زخم‌های دیابتی معمولاً از پاهای شما شروع میشوند و در صورت عدم درمان، میتوانند به سایر قسمت‌های بدن حرکت کنند. عفونت پا در بیماران دیابتی شایع است و با عوارض بالا و خطر قطع اندام تحتانی همراه است. عفونت زخم پای دیابتی به صورت خفیف، متوسط یا شدید طبقه‌بندی میشود. عفونت خفیف بافت نرم را می‌توان به طور مؤثر با آنتی بیوتیک‌های خوراکی درمان کرد. متأسفانه، زخم‌های شدید پای دیابتی، بیماران را در معرض خطر بالای بستری شدن در بیمارستان و نیاز به جراحی یا قطع عضو قرار می‌دهد. ولی برخی از درمان‌ها میتوانند به طور مؤثر به بهبود زخم بیمار کمک کرده و از عوارض بعدی جلوگیری کنند. در این مقاله به بررسی علل بروز زخم عفونی دیابتی و تجزیه و تحلیل روش‌های درمان می‌پردازیم.
علائم عفونت زخم دیابتی
علائم زخم عفونی دیابتی مشابه علائم هر عفونتی است. ناحیه اطراف آسیب قرمز میشود و در نهایت به سایر نقاط سرایت می‌کند. افراد مبتلا به عفونت پای دیابتی نیز درد یا حساسیت در محل زخم را تجربه خواهند کرد و محل زخم ممکن است چرک ترشح کند. هنگامی که عفونت ایجاد شد، فرد شروع به تجربه علائم غیر موضعی می‌کند. این علائم شامل هر یک از موارد زیر هستند:
- تب
- لرز و عرق کردن
- تنگی نفس
- گرفتگی بینی
- گرفتگی گردن
- زخم جدید دهانی
افراد مبتلا به زخم عفونی دیابتی نیز ممکن است متوجه بافت سیاهی به نام “اسکار” شوند که زخم پای دیابتی را احاطه کرده است. این اسکار، در غیاب جریان خون سالم در ناحیه ایجاد میشود. قانقاریا جزئی (از بین رفتن بافت) یا کامل نیز ممکن است در اطراف زخم ظاهر شود و ترشح، درد و بی‌حسی اضافی ایجاد کند. مهم است که به یاد داشته باشید که بیشتر افراد تا زمانی که زخم اولیه‌شان عفونی نشده، متوجه مشکلی نمی‌شوند. در صورت مشاهده علائم عفونت، چه در پاها و چه در قسمت دیگری از بدن، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید؛ چراکه فقط نسخه پزشک میتواند دسترسی به درمان‌های لازم را فراهم کند.
زخم عفونی دیابتی معمولاً یکی از اشکال زیر است:
- سلولیت: سلولیت یک عفونت عمیق پوست است که توسط باکتری ایجاد میشود. معمولاً در ناحیه‌ای رخ می‌دهد که قبلاً آسیب یا شکستگی پوستی داشته است. سلولیت به دلیل تشخیص دیرهنگام یا درمان نادرست زخم عفونی دیابتی ایجاد میشود.
- عفونتهای عمیق پوست و بافت نرم: عفونتهای پوستی و بافت نرم (SSTI)، عفونتهای باکتریایی پوست، ماهیچه‌ها و بافت همبند (بافت پیوندی) مانند رباط‌ها و تاندون‌ها هستند. عفونتهای پوست و بافت نرم (SSTIs) از علل اصلی عوارض و گاهاً مرگ و میر در افراد مبتلا به دیابت هستند.
- استئومیلیت حاد: استئومیلیت (OM) عارضه شایع زخم پای دیابتی و یا عفونت پای دیابتی است.
- استئومیلیت مزمن: ایجاد استئومیلیت پا یک اتفاق بالقوه و فاجعه بار برای فرد مبتلا به دیابت است.
