اگر فرزندتان در سانحهای آسیب دیده باشد، احتمالاً دچار زخمهایی پوستی مانند کبودی، خراش یا بریدگی شده است. زخمهای بزرگ به بخیه یا استیپل نیاز دارند. بریدگیها با توجه به محل، علت و عمق بریدگی و عاملهای دیگر درمان میشوند. بریدگیها گاهی خودبهخود و بدون نیاز به درمان التیام پیدا میکنند. اما زخمهای بزرگتر باید توسط پزشک و با استفاده از بخیه، استیپل، پانسمان پلاستیکی یا نوعی چسب جراحی قوی درمان شوند. روشهای پانسمان زخم کودکان و توصیههای مهم مربوط به مراقبت از زخم کودکان را در این مقاله برایتان توضیح میدهیم.
مراقبتهای اولیه از زخم کودکان
زخمی شدن و قسمتی از بدن را بریدن در بعضی اوقات، بخشی از دوران کودکی است. خوشبختانه اکثر زخمهای کودکان کوچکاند و میتوان آنها را در خانه درمان کرد. البته برای درمان بعضی زخمهای کودکان باید به پزشک مراجعه کرد.
نکتههای زیر برای مراقبت از زخم کودکان بسیار مهم است:
- اشیای فرورفته در بدن را از بدن بیرون نکشید.
- زخم را با مقدار فراوانی آب سرد تمیز کنید. دقت کنید که تمام ذرات و آلودگیها از روی زخم پاک شوند.
- دور زخم را با آب و صابون ملایم بشویید.
- زخم را با گاز پانسمان یا حوله تمیز بپوشانید و کف دست را روی زخم فشار بدهید تا خونریزی متوقف شود.
- اگر گاز پانسمان غرق در خون شد، آن را برندارید. لایه دیگری از گاز پانسمان را روی گاز خونی بگذارید.
- زخم را چند دقیقه فشار بدهید تا خون بند بیاید.
- سعی کنید عضو زخمی، مثلاً دست یا پا را بالا بگذارید.
- اگر زخم روی اعضایی مانند دست یا پاست و به همین دلیل احتمال آلوده شدنش وجود دارد، زخم را در طول روز پانسمان کنید و شبها زخم را باز بگذارید تا هوا بخورد و در معرض جریان هوا خشک شود.
اگر زخم روی صورت کودک است. زخم بزرگتر از نیم اینچ (3/1 سانتیمتر) است، پوست و بافت پاره شده، زخم ناصاف است، گرد و غبار و آلودگی واردش شده است، به خوبی التیام پیدا نمیکند یا عفونی به نظر میرسد. چنانچه نتوانستید خونریزی را پس از ده دقیقه اعمال فشار مستقیم متوقف کنید. اکثر رویدادهای ناگوار منجر به آسیبهایی جزئی میشوند که میتوان آنها را در خانه با کمی پماد آنتیباکتریال یا کیسه یخ درمان کرد، اما بعضی زخمها بزرگتراند و به مراقبت جدیتر نیاز دارند. زمین خوردن یکی از دلایل اصلی آسیب دیدن کودکان است. زمین بازی، بهویژه سرسره یکی از شایعترین دلایل زخم شدن بدن کودکان است. کبودیها و بریدگیهای کوچک را میتوان در خانه درمان کرد، اما آسیبهای سر، گردن، کمر یا ستون فقرات و شکستگی استخوان باید توسط پزشک درمان شود. تصادفات وسایل نقلیه موتوری طیف گستردهای از آسیبهای گوناگون را ایجاد میکنند که بعضی از آنها آشکار و بعضی نامشخص است. حتی در تصادفهای با سرعت پایین نیز احتمال آسیب دیدن کودکان وجود دارد. در این نوع سوانح عموماً دست و پای کودکان آسیب میبیند. توصیه میکنیم فرزندتان را پس از درگیر شدن در تصادف وسایل نقلیه حتماً برای معاینه نزد پزشک ببرید. بعضی آسیبدیدگیها بلافاصله خودشان را نشان نمیدهند. کبودی، خراش یا کوفتگی جزئی را به سرعت درمان کنید. اکثر