سزارین نوعی جراحی کاملاً رایج است که روند بهبود آن به هیچ عنوان سریع نیست. ممکن است دوره بهبود زخم سزارین هفته‌ها طول بکشد، البته این دوره برای هر فرد متفاوت است. رعایت موارد بهداشتی و مراقبت صحیح می‌تواند دوره نقاهت را کاهش دهد. تجربه درد و حتی خونریزی در این دوره طبیعی است. این علائم معمولاً با گذر زمان ناپدید می‌شوند، اما برخی اوقات ممکن است برای تسریع روند بهبودی، کاهش احتمال ایجاد اسکار و همچنین جلوگیری از بروز عفونت، نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای داشته باشید.
مراقبت های اولیه بعد از جراحی سزارین
پس از جراحی، مراقبت صحیح از محل زخم به منظور بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عفونت بسیار مهم است. در ادامه برخی به برخی از نکات مهم مراقبت پس از جراحی اشاره میشود:
- زخم باید تمیز و خشک باشد: زخم را به آرامی با آب و صابون ملایم بشویید و سپس توسط حوله‌ای تمیز آن را خشک کنید. از مالیدن الکل، پراکسید هیدروژن یا سایر پاک کننده‌های قوی به زخم بپرهیزید.
- پانسمان را منظم تعویض کنید: پرستار احتمالاً برای شما پانسمانی در محل برش و زخم قرار می‌دهد. برای تعویض پانسمان طبق دستورالعمل عمل کنید و اطمینان یابید که محل زخم تمیز و خشک باقی بماند.
- علائم عفونت را به دقت بررسی کنید: عفونت معمولاً دارای علائمی نظیر قرمزی، تورم، حساسیت، گرما یا خروج ترشحات از محل برش است. در صورت بروز هر کدام از موارد ذکر شده سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
- از بلند کردن اجسام سنگین بپرهیزید: چند هفته اول از بلند کردن اجسام سنگین و همچنین بلند کردن نوزاد خودداری کنید. این کار ممکن است بر روی محل برش فشار وارد کند و بهبودی را به تاخیر بیاندازد.
- از زخم مراقبت کنید: در زمان سرفه کردن، عطسه یا خنده، بالشی را در مقابل محل برش خود نگه دارید تا از ایجاد فشار بر روی زخم جلوگیری شود.
- داروهای مسکن را طبق دستور مصرف کنید: پزشک شما احتمال دارد که به منظور مدیریت هر گونه درد و ناراحتی بعد از جراحی، داروی مسکن تجویز کند. از داروهای خود طبق دستورالعمل استفاده کنید و از مصرف آنها به صورت خودسرانه بپرهیزید.
- استراحت کرده و آب کافی بنوشید: با نوشیدن آب و سایر مایعات به مقدار زیاد می‌توانید به بهبودی بدن خود کمک کنید، استراحت کافی نیز در تسریع بهبودی دارای اهمیت بسیار است.
لازم به ذکر است که تا زمانی که در بیمارستان هستید، ماماها و پرستاران پانسمان‌های شما را تعویض نموده و مراقبت‌های لازم را انجام خواهند داد. بسته به شرایط شما و فرزندتان ممکن است از 2 تا 5 روز در بیمارستان بمانید. پس از ترخیص از بیمارستان بایستی از زخم سزارین خود به خوبی مراقبت نمایید تا با سرعت بیشتری بهبود یابد.
چگونه از زخم سزارین مراقبت کنیم؟
زخم سزارین معمولاً در امتداد و یا درست در زیر خط بیکینی ایجاد میشود و به ندرت به سمت بالا و پایین شکم قرار میگیرد. در اغلب اوقات از بخیه‌ی قابل جذب یا منگنه‌ای استفاده میشود. شما می‌توانید با تمیز و خشک نگه داشتن زخم از بروز عفونت جلوگیری کنید.
