفشی که کاملاً اندازه پا نیست. شایع‌ترین علت میخچه روی پا، پوشیدن کفش نامناسب است. اگر کفش بیش از حد تنگ باشد یا بخشی از آن روی پوست کشیده شود، باعث ساییدگی، فشار و کنده شدن پوست میشود.
- ایستادن، راه رفتن یا دویدن طولانی‌مدت.
- فعالیت‌های ورزشی، فیزیکی، کار یا شغلی که به پا فشار بیاورد.
- پابرهنه راه رفتن.
- پوشیدن کفش بدون جوراب.
- پوشیدن جوراب و یا کفشی که آستر و کفی آن سر بخورد و زیر پا جمع شود.
- راه رفتن با حالت اندامی نامناسب: اگر الگوی راه رفتن به شکلی باشد که بخش اعظم وزن روی لبه بیرونی یا داخلی پا بیفتد.
عامل‌های خطر میخچه پا
همان‌طور که گفته شد، هرگونه فعالیت یا عارضه‌ای که باعث سایش روی انگشتان شود، می‌تواند باعث تشکیل شدن میخچه شود. تمام گروه‌های سنی در معرض خطر ابتلا به میخچه هستند، اما میخچه در سالمندان بالای 65 سال شیوع بالاتری دارد. شماری از عامل‌های خطر میخچه به شرح زیر است:
- ناهنجاری در ساختار پا یا انگشتان پا.
- ناهنجاری در روش قدم برداشتن.
- بونیون یا انحراف شست پا.
- پوشیدن کفش نامناسب.
- استفاده از تجهیزات، ابزار یا وسایلی که به محل‌های خاصی از انگشتان فشار شدید وارد کند.
- اشتغال در حرفه‌های خاصی مانند کشاورزی یا باغبانی.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان میخچه پا
اگر میخچه بسیار دردناک شود، به دیابت یا بیماری شریان محیطی (PAD) مبتلا باشید، یا پوست‌تان نازک و آسیب‌پذیر باشد، باید پیش از شروع درمان خانگی با پزشک مشورت کنید. اگر نشانه‌های عفونت را همراه با علائم زیر در میخچه مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید:
- تشدید درد
- ترشح مایع یا چرک از میخک
- ورم
- سرخ شدن میخچه
تشخیص میخچه پا
انجام آزمایش‌های تخصصی برای تشخیص میخچه لازم نیست. مشاهده مستقیم میخچه و پوست اطرافش تنها اقدامی است که برای تشخیص میخچه لازم است.
میخچه معمولاً گرد است و کنار یا روی پا ایجاد میشود. تفاوت اصلی بین میخچه و پینه این است که پینه در اثر لمس کردن درد نمی‌گیرد. اما چون پوست میخچه ملتهب است، میخچه به لمس حساس است. مرکز میخچه ممکن است نرم یا سخت باشد.
درمان میخچه پا
پیش از درمان میخچه پا، باید علت حساسیت را بررسی کنید. میخچه در بسیاری از موارد پس از برطرف شدن علت حساسیت یا فشار خودبه‌خود از بین می‌رود.
اولین کاری که می‌توانید برای درمان میخچه پا انجام دهید، این است که پای‌تان را در آب گرم بگذارید. دقت کنید که میخچه کاملاً در آب باشد، میخچه را 10 دقیقه یا تا زمان نرم شدن پوست در آب نگه دارید. سنگ پا را در آب گرم بیندازید و بعد آن را با ملایمت روی میخچه بکشید. سنگ پا را با حرکات دورانی یا جانبی روی میخچه بکشید تا پوست مرده را جدا کند.
در مواردی که علائم با به‌کارگیری مراقبت در منزل بهبود نیابند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. متخصص زخم پس از بررسی، بهترین روش درمانی را پیشنهاد می‌کند. در ادامه مطلب برخی از روشهای درمان تخصصی میخچه پا را بررسی می‌کنیم.
بریدن پوست اضافی
پزشک ضایعه را با چاقویی کوچک می‌برد. این کار حتماً باید توسط پزشک و در مطب انجام شود. ممکن است میخچه عود کند و به درمان مکرر یا منظم نیاز داشته باشد.
