خاصیت ضدالتهاب و آنتی‌باکتریال عسل آن را تبدیل به ماده‌ای کرده است که برای انواع درمان‌ها از آن استفاده میکنند. شما نیز احتمالاً تاکنون در مورد خواص عسل برای درمان سوختگی شنیده باشید، اما لازم است که بدانید عسلی که در شرایط آزمایشگاهی برای درمان زخم‌های سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرد با عسل موجود در خانه‌های ما متفاوت است. این عسل‌ها درصد خلوص متفاوتی دارند. استفاده از عسل‌های خانگی برای درمان سوختگی می‌تواند باعث بروز عفونت‌های خطرناک و یا مشکلات قارچی شود. با وجود این‌که امروزه مطالعات زیادی در مورد تأثیر عسل بر درمان انواع زخم‌ها، خصوصاً زخم‌های سوختگی انجام شده است، اما هم‌چنان درمان‌های کلینیکی تأثیر بهتری دارند و خوشبختانه بدون ریسک و خطر عفونت هستند.
استفاده از عسل در سوختگی‌های درجه یک و سطحی ممکن است تا حدی التیام بخش باشند، اما شما نمی‌توانید در زمان حادثه، درجه سوختگی را تشخیص دهید، لذا مطمئن‌ترین و مؤثرترین راه برای درمان زخم سوختگی، مراجعه به پزشک متخصص زخم است.
چرا استفاده از عسل برای درمان سوختگی خطرناک است؟
درست است که امروزه تحقیقات زیادی در مورد درمان انواع زخم‌ها با عسل انجام شده است، اما هرگز نبایستی فراموش کنیم که عسل‌هایی که در شرایط آزمایشگاهی استفاده شده‌اند با عسل‌های موجود در منازل متفاوت هستند. این عسل‌ها گاهی استریل شده‌اند تا میکروارگانیسم‌های درون آن کشته شود. بنابراین بهترین راه حل این است که برای درمان سوختگی به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا از انواع عفونت‌ها و آسیب‌های ممکن به دور باشید.
بهتر است زخم سوختگی را قبل از مالیدن هر ژل یا پانسمانی، به مدت 10 دقیقه زیر آب سرد لوله‌کشی بگیرید؛ عسلتان را برای صبحانه نگه دارید.
عوارض درمان سوختگی با عسل
واکنش آلرژیک بعضی افراد در اثر استفاده از عسل خانگی استریل نشده بر روی زخم سوختگی و همین‌طور، احتمال آلودگی باکتریایی آن وجود دارد. اگرچه قرن‌ها از مصرف عسل برای ترمیم زخم‌ها می‌گذرد و مزایایی هم برای استفاده از آن بیان شده است، اما باید از عوارض جانبی احتمالی آن، به خصوص برای مصرف روی زخم سوختگی، آگاه بود.
یکی از عوارض جانبی احتمالی مالیدن عسل روی زخم سوختگی، بروز حساسیت‌های پوستی است. حساسیت پوست بعضی افراد به مواد موجود در عسل مثل گرده یا زهر زنبور، زمینه ایجاد حساسیت، خارش و تورم پوست را فراهم می‌کند.
خطر دیگر استفاده از عسل خانگی روی زخم سوختگی، احتمال بروز عفونت باکتریایی است. باکتری، قارچ یا میکروارگانیسم‌های دیگر موجود در عسل، به خصوص در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا افراد دارای مشکلات زمینه‌ای، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد عفونت در زخم سوختگی شود.
میکروارگانیسم‌ها می‌توانند به سادگی و چه در طول فرایند تولید عسل به وسیله زنبور یا تحت تأثیر فعالیت‌های انسان در روند آماده‌سازی و بسته‌بندی و یا به وسیله باد و خاک وارد عسل شوند. وضعیت میکروارگانیسم‌های پیدا شده در عسل به صورت غیرفعال باقی می‌ماند، اما با ورود به محیط زخم، زمینه فعالیت آنها فراهم شده و ممکن است منجر به بروز مشکلاتی شود.
باید عسل خانگی را قبل از مصرف پزشکی با تابش گاما استریل کرد تا هاگ‌های باکتری موجود در آن، قبل از ورود به زخم از بین بروند.
از این رو بهتر است در مواقع سوختگی از روشهای بی‌خطر برای درمان زخم‌ها استفاده نمایید و یا در صورت سوختگی شدید و آسیب جدی به پوست و بافت بدن حتماً به کلینیک و یا بیمارستان مراجعه فرمایید.
حالا ما روشهای مؤثر درمان زخم‌های سوختگی را برایتان معرفی خواهیم کرد تا علاوه بر بهبود سریع زخم از خطر عفونت‌های ناشی از روشهای خانگی دور بمانید.