احتمال ایجاد کبودی در اطراف زخم زیاد است همچنین بی‌حسی یا خارش در اطراف آن نیز ممکن است برای شما اتفاق بیفتد و برای برخی افراد تا مدت طولانی ادامه یابد. لباس نخی گشاد بپوشید تا روی زخم فشار وارد نشود. معمولاً ۶ تا ۱۰ هفته طول میکشد تا زخم شما به طور کامل بهبود یابد.
کنترل خونریزی زخم سزارین
در صورتی که زخم شما خونریزی داشته باشد، تا ۱۵ دقیقه به زخم فشار ملایم وارد کنید. اما در صورتی که خونریزی همچنان ادامه پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید. دیدن مقدار کم خون در نقاط زخم کاملاً طبیعی است، اما در صورتی که دچار خونریزی غیرمعمول شده‌اید باید نگران شوید و زودتر اقداماتی در این خصوص انجام دهید.
حتی با انجام سزارین، پس از تولد نوزاد همچنان خونریزی از واژن خود خواهید داشت. این خونریزی کاملاً طبیعی است و به دلیل کنده شدن جفت جنین اتفاق می‌افتد. می‌توانید برای این مشکل از نوار بهداشتی استفاده کنید، در ۶ هفته اول تامپون استفاده نکنید زیرا این کار ممکن است احتمال بروز عفونت را افزایش دهد. در صورتی که دچار خونریزی طولانی مدت واژینال شده‌اید، با پزشک خود مشورت کنید.
استحمام با زخم سزارین
پس از سزاین معمولاً زخم به مدت چند روز توسط پانسمان ضد آب پوشانده میشود و با استفاده از آن می‌توانید دوش بگیرید. اما حین دوش گرفتن باید مراقب زخم و بخیه‌های خود باشید و سعی کنید که چسب طبی و پانسمان تا حد امکان خیس و شسته نشود.
به هیچ عنوان وارد وان حمام یا جکوزی نشوید و شنا نکنید، تا زمانی که پزشک شما این امر را بلامانع بداند. در اغلب اوقات، موارد ذکر شده را تا ۳ هفته پس از جراحی باید رعایت کنید. در ۳ هفته اول فقط اجازه دارید که آب روی زخم شما طی دوش گرفتن جاری شود. اگر تمایل دارید که محل زخم را بشوید، از صابون ملایم استفاده کنید. سپس منطقه زخم را با حوله خشک کرده و یا از سشوار برای خشک کردن آن استفاده کنید.
می‌توانید زخم خود را بدون پوشش نگه دارید تا هوای تازه به آن برسد. خشک نگه داشتن زخم به خصوص اگر در زیر شکم باشد سخت‌تر است، به همین دلیل می‌توانید پد تمیز و نرم را در زیر چین شکم قرار دهید تا زخم تا حد ممکن خشک نگه داشته شود.
ورزش و تحرک با زخم سزارین
پیاده روی سبک در طی روز می‌تواند کمک کننده آرامش ذهن و بدن شما شود تا حس بهتری داشته باشید. می‌توانید این پیاده روی را از خانه و به مدت ۵ دقیقه آغاز کنید و زمانی که درد نداشتید و احساس آمادگی کردید، می‌توانید میزان فعالیت خود را افزایش دهید. همچنین تا زمانی که احساس کنید قادر به انجام کاری نیستید، از رانندگی، حمل وسایل سنگین، رابطه جنسی و انجام کارهای سنگین خانه نظیر جاروبرقی کشیدن بپرهیزید. در صورتی که حس کردید بدن شما نیاز به استراحت دارد، دراز بکشید. سعی کنید که در زمان سرفه یا خنده بالشی را بر روی شکم خود قرار دهید.
زمانی که شما دوره نقاهت زایمان پس از عمل سزارین را می‌گذرانید، احتمال دارد که داخل و خارج شدن از رختخواب برای شما دشوار یا ناراحت کننده باشد. به همین خاطر شما می‌توانید حرکات زیر را انجام دهید:
- به پهلوی خود بچرخید.