علت‌های عفونی شدن زخم پای دیابتی
عامل اصلی ایجاد زخم عفونی دیابتی، اختلال در جریان خون است. در صورت وجود ترومای موضعی و بیماری میکروواسکولار، عفونت پای دیابتی ممکن است از یک مورد ساده سلولیت تا از بین رفتن بافت (پا) کامل متفاوت باشد. استئومیلیت در 15 درصد از زخمها رخ می‌دهد و 15 درصد از آن‌ها نیاز به قطع عضو دارند. در واقع، تقریباً 60 درصد از بیمارانی که تحت قطع عضو اندام تحتانی قرار می‌گیرند، زخم پای دیابتی را به عنوان علت زمینه‌ای دارند. (منبع)
تشخیص زخم عفونی دیابتی
زخم عفونی دیابتی باید از نظر بالینی و نه باکتریولوژیکی تشخیص داده شود، زیرا همه زخم‌های پوستی دارای میکروارگانیسم‌ها هستند. تشخیص بالینی عفونت پا بر اساس وجود ترشحات چرکی از زخم یا علائم رایج التهاب (به عنوان مثال، اریتم، درد، حساسیت، گرما، یا سفتی) است. سایر ویژگی‌های عفونت عبارتند از بوی بد، وجود نکروز و عدم بهبود زخم علیرغم درمان. همچنین، یافته‌های اشعه ایکس استئومیلیت چهار تا شش هفته طول می‌کشد، بنابراین، اگر شک بالایی به استئومیلیت وجود داشته باشد، MRI برای تشخیص زودهنگام این بیماری مفیدتر است. سی تی اسکن نیز برای شناسایی آبسه‌های عمقی در زمانی که ام آر آی به راحتی در دسترس نیست مفید است.
روش‌های درمان زخم عفونی دیابتی
استراتژی‌های مدیریتی برای مراقبت از زخم باید شامل حفظ رطوبت زخم، درمان و پیشگیری از عفونت، تخلیه ناحیه آسیب دیده، دبریدمان بافت نکروزه و بیوفیلم، به حداکثر رساندن پرفیوژن، تغذیه و تحویل اکسیژن باشد. استراتژی‌های تخلیه زخم نیز شامل دبریدمان پینه‌ها، استفاده از پانسمان‌های مخصوص، ارتز، کفش‌های درمانی، کفش‌های پیاده‌روی و طبی و گچ‌های مخصوص است.
درمان آنتی بیوتیکی
عفونتهای سطحی زخم را می‌توان با داروهای آنتی بیوتیکی موضعی درمان کرد، با این حال، هنگامی که سلولیت وجود دارد، آنتی بیوتیک‌های سیستمیک مورد نیاز است. حتی بیماری عروق محیطی خفیف نیز باید در این بیماران اصلاح شود تا احتمال بهبودی آن‌ها بیشتر شود. مدت زمان درمان با آنتی بیوتیک معمولاً بین 2 تا 4 هفته متغیر است. افراد مبتلا به استئومیلیت ممکن است به حداقل 6 هفته درمان نیاز داشته باشند.
اکسیژن درمانی هایپرباریک
درمان با اکسیژن هایپرباریک میتواند از قطع عضو در بیماران مبتلا به زخم‌های درجه 3 یا بالاتر جلوگیری کند. هایپرباریک این کار را از طریق مکانیسم‌های مختلفی از جمله افزایش اکسیژن رسانی به بافتهای ایسکمیک/هیپوکسیک، افزایش کشتن باکتری‌ها به واسطه گلبول‌های سفید خون، رگ‌زایی، تسریع سنتز کلاژن و رشد فیبروبلاست و کاهش ادم انجام می‌دهد.