بریدگیهای عمیق یا سوراخ شدن بدن پس از آسیبدیدگیهایی شامل اصابت کردن چیزی به بدن یا سقوط خطرناک است. البته سانحههای دیگری نیز در خانه اتفاق میافتند که باعث بریدگی عمیق یا سوراخ شدن بدن میشوند؛ برای مثال کار کردن با دستگاههای خانگی مانند چرخ گوشت، ماشین چمنزنی و وسایل آشپزخانه نیز از جمله علل ایجاد چنین زخمهایی در کودکان است. اگر زخمی همراه با پارگی بافت یا سوراخ شدن بدن، پس از افتادن یا اصابت یک شیء ایجاد شد یا سانحه منجر به شکستن استخوان کودک شد، به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید. آسیبهای متعدد احتمالاً باید توسط چند متخصص درمان شوند. گازگرفتگی و نیش حیوانات و حشرات نیز مانند هر آسیب دیگری، اتفاقی است که همیشه در هر مکانی احتمال وقوعش وجود دارد. گاز گرفته شدن توسط سگ، یکی از شایعترین آسیبها در میان کودکان است. این نوع آسیبها عموماً برای دست و بازو رخ میدهند. چنانچه شرایط زیر درباره نیش یا گاز گرفتگی فرزندتان صدق میکرد، حتماً به اورژانس مراجعه کنید: سوختگیهای ملایم در میان کودکان بسیار شایع است. زخم سوختگی دلایل متعددی دارد که از کنجکاوی کودک برای دست زدن به تابه داغ تا مؤثر نبودن ضدآفتاب متغیر است. کودکان در شرایط زیر برای درمان سوختگی به مراقبت تخصصی نیاز دارند: زخم فشاری یا زخم بستر مشکل شایعی در میان نوزادان تازه متولدشده و کودکان بستریشده است. اکثر زخمهای بستر کودکان بستریشده در بیمارستان ناشی از فشار دستگاهها و تجهیزاتی مانند کاف فشار خون، کانولای تراکئوستومی، رابطها و لولهها است؛ استفاده از پرونگ بینی، رابط غیرتهاجمی تهویه فشار مثبت نیز یکی از دلایل ایجاد زخم بستر در کودکان است. زخمهای بستر کودکان که ناشی از استفاده از تجهیزات پزشکی است، عموماً روی سر و گردن مشاهده میشود. ضخامت پوست کودکان از بزرگسالان کمتر است؛ به همین دلیل کودکان در سوانح آسیبپذیرتراند. احتمال اینکه کودکان در سوانحی مانند تصادفات رانندگی و سوختگی دچار زخمهای حاد شوند، بیشتر از بزرگسالان است. برای درمان زخمهای کودکان نیز مانند بزرگسالان لازم است ارزیابی بالینی کاملی برای تهیه طرح درمان مؤثر انجام شود؛ این ارزیابی شامل بررسی ابعاد زخم، ویژگیهای بافت، میزان ترشح زخم و نشانههای عفونت میشود. سنجش میزان درد یا اضطراب بیمار یکی از جنبههای چالشبرانگیز در ارزیابی زخم کودکان است. ترس، استرس یا پریشانی هیجانی کودک دردش را شدیدتر میکند. چالشهای برقراری ارتباط با بیماران نوزاد و خردسال نیز شرایط را پیچیدهتر میکند. مدیریت زخم کودکان با در نظر گرفتن چند هدف کلیدی انجام میشود که از آن جمله میتوان به تسکین درد، کاهش پریشانی هیجانی و به حداقل رساندن اسکار یا جای زخم اشاره کرد. مدیریت زخم کودکان نیز مانند بزرگسالان باید بیمارمحور باشد. مراقبت زخم کودکان باید جامع و شامل مؤلفههای زیر باشد. صرف نظر از نوع مسکنی که به کار برده میشود، باید در مقدار مصرف دارو و شیوه تحویل آن به بیمار نهایت دقت به کار برده شود. دوز دارو با دقت براساس وزن بیمار، نوع دارو، شیوه تحویل دارو و توانایی