- هر دو پا را کنار تخت قرار دهید.
- خود به سمت بالا بکشید و در حالت نشسته قرار بگیرید.
پس از آن سعی کنید تا حد امکان صاف بایستید. به منظور برگشتن به تختخواب حرکات ذکر شده را به طور برعکس انجام دهید.
رژیم غذایی و زخم سزارین
رعایت رژیم غذایی سالم برای افزایش روند بهبودی بسیار موثر است. در اینجا چند توصیه غذایی برای کمک به بهبودی وجود دارد:
- پروتئین زیاد مصرف کنید: پروتئین به منظور ترمیم بافت و زخم ضروری است. منابع سرشار از پروتئین را می‌توان در گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، لوبیا، عدس، توفو و محصولات لبنی یافت.
- میوه و سبزیجات فراوان بخورید: میوه و سبزیجات سرشار از ویتامین و مواد معدنی هستند که موجب بهبود سیستم ایمنی بدن می‌شوند. سعی کنید حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات در روز مصرف کنید.
- آب به مقدار زیاد بنوشید: نوشیدن آب زیاد موجب هیدراته نگه داشتن بدن شده و به بهبود زخم کمک می‌کند. سعی کنید حداقل هشت لیوان در روز آب بخورید.
- از مصرف غذاهای فرآوری شده بپرهیزید: غذاهای فرآوری شده معمولاً سرشار از سدیم، چربی ناسالم و قند هستند که روند بهبود را کاهش می‌دهد. به جای آن شما می‌توانید غذاهای کامل را انتخاب کنید که از مواد مغذی مناسب برخوردار باشند.
- مکمل‌های مناسب مصرف کنید: در صورتی که مواد مغذی در رژیم غذایی شما گنجانده نشده است احتمال دارد که پزشک برای شما استفاده از مکمل‌ها را برای تسریع بهبود زخم تجویز کند. این مکمل‌ها معمولاً شامل ویتامین C و E می‌شوند.
- مصرف کافئین و الکل را کاهش دهید: کافئین و الکل احتمال اختلال در روند درمان را افزایش داده و احتمال بروز عوارض را بیشتر می‌کند. به همین دلیل مصرف این نوشیدنی‌ها را کاهش دهید.
علائم عفونت زخم سزارین
در صورت بروز هرکدام از این علائم، احتمال بروز عفونت وجود دارد به همین خاطر فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- تورم، گرما، قرمزی، یا وجود ترشحات در اطراف زخم
- دردی که مرتب در حال بدتر شدن است.
- تب
- ترشحات بدبوی واژن
- سوزش یا درد در هنگام ادرار یا وجود ادرار تیره و خونی
برای جلوگیری از هرگونه عفونت شما بایستی نکات مراقبتی را به خوبی انجام دهید. همچنین کمک گرفتن از یک پرستار ماهر برای تعویض پانسمان‌ها می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را تا حد زیادی کاهش دهد. بدین منظور شما می‌توانید با کلینیک آسازخم در تماس باشید تا خدمات تعویض پانسمان و شستشوی تخصصی زخم سزارین را به شما ارائه دهند.
درمان های کلینیکی برای تسریع بهبودی زخم سزارین
سزارین نوعی عمل جراحی بزرگ شکم است و دوره بهبودی آن در هر زن متفاوت خواهد بود. برخی از زنان ممکن است دچار مشکلات جدی نظیر دیابت باشند که این قضیه روند بهبود زخم را کاهش داده و متأسفانه احتمال عفونت را بالا می‌برد. در نتیجه این افراد برای درمان نیاز به انجام اقدامات بیشتری داشته و باید مراقبت بیشتری را نیز انجام دهند. رعایت موارد زیر می‌تواند سرعت بهبودی را افزایش دهد.
پانسمان هیدروژل
پانسمان هیدروژل نوعی پانسمان است که برای زخم انجام میگیرد و محیط اطراف آن را مرطوب نگه می‌دارد. این محیط موجب افزایش رشد بافت شده و از بروز عفونت‌های باکتریایی جلوگیری می‌کند.