ماگوت تراپی یا لارو درمانی
ماگوت تراپی از کرم لارو پزشکی استفاده می‌کند که آنزیم‌های حلالی را از خود ترشح می‌کند که میتواند بافت نکروزه را حل کند، زخم را ضد عفونی کرده و بهبود زخم را تسریع کند. ماگوت درمانی در درمان زخم‌های مزمن برای برداشتن بافت نکروزه، تحریک تشکیل بافت و کشتن باکتری‌ها شناخته شده است. در زخم عفونی دیابتی با مشکل مقاومت باکتریایی، این درمان به عنوان درمان جایگزین این زخمها مورد استفاده قرار گرفته است. به طور کلی، ماگوت درمانی در از بین بردن زخم‌های پا و ساق پا مؤثرتر و کارآمدتر از درمان‌های معمولی مداوم است.
لیزر درمانی سطح پایین
لیزر درمانی سطح پایین زمانی که فاکتورهای خاصی مانند دوز، توان ورودی، زمان و فاصله بین جلسات به درستی رعایت شود، یک روش درمانی مؤثر در بهبود زخم عفونی محسوب میشود. این درمان، باعث کاهش فاز التهابی میشود و به رگ زایی و تولید اجزای ماتریکس خارج سلولی و همچنین مدیریت آن کمک می‌کند. لیزر درمانی علاوه بر کاهش وسعت ضایعه و تسریع روند بهبودی، این مزیت را دارد که به راحتی انجام میشود. همگی این مزایا، به ارتقای کیفیت زندگی بیمار و به حداقل رساندن عوارض احتمالی کمک می‌کند.
دبریدمان با جراحی
دبریدمان از طریق جراحی، یک درمان ضروری در بسیاری از زخم‌های عفونی دیابتی است. این جراحی، شامل دبریدمان استخوان عفونی شده می‌باشد. در برخی موارد، قطع عضو نیز ممکن است مورد نیاز باشد.
درمان‌های زخم عفونی دیابتی چقدر مؤثر هستند؟
هدف از درمان عفونت پای دیابتی، ریشه کن کردن شواهد بالینی عفونت و جلوگیری از، از دست دادن بافت نرم و قطع عضو است. به طور کلی، انتظار یک نتیجه بالینی خوب (به عنوان مثال، رفع شواهد بالینی عفونت) به درمان را در 80 تا 90 درصد عفونتهای خفیف تا متوسط و در 60 تا 80 درصد از عفونتهای شدید یا موارد استئومیلیت داشته باشید. عوامل مرتبط با دستیابی به نتیجه ضعیف عبارتند از علائم عفونت سیستمیک، پرفیوژن ناکافی اندام، استئومیلیت، وجود نکروز یا قانقاریا (از بین رفتن بافت)، جراح بی‌تجربه، و محل عفونت. (منبع)
چگونه از عفونت زخم دیابتی پیشگیری کنیم؟
همه بیماران مبتلا به دیابت باید سالانه معاینه پا را انجام دهند، که شامل ارزیابی ناهنجاری‌های آناتومیک، صدمات پوستی، اختلالات ناخن، از دست دادن حس پا، کاهش خونرسانی و کفش نامناسب است. بیمارانی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به زخم پای دیابتی هستند، باید بیشتر معاینه شوند. آموزش بیماران و مراقبان در مورد مراقبت صحیح از پا و معاینات دوره‌ای خودپا، مداخلات مؤثری برای پیشگیری از زخم است. سایر مداخلات بالینی مؤثر عبارتند از کنترل قند خون، ترک سیگار، پاکسازی پینه و زخم و انواع خاصی از جراحی‌های پیشگیری کننده ایجاد زخم پا هستند.