بیمار برای متابولیسم دارو محاسبه میشود. درد و اضطراب بسته به مرحله رشد کودک به شیوههای بسیار متفاوتی بیان میشود که نباید هیچ یک از آنها را نادیده گرفت. درمان نامناسب سطوح بالای درد و اضطراب کودکان میتواند عوارض زیانآور و گاهی حتی بلندمدت جسمی و روانی را به دنبال داشته باشد. تمیز کردن زخم کودکان باید با توجه به اصول راهنمای استاندارد کنترل عفونت انجام شود. از آنجا که پوست کودکان ظریف و آسیبپذیر است، باید از روشهای با فشار بالا هنگام تمیز کردن زخم کودکان اجتناب شود. زخم نوزادان تازه متولدشده و کودکانی که از نظر بالینی وضعیت پایداری ندارند، باید با دقت و احتیاط تمیز شود، بهخصوص اگر احتمال خونریزی کردن بالا باشد و مشکل نوسان دمای مرکزی بدن وجود داشته باشد. گاهی لازم است که دبریدمان برای کمک به بهبود زخم کودک انجام شود. تکنیکهای دبریدمان زیستی، جراحی و اتولیتیک روشهای استانداردی هستند که برای درمان زخم کودکان کاربرد دارد. پزشک تکنیک مناسب را پس از در نظر گرفتن سن بیمار و ویژگیها، اندازه و محل زخم انتخاب میکند. سن بیمار را در نظر بگیرید و بررسی کنید که آیا شرایط بالینی اجازه استحمام یا دوش گرفتن را میدهد یا خیر. چنانچه برنامهای برای تعویض پانسمان در نظر گرفته شده است، ابتدا پانسمان را با پاککننده چسب سیلیکونی استریل بردارید، سپس شستشو را با آب شرب انجام بدهید. اگر چسب به کار برده نشده است، پانسمان زخم را در حمام باز کنید. آیا زخم سالم، تمیز و دارای نسج دانهدار است و بافت اپیلتیال جدید در حال رشد است؟ پانسمان زخم دارای ترکیبات و خواص پاککننده، مانند عسل و ماده فعال سطحی است یا خیر؟ نیازی به تمیز کردن زخم نیست؛ پانسمان را عوض کنید. ذرات آلودگی یا مایعات ترشحشده از زخم به ناحیه دور زخم چسبیده است؟ دور زخم را با آب شرب تمیز کنید. سه نکته زیر را پیش از رفتن به مرحله بعد در نظر بگیرید: اگر پاسخ مثبت بود← از محلول پاککننده مناسب با وضعیت زخم/ بیمار استفاده کنید، برای مثال پاککنندهای حاوی پلیهگزامتیلن بیگوانید [PHMB] یا اکتنیدین انتخاب کنید. اگر خطر خونریزی بالاست و یا درد کودک شدید است، ژل حاوی PHMB را قبل از بستن باند روی پانسمان بزنید. نیازی به تمیز کردن زخم نیست؛ پانسمان را عوض کنید. بسیاری از پانسمانها در اندازههای کوچک و مناسب برای کودکان تولید نمیشوند و بعضی چسبها برای استعمال روی پوست حساس کودکان به اندازه کافی ملایم نیستند. احتمال کنده شدن پوست بیماران نوزاد و کودک در اثر پانسمان نامناسب بیشتر است، به همین دلیل در شرایط مناسب و ممکن استفاده از پانسمان سیلیکونی با خاصیت چسبندگی ملایم توصیه میشود. برای بیماران بسیار کوچک غالباً ترجیح این است که از چسب استفاده نشود و پانسمان در صورت امکان با باند شل یا باند لولهای روی زخم نگه داشته شود. پانسمان مناسب باید با توجه به حساسیت و آسیبپذیری پوست کودکان و به گونهای انتخاب شود که از عفونت جلوگیری کند، درد را به حداقل برساند و ترشحات زخم را مدیریت کند. اندازه زخمها از خراش و بریدگی کوچک تا زخمهای بزرگ متغیر است. بنابراین