استفاده از پانسمان هیدروژل آلژینات-ژلاتین می‌تواند به عنوان روش درمانی بسیار موثری استفاده شود و در محیط تحت مراقبت پرستاران به منظور کاهش عوارض عفونت زخم و افزایش روند بهبود بدون ایجاد وضعیت آلرژیک مورد استفاده قرار میگیرد.
پماد برای درمان زخم سزارین
به منظور بهبود زخم سزارین می‌توان از پمادهای مختلفی استفاده کرد. برخی از نمونه‌های رایج عبارتند از:
- پماد آنتی بیوتیک: برهی از پمادهای مخصوص حاوی آنتی بیوتیک‌هایی است که می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند.
- وازلین یا ژله نفتی: وازلین به منظور مرطوب نگه داشتن محل برش و جلوگیری از خشک شدن آن مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از آن می‌تواند روند بهبودی را افزایش دهد.
- پماد ویتامین E: برخی مطالعات نشان داده است که پماد ویتامین E در محل زخم می‌تواند جای زخم را کاهش داده و به بهبودی کمک کند.
قبل از استفاده از هرگونه پماد برای درمان زخم سزارین با پزشک خود مشورت کنید.
تزریق پی آر پی PRP
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت نوعی درمان پزشکی است که در آن پلاکت دارای غلظت بالای بیمار به ناحیه آسیب دیده تزریق میشود. استفاده از این روش روند بهبود را تسریع می‌کند. این روش برای بیماران مستعد آسیب تحت عمل سزارین، موجب کاهش درد و درمان زخم میشود.
لایت تراپی
استفاده از نور قرمز و مادون قرمز نوعی درمان موثر و ایمن به منظور کاهش درد و التهاب بوده و موجب بهبود زخم‌ها میشود. نور مادون قرمز می‌تواند به عمق لایه‌های پوست نفوذ کند و گردش خون را افزایش دهد. نور درمانی برای کاهش درد و التهاب مرتبط با زخم‌های حاد و مزمن نیز بسیار کمک کننده است و راه‌حلی مناسب برای مادرانی است که به دنبال بهبود سریع‌تر هستند.
لیزر درمانی
به منظور ترمیم زخم سزارین می‌توان از لیزر درمانی سطح پایین (LLLT) به منظور افزایش میزان بهبود محل زخم استفاده کرد. این روش نوعی درمان غیر تهاجمی است که از سطوح کم انرژی نور به منظور افزایش تحریک فعالیت سلولی و ترمیم بافت استفاده میشود.
لیزر درمانی تاثیر منفی بر روی شیردهی نمی‌گذارد و همچنین موجب تعدیل فرآیندهای متابولیک میشود. در نتیجه این روش بهبود زخم پس از جراحی را به همراه می‌آورد.
جلوگیری از ایجاد اسکار زخم سزارین
اسکار ایجاد شده ناشی از سزارین با توجه به نوع برش استفاده شده، روند بهبودی و عوامل فردی نظیر رنگ پوست و نوع بافت می‌تواند متفاوت باشد. اغلب اسکارهای سزارین در بخش پایین شکم قرار داشته و طول آن متفاوت است. اغلب زخم‌های سزارین به مرور زمان محو شده، اما معمولاً به طور کامل ناپدید نمی‌شوند.
برای از بین بردن اسکار زخم سزارین روش‌های متعددی وجود دارد، از کرم‌ها و پمادهای لایه بردار تا لیزر فرکشنال، همه روش‌هایی هستند که می‌توانند برای بهبود زخم سزارین انجام شوند.