بهترین روشهای درمان زخم سوختگی
استفاده از روشهای مناسب مراقبت از زخم سوختگی برای پیش‌گیری از بروز عفونت، تسریع فرایند ترمیم و کاهش جای زخم باقی‌مانده ضروری است. در این مقاله درباره انواع زخم سوختگی و بهترین روشهای درمان زخم سوختگی صحبت می‌کنیم.
مراحل کلی درمان زخم سوختگی به شکل زیر است:
- مرحله اول درمان زخم سوختگی، خنک کردن آن (نه سرد کردن) به وسیله آب به مدت 10 تا 15 دقیقه یا تا زمان فروکش کردن درد است. این مرحله برای کاهش التهاب، آرام شدن سوزش و پیش‌گیری از آسیب‌های بیشتر به بافت‌های کناری است.
- بعد از خنک کردن زخم سوختگی باید آن را با گاز استریل یا پانسمان غیرچسبنده پوشاند تا از بروز عفونت جلوگیری شده و به بهبود آن کمک شود. گاهی اوقات استفاده از پمادهای موضعی مثل سیلور سولفادیازین به درمان زخم سوختگی کمک می‌کند.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه‌ای مثل استامینوفن و ایبوپروفن نیز برای کاهش درد و التهاب مؤثر است؛ در سوختگی‌های شدیدتر، مصرف مسکن‌های تجویزی ضروری می‌شود.
بعد از رعایت مراقبت‌های اولیه در منزل بهتر است تا بیمار را به کلینیک یا بیمارستان انتقال دهید تا فرآیند تخصصی درمان زخم سوختگی انجام شود.
شست و شوی زخم سوختگی
روش منتخب برای شست و شوی اکثر زخم‌ها، استفاده از صابون غیرمعطر و آب است. استفاده از این روش برای شست و شوی زخم، احتمال بروز عفونت را به هیچ وجه افزایش نمی‌دهد. محلول نمکی هم راهکار مناسبی برای شست و شوی زخم به شمار می‌رود. متخصص بعد از شست و شوی زخم سوختگی، آن را با پانسمان مناسب می‌پوشاند.
پانسمان زخم سوختگی
برای انتخاب یک پانسمان درست بایستی موارد بسیاری در نظر گرفته شود. برای مثال عواملی که در جدول مشاهده می‌کنید بر انتخاب یک پانسمان درست و مناسب مؤثر هستند.
| درمان زخم به شیوه مرطوب | دبریدمان اتولیتیک را تقویت کرده و به انتقال سلول‌های مخاطی و بهبود زخم کمک می‌کند. |
| جاذب | ترشحات زخم در 24 تا 48 ساعت اول را جذب و شدت خیس خوردن زخم را کاهش می‌دهد. میزان جذب باید با توجه به وضعیت زخم و مرحله درمان مشخص شود. |
| محافظ | جلوی نفوذ میکروارگانیسم‌ها را می‌گیرد. |
| ضدمیکروب | احتمال بروز عفونت را کاهش می‌دهد. |
| غیرچسبنده | برای پیش‌گیری از آسیب‌دیدگی بافت‌های سالم در زمان بستن و باز کردن پانسمان |
| مطابقت | حتی در زمان حرکت نیز امکان تماس پماد یا داروهای دیگر با زخم را فراهم می‌کند. |
| کنترل دما | کاهش دما می‌تواند تأخیر در فرایند ترمیم زخم را به همراه بیاورد. |
| حرکت بیمار | پانسمان روی مفاصل باید به شکلی باشد که جلوی دامنه حرکتی کامل آن را نگیرد؛ انگشتان باید به صورت جداگانه پانسمان شوند. |
| راحتی | راحتی بیمار به همراهی او با روند درمان و نتیجتاً، بهبود زخم سوختگی در بازه زمانی مد نظر کمک می‌کند |
پانسمان زخم سوختگی از انواع مختلفی مثل موارد زیر برخوردار است:
- پانسمان غیرچسبنده: این پانسمان‌ها از مواد غیرچسبنده‌ای مثل سیلیکون یا Telfa ساخته می‌شوند. از آنها برای زخم سوختگی سطحی یا زخم‌های در حال بهبود استفاده می‌شود که به تعویض پانسمان زیادی نیاز ندارند.
- پانسمان هیدروکلوئید: این پانسمان‌ها از مواد ژله‌مانندی ساخته شده که جاذب ترشحات زخم هستند و محیط مرطوبی برای ترمیم آن فراهم میکنند. از این پانسمان برای زخم سوختگی با ضخامت جزئی استفاده و هر 3 الی 7 روز تعویض می‌شود.
- پانسمان هیدروژل: این پانسمان‌ها از ژل حاوی آب ساخته شده و امکان استفاده از آن بر روی هر نوع سوختگی وجود دارد. ویژگی خنک‌کننده پانسمان هیدروژل به کاهش درد کمک می‌کند و باید آن را هر 1 تا 3 روز تعویض کرد.