دستورالعمل درمان و مراقبت از زخمها نیز با هم تفاوت دارد. برای مراقبت از خراشیدگیها و بریدگیهای کوچک کودکان به نکات زیر توجه کنید: برای مراقبت از زخمهای بزرگ یا زخمهای دارای بخیه یا استیپل به توصیههای زیر توجه کنید: از متداولترین پانسمانهایی که برای مدیریت زخم بستر کودکان به کار برده میشود، میتوان به هیدروکلوئیدها، هیدروژلها (در دسترس به صورت ورقه و ژل آمورف)، فوم پلییورتان و فیلم شفاف اشاره کرد. پدید آمدن زخمهای فشاری روی بدن نوزادان و کودکان در اثر استفاده از تجهیزات پزشکی مشکل مهمی است و راهکارهایی برای جلوگیری از ایجاد این زخمها در نظر گرفته شده است که از آن جمله میتوان به محافظت از پوست زیرین، ارزیابی مکرر پوست زیر دستگاه و چرخش مکرر دستگاه در صورت امکان اشاره کرد. استفاده از لایه نازکی از فوم پلییورتان یا هیدروکلوئید زیر کانولای تراکئوستومی، بستهای محکمکننده و رابط دستگاه تنفس نیز برای جلوگیری از ایجاد زخم بستر در کودکان مؤثر است. اگر بهترین شرایط را برای رشد بافت جدید ایجاد کنید، زخم فرزندتان در کوتاهترین زمان ممکن خوب خواهد شد. جهت ایجاد چنین شرایطی باید زخم را از طریق رعایت توصیههای زیر تمیز، گرم و مرطوب نگه دارید: کودکان باید تغذیه سالمی داشته باشند تا فرایند التیام زخم تسریع و تسهیل شود. رژیم غذایی مناسب برای التیام یافتن زخم کودک باید حاوی مواد غذایی زیر باشد: قبل از هر چیز باید بگوییم که کمی سرخ یا برآمده شدن زخم کودک عادی است. لبههای زخم باید درست و منظم به هم برسند و هیچ فضای بازی بین لبههای زخم نباشد. اگر نگران زخم فرزندتان هستید یا فکر میکنید به کندی جوش میخورد و خوب میشود، به پزشک مراجعه کنید. خطر عفونت کردن تمام زخمها وجود دارد. برای اینکه مطمئن شوید عفونت را میتوانید در اولین فرصت ممکن درمان کنید، باید مراقب بروز نشانههای عفونت زخم باشید: در صورت مشاهده کردن هر یک از نشانههای فوق با پزشک اطفال تماس بگیرید. مراقبت از زخم کودک برای کمک به التیام یافتن زخم، جلوگیری از عفونت و به حداقل رساندن اسکار یا جای زخم مهم است. گونههای مختلف زخم به پانسمانهای متفاوت و روشهای مراقبت مناسب خاص خود نیاز دارند. خبر خوب درباره خوب شدن زخم کودکان این است که بدن کودکان سریعتر التیام مییابد. به فرزندتان کمک کنید که از زخمش به خوبی مراقبت کند و به دقت به توصیههای پزشک عمل کنید. کلینیک ما آماده است تا در درمان انواع زخمهای کودکان و عوارض ناشی از آنها به شما کمک کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر کافی است با ما تماس بگیرید. همانطور که زخم التیام پیدا میکند، نشانههای خوب شدن زخم آشکار میشود. مدت زمان التیام یافتن زخم به شدت آسیبدیدگی، محل زخم و روشتان برای درمان و مراقبت از زخم بستگی دارد. هر چه بیشتر مراقب زخم کودک باشید و زخم را بهتر مدیریت کنید، زخم زودتر خوب میشود. بله، جای تمام زخمها روی بدن باقی میمانند، البته میتوانید کارهایی را برای به حداقل رساندن اسکار انجام بدهید. به خوبی مراقبت کردن از زخم و مطمئن شدن از تغذیه سالم کودک به