دستگاه کراتوریموال
یکی دیگر از روشهای درمانی، استفاده از دستگاه کراتوریموال می‌باشد. متخصص زخم با استفاده از این دستگاه ناحیه آسیب‌دیده را تراشیده و میخچه پا را درمان می‌کند. این دستگاه برای درمان پینه و میخچه پا کاملاً مؤثر می‌باشد.
چسب میخچه پا
پزشک می‌تواند میخچه را با چسباندن چسب حاوی 40% سالیسیلیک اسید نرم کند و میخچه را بردارد. ممکن است لازم باشد بیمار چسب را دوباره در خانه بچسباند و ناحیه را با سنگ پا بمالد تا از عود میخچه جلوگیری شود.
جراحی میخچه پا
پزشک معمولاً تنها در صورتی جراحی میخچه را توصیه می‌کند، که علت تشکیل شدن میخچه در ساختار استخوانی بیمار باشد، برای مثال، مشکل انحراف انگشت شست پا یا انگشت چکشی وجود داشته باشد. پینه کف پا نیز گاهی نیاز به جراحی دارد.
هرگز بدون نظارت پزشک سعی نکنید میخچه را خودتان دربیاورید، به‌خصوص اگر به دیابت یا دیگر بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستید؛ چون این کار ممکن است به ایجاد شدن زخم دیابتی منجر شود یا عوارضی را برای گردش خون یا بی‌حسی به وجود بیاورد. همچنین درآوردن خودسرانه میخچه خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
عوارض میخچه پا
اگر میخچه درمان نشود، در پوست اطرافش پخش میشود و پوست را سفت‌تر می‌کند. میخچه درمان‌نشده ممکن است بزرگ‌تر و دردناک‌تر شود. به‌علاوه احتمال عفونت کردن میخچه وجود دارد. میخچه پا گاهی دردناک میشود و راه رفتن را دشوار می‌کند. میخچه گاهی به درمان پزشکی یا حتی جراحی نیاز پیدا می‌کند.
پیشگیری از میخچه پا
برای اینکه مطمئن شوید میخچه ایجاد نمی‌شود یا پس از درمان عود نمی‌کند، باید شرایطی که موجب تشکیل میخچه میشود را از بین ببرید. رعایت توصیه‌های زیر به از بین بردن حساسیت کمک می‌کند و از میخچه پا پیشگیری می‌کند:
- کفش و جورابی بپوشید که کاملاً اندازه باشد. پاهایتان را اندازه بگیرید و کفشی انتخاب کنید که بیش از حد گشاد یا تنگ نباشد. توصیه‌ی ما برای پیدا کردن اندازه درست کفش این است که خرید کفش را در پایان روز، یعنی زمانی انجام بدهید که ممکن است پا کمی متورم باشد.
- ناخن‌های پا را کوتاه کنید. بیش از حد بلند بودن ناخن‌ها باعث میشود که انگشتان پا به کفش فشار بیاورند. در نتیجه فشاری ایجاد میشود که به مرور زمان باعث تشکیل شدن میخچه میشود.
- از پد میخچه استفاده کنید. پد میخچه به محافظت در برابر حساسیت یا فشار اضافی دور میخچه کمک می‌کند. پد میخچه از مواد مختلفی مانند فوم، نمد و مولسکین ساخته میشود. پد میخچه معمولاً دوناتی شکل است تا فشار دور میخچه را مجدداً توزیع کند و پشت آن چسبدار است. پد میخچه را باید به گونه‌ای بگذارید که میخچه در سوراخ وسط پد قرار بگیرد.
- پاهایتان را تمیز نگه دارید. پاها را هر روز با صابون، آب و برس لایه‌بردار مناسب بشویید.
- پاها را مرطوب نگه دارید. به طور منظم از کرم پا برای جلوگیری از خشکی و حساسیت استفاده کنید.