پانسمان صحیح و مراقبت از زخم عفونی دیابتی
مراقبت از زخم پای دیابتی، بر مراقبت کافی از زخم به منظور تولید سلول‌های جدید پوستی در سراسر زخم تمرکز دارد. این مراقبت اغلب شامل مرطوب نگه داشتن زخم است. با این حال، اگر زخم بیش از حد مرطوب شود، به دلیل چسبنده شدن بیش از حد زخم، ممکن است به پانسمان نیاز داشته باشید. برای مراقبت مناسب از زخم، زخم را با آب نمک تمیز کنید، یک ژل موضعی یا پماد آنتی بیوتیکی را روزی یک بار، طبق توصیه پزشک روی زخم بمالید. گاهی اوقات برخی از پمادها میتوانند به درمان زخم‌هایی که با مواد فیبری و زرد پوشیده شده‌اند، مانند زخم سوختگی، کمک کنند. سایر پمادها برای زخم پای دیابتی شامل پمادها یا کرم های ضد باکتری موضعی است که میتوانند به تمیز نگه داشتن زخم کمک کنند. همچنین پس از تمیز کردن زخم و استفاده از پماد، بهتر است زخم را با یک پانسمان گاز استریل بپیچید.
نتیجه گیری
زخم عفونی پای دیابتی اگر به اندازه کافی کنترل نشود، پیامدهای چالش برانگیز و جدی را در پی خواهد داشت. پیروی از یک رویکرد مناسب در درمان بیماران مبتلا به دیابت حیاتی است، زیرا این عزیزان، با زخم‌های پا با توجه به وضعیت نقص ایمنی و آستانه پایین بدن آن‌ها برای مبارزه با عفونتها دست و پنجه نرم می‌کنند. این زخمها به طور کلی باید توسط تیمی از متخصصان شامل پزشک عمومی، متخصص غدد، متخصص پا، جراح عروق، متخصص بیماری‌های عفونی، پرستار مراقبت از زخم و داروساز مدیریت شوند. تیم باید در کنترل بهینه قند خون و تعیین رژیم مناسب افراد دیابتی همراه با اتخاذ یک درمان حرفه‌ای برای دبریدمان زخم، مراقبت موضعی از زخم، کنترل فشار روی زخم با تخلیه مکانیکی و کنترل عفونت و ایسکمی، از نزدیک با بیمار همکاری کند.
سؤالات متداول در رابطه با زخم عفونی دیابتی
چه اتفاقی میافتد وقتی زخم دیابتی عفونی میشود؟
عفونت میتواند باعث درد مداوم، قرمزی اطراف زخم، گرما و تورم، چرک یا ایجاد زخمی شود که بهبود نمییابد.
آیا زخم پای دیابتی میتواند به سپسیس تبدیل شود؟
عفونتهای رایج مربوط به زخم پای دیابتی شامل عفونتهای موضعی، سلولیت و استئومیلیت است. این عفونتها و سایر عفونتها همگی میتوانند منجر به سپسیس شوند.
آیا زخم دیابتی باید پوشانده شود؟
زخم خود را تمیز نگه دارید و با پانسمان مناسب بپوشانید؛ زیرا، زخمها زمانی بهتر بهبود می‌یابند که تمیز و مرطوب باشند.
اگر زخم پای دیابتی به درستی درمان نشود، چه اتفاقی میافتد؟
این زخمها اگر به درستی درمان نشوند اغلب عفونی میشوند. عفونت، بدون درمان، میتواند به بافتهای عمیقتر، استخوانها، مفاصل و خون سرایت کند و منجر به یک مشکل بسیار جدی شود که در آن به درمان فوری پزشکی نیاز است.
چه چیزی به بهبود سریعتر زخم‌های عفونی دیابتی کمک می‌کند؟
- تغذیه خوب آن چیزی است که بدن شما برای بهبود سریعتر زخمها به آن نیاز دارد، مانند دریافت ویتامین C، روی و پروتئین کافی.
- فعال بمانید: ورزش به بهبود حساسیت به انسولین کمک کرده، و نیز به قند موجود در جریان خون کمک می‌کند تا به طور مؤثرتری وارد سلول‌های شما شده تا باعث بهبودی و سلامتی هرچه بیشتر شود.