سخن نهایی
موارد ذکر شده در این مقاله در واقع دستورالعمل‌های کلی برای مراقبت از زخم هستند که برای عمل سزارین مفیداند. خوشبختانه مراقبت‌های پس از جراحی معمولاً بسیار کم است و با رعایت آنها زخم‌ها سریعاً بهبود می‌یابند. اکثر اسکارهای سزارین نیز طی چند هفته تا چند ماه بهبود می‌یابند. با این وجود، در صورتی که متوجه مشکلات یا عوارض خاصی شدید، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
سوالات متداول
چقدر طول میکشد تا زخم سزارین بهبود یابد؟
سزارین نوعی عمل جراحی بزرگ شکم است. به همین دلیل مدتی طول میکشد تا بدن به حالت نرمال بازگردد. معمولاً لبه پوست خارجی زخم شما پس از دو روز بسته میشود، اما دوره بهبود ماهیچههای داخلی و سایر بافتهای زیرین ممکن است برای چندین ماه ادامه داشته باشد.
بهبودی زخم سزارین معمولاً ۶ هفته طول میکشد، اما این قضیه به وضعیت کلی شما نیز بستگی دارد. در صورتی که حین عمل سزارین دچار مشکل شده باشید و یا اگر در خانه ناچار باشید از سایر کودکان مراقبت کنید، ممکن است دوره بهبودی طولانی‌تر شود.
هنگام بهبودی سزارین چه کارهایی را نباید انجام داد؟
مواردی که باید از آن اجتناب کرد عبارت است از:
- آمیزش جنسی تا زمانی که پزشک به شما اجازه دهد.
- حمام کردن تا زمانی که زخم شما خوب شده باشد و دیگر خونریزی نداشته باشید.
- استخرهای عمومی و جکوزی
- بلند کردن اجسام سنگین تر از نوزاد
- استفاده مکرر از پله‌ها
بعد از سزارین در چه وضعیتی بخوابم؟
پس از عمل سعی کنید به جلو نخوابید، زیرا این کار به زخم سزارین شما فشار وارد می‌کند و دچار درد زیاد می‌شوید. اگر در این وضعیت راحت نیستید، سعی کنید به پهلو، پشت و با سر بالا دراز بکشید یا به صورت تقریباً نشسته به خواب بروید.
آیا رانندگی کردن به زخم سزارین آسیب میرساند؟
پزشکان معمولاً توصیه میکنند تا زمانی که زخم سزارین بهبود نیافته و تا زمانی که دیگر درد نداشته باشید و بتوانید به راحتی ترمز بگیرید، از رانندگی بپرهیزید. این قضیه معمولاً ۴ تا ۶ هفته طول میکشد. بهتر است با پزشک یا مامای خود خصوص زمان مناسب برای رانندگی مجدد صحبت کنید.
آیا بخیه‌های من نیاز به برداشتن دارند؟
معمولاً برای عمل از بخیه جاذب استفاده میشود، اما ممکن است متوجه گره‌هایی در لبه زخم شوید. برخی از بیماران ممکن است برای بستن زخم خود نیاز به بخیه منگنه‌ای داشته باشند که نیمی از آنها در روز هفتم و بقیه در روز نهم و دهم برداشته میشود.
اندازه زخم سزارین چقدر است؟
زخم سزارین معمولاً ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول دارد و به صورت افقی در بخش پایینی شکم شما و بخش بالایی لباس زیر شما قرار میگیرد.
اسکار کلوئیدی سزارین چیست؟
در صورتی که زخم شما غیر معمول باشد، ممکن است دارای وضعیتی شود که به عنوان کلوئید شناخته میشود. پزشکان مطمئن نیستند که چه عاملی موجب ایجاد اسکار کلوئید سزارین میشود، اما مشخصاً این عامل به دلیل واکنش بیش از حد به روند بهبودی است که موجب میشود بهبود زخم خارج از مرزهای اصلی خود انجام گیرد. برخی از پزشکان توسط تزریق یک استروئید در زخم سزارین با این اثر مقابله میکنند. این عمل در زمان جراحی کنالوگ نامیده میشود و همچون روش‌های درمانی نظیر لیزر و تزریق اینترفرون است.