پرسش‌های متداول
میخچه پا چه شکلی است؟
میخچه در اثر سفت و متراکم شدن بخش کوچکی از پوست ایجاد میشود که معمولاً درون ناحیه بزرگ‌تری از پوست ضخیم‌شده قرار دارد. میخچه سخت معمولاً روی انگشتان یعنی در ناحیهای تشکیل میشود که استخوان به پوست فشار میآورد. میخچه نرم به رنگ خاکستری یا متمایل به سفید است و بافتی نرمتر و لاستیکی دارد. میخچه نرم بین انگشتان دیده میشود.
میخچه پا چگونه ایجاد میشود؟
میخچه در اثر وارد شدن فشار، حساسیت، یا تحریک مکرر به پوست ایجاد میشود. میخچه عموماً روی بخشهای استخوانی یا برجسته پا تشکیل میشود. لایه‌های سخت‌شده پوست میخچه، در واقع روش بدن برای محافظت از پوست زیرین در برابر تحریک و فشار است.
میخچه پا و پینه پا چه تفاوتی دارند؟
میخچه کوچکتر و عمقیتر از پینه است و مرکز سختی دارد که پوستی متورم دورش را گرفته است. میخچه در اثر فشار دادن درد میگیرد. میخچه سخت غالباً بالای انگشتان یا در لبه بیرونی انگشت کوچک تشکیل میشود. میخچه‌های نرم معمولاً بین انگشتان ایجاد می‌شوند. پینه به ندرت دردناک است و معمولاً در نقاط تحت فشار، مانند پاشنه و سینه پا، کف دست و زانوها تشکیل میشود. پینه در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف ایجاد میشود و غالباً بزرگ‌تر از میخچه است.
می‌توان میخچه را از پا بیرون کشید؟
سعی نکنید میخچه را خودتان ببرید یا بتراشید، چون این کار خطر عفونت کردن بافت‌های اطراف را افزایش می‌دهد. بریدن یا تراشیدن میخچه فقط باید توسط پزشک انجام شود.
میخچه پا خودبه‌خود از بین می‌رود؟
اگر سایش یا فشار ایجادکننده میخچه کمتر شود، میخچه معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود. البته اقدامات دیگری نیز می‌توانید انجام بدهید، برای مثال میخچه را در آب گرم بگذارید و پوست سخت اضافی را با ملایمت با سنگ پا بردارید.
چطور می‌توان در طول شب از دست میخچه پا خلاص شد؟
یک تکه کوچک آناناس را روی میخچه بگذارید. آن را با باند پانسمان محکم ببندید و بگذارید برش آناناس شب روی میخچه بماند. پانسمان را صبح باز کنید و کمی روغن نارگیل روی میخچه بزنید. این کار را چند روز انجام بدهید تا میخچه درمان شود.
از بین رفتن میخچه پا چقدر طول می‌کشد؟
اگر درمان انجام بشود، میخچه معمولاً ظرف دو تا چهار هفته ناپدید میشود. در تمام موارد باید از پا مراقبت کنید، آن را به خوبی بشویید و خشک کنید و آن را به طور منظم مرطوب کنید تا میخچه سریع‌تر درمان شود.
چرا میخچه روی پایم مدام عود می‌کند؟
حساسیت، سایش و عمدتاً فشار دلایل تشکیل شدن و عود کردن میخچه هستند. هر عاملی که فشار و سایش را افزایش دهد، خطر تشکیل میخچه را بیشتر می‌کند.
آیا با سالیسیلیک اسید می‌توان میخچه پا را از بین برد؟
سالیسیلیک اسید برای از بین بردن میخچه و پینه به کار برده میشود.
ممکن است جراحی برای درمان میخچه پا لازم شود؟
اکثر میخچه‌ها را می‌توان با درمان خانگی مدیریت کرد. جراحی در صورتی ضرورت می‌یابد که بدشکلی ساختاری در پا یا انگشتان باعث تشکیل شدن میخچه‌های مکرر شود. در این صورت جراح بافت استخوانی را برمی‌دارد یا آن را منظم و اصلاح می‌کند. همچنین اگر میخچه پا بسیار دردناک باشد یا به بیمار اجازه ندهد که به راحتی یا به طور طبیعی راه برود، جراحی میخچه توصیه میشود.