خوب شدن تمام زخمها کمک میکند. زخم جوشخورده را حداقل یک سال از تابش نور خورشید دور نگه دارید تا اسکار تیرهتر نشود. وقتی زخم جوش خورد و لبههایش به هم رسید، مرطوبکننده را با ماساژ دادن روی پوست بزنید تا جای زخم باقیمانده کمتر شود. برخی بیماران نتایج خوبی از کرم ویتامین E برای کاهش اسکار گرفتهاند، اما اثربخشی کرم ویتامین E برای کاهش اسکار هنوز ثابت نشده است. اگر بهترین شرایط را برای رشد بافت جدید ایجاد کنید، سرعت التیام زخم به بیشترین حد ممکن میرسد. برای ایجاد چنین محیطی باید زخم را تمیز، گرم و مرطوب نگه دارید. قرنهاست که در بسیاری از نقاط جهان از عسل به دلیل داشتن خواص ضدمیکروبی گوناگون برای مراقبت از زخم استفاده میشود. عسل مورد استفاده برای اهداف پزشکی و مدیریت زخم عسل گرید پزشکی است. عسل گرید پزشکی با موفقیت برای درمان تاولها و زخمهای ترشحدار در نوزادان تازه متولدشده و مدیریت زخم بستر نوزادان و کودکان در تمام سنین به کار برده شده است. اگر زخم عفونت کرده باشد، پوست دور زخم و بیرون پانسمان قرمز یا داغ میشود. از دیگر نشانههای عفونت زخم میتوان به کسالت عمومی کودک، تب یا افزایش درد اشاره کرد. اگر از عفونت کردن زخم مطمئن نیستید با پزشک عمومی تماس بگیرید. خراش را روزی دو بار با آب تمیز بشویید. از پراکسید هیدروژن یا الکل استفاده نکنید، چون این مواد فرایند التیام زخم را کند میکند. میتوانید لایه نازکی از ژلهای نفتی مانند وازلین را روی زخم بزنید و با باند بدون چسب پانسمان کنید. در صورت لزوم وازلین بیشتری روی زخم بزنید و باند پانسمان را عوض کنید.انواع زخمهای کودکان
زخمهای ناشی از افتادن در کودکان
زخمهای ناشی از برخورد با دوچرخه، موتور یا ماشین
بریدن دست یا فرو رفتن جسم خارجی
زخم ناشی از گازگرفتگی حیوانات
زخم سوختگی در کودکان
زخم بستر کودکان
درمان و مراقبت از زخم کودکان چه فرقی با بزرگسالان دارد؟
پانسمان زخم کودکان
کنترل درد و ناراحتی
تمیز کردن زخم و دبریدمان
پروتکل تمیز کردن و شستشوی زخم کودکان
اگر پاسخ مثبت بود←
اگر پاسخ منفی بود ↓
اگر پاسخ مثبت بود←
تمیز کردن زخم ضرورتی ندارد.
اگر پاسخ منفی بود ↓
اگر پاسخ مثبت بود←
اگر پاسخ منفی بود ↓
اگر پاسخ مثبت بود←
اگر پاسخ منفی بود ↓
اگر پاسخ منفی بود ↓
انتخاب پانسمان مناسب
مراقبت از انواع مختلف زخمها در کودکان
مراقبت از خراشیدگی و بریدگی کوچک
مراقبت از زخمهای بزرگتر یا زخمهای دارای استیپل و بخیه
مراقبت از زخم بستر در کودکان و نوزادان و پیشگیری
نکات مهم هنگام مراقبت از زخم کودکان برای والدین
رژیم غذایی مناسب برای بهبود زخم کودکان
خطرات احتمالی زخمهای کودکان
سخن آخر
پرسشهای پرتکرار
نشانههای خوب شدن زخم پس از چه مدت مشخص میشود؟
آیا جای زخم روی بدن کودک باقی میماند؟
زخم باز کودک را چگونه باید درمان کرد؟
چطور میتوانم روند التیام زخم فرزندم را سریعتر کنم؟
برای مدیریت زخم کودکان میتوان از عسل استفاده کرد؟
وقتی زخم با گچ یا پانسمان پوشیده شده است، از کجا بفهمم که زخم عفونت کرده است یا خیر؟
آیا میتوانم روی زخم بریدگی نوزاد وازلین بزنم؟