- پانسمان آلژینات: این پانسمان‌ها با استفاده از جلبک دریایی ساخته می‌شوند و برای زخم‌های دارای ترشحات فراوان استفاده می‌شوند. آنها مایعات زخم را جذب و آن را به ژل تبدیل میکنند و می‌توان این ژل را به راحتی در زمان تعویض پانسمان، از زخم جدا کرد؛ باید این پانسمان را هر 1 تا 3 روز تعویض کرد.
- پانسمان حاوی نقره: این نوع پانسمان حاوی یون‌های نقره هستند که خواص ضدمیکروبی به آن می‌بخشد. از این نوع پانسمان در زخم‌های عفونی یا زخم‌های سوختگی در معرض عفونت استفاده می‌شود. باید این پانسمان را هر 1 تا 3 روز تعویض کرد.
- پانسمان فومی: این پانسمان فومی شکل، جاذب ترشحات زخم هستند و می‌توان از آن برای زخم سوختگی با ضخامت جزئی استفاده کرد. باید این پانسمان را هر 1 تا 3 روز تعویض کرد.
- پانسمان کامپوزیتی: این پانسمان‌ها ترکیبی از دو یا چند نوع پانسمان هستند که مزایای مختلفی از جمله ویژگی ضدمیکروبی، کنترل رطوبت و جذب ترشحات را به پانسمان می‌بخشد.
باید پانسمان زخم سوختگی را به صورت مرتب و برای جلوگیری از بروز عفونت و تسریع فرایند ترمیم، تعویض کرد. فاصله زمانی تعویض پانسمان به نوع پانسمان و مرحله درمان زخم بستگی دارد. همچنین، پیروی از روشهای مناسب مراقبت از زخم در تعویض پانسمان از اهمیت بسیاری برخوردار است و به همین منظور، کمک گرفتن از یک متخصص زخم یا مراجعه به کلینیک زخم می‌تواند بهترین تصمیم در مراقبت از زخم سوختگی باشد.
دبریدمان زخم سوختگی
از دبریدمان زخم برای درمان سوختگی‌های درجه دو و سه استفاده می‌شود. دبریدمان زخم سوختگی به فرایند از بین بردن بافت‌های مرده و آسیب‌دیده از محل سوختگی، برای تسریع فرایند ترمیم و جلوگیری از بروز عفونت گفته می‌شود. برای یک فرایند ترمیم زخم سوختگی بهینه باید بافت‌های مرده و اجسام خارجی از محل زخم خارج شود. مباحث مختلفی درباره کندن پوست تاول وجود دارد و دبریدمان تاول باید تنها توسط یک متخصص زخم مجرب انجام شود.
درمان زخم سوختگی با فشار منفی
درمان زخم سوختگی با فشار منفی (NPWT) به استفاده از فشار منفی (یا مکش) در محل زخم با هدف درمان و تسریع فرایند ترمیم است. اسامی دیگری که به NPWT نسبت داده می‌شود عبارت‌اند از فشار منفی موضعی (TNP) و بستن زخم به کمک مکش (VAC). درمان زخم سوختگی با فشار منفی برای کمک به زهکشی ترشحات اضافه و افزایش خونرسانی موضعی به محل زخم انجام می‌شود. به علاوه، ادعا شده که استفاده از NPWT می‌تواند منجر به افزایش اکسیژن‌رسانی و تأمین مواد مغذی به محل زخم سوختگی و نتیجتاً تسریع فرایند ترمیم شود.
سوالات متداول
چرا عسل برای زخم خوب است؟
خواص آنتی باکتریال، ضدویروس، ضدالتهاب و آنتی اکسیدان عسل، آن را به یک درمان مناسب برای زخم سوختگی تبدیل کرده است (منبع).
آیا بیمارستانها از عسل برای درمان زخم سوختگی استفاده میکنند؟
بیمارستانها معمولاً از مواد دیگری برای درمان زخم سوختگی استفاده میکنند.
کدام یک برای درمان زخم سوختگی بهتر هستند: عسل یا ژل آلوئه ورا؟
هم عسل و هم ژل آلوئه ورا از روشهای درمانی خانگی زخم سوختگی سطحی هستند، اما باید مراقب باشید که از آنها برای زخم سوختگی باز استفاده نکنید.
آیا عسل در درمان زخم سوختگی از وازلین بهتر است؟
معمولاً توصیه ما به استفاده از وازلین ساده برای حفظ رطوبت زخم است.
آیا مالیدن عسل روی زخم سوختگی به درمان آن کمک می‌کند؟
هیچ مدرک علمی مبنی بر تأثیر مثبت عسل بر روی فرایند درمان زخم وجود ندارد.
