زخم پا نوعی جراحت عمیق است که می‌تواند عفونی شود. این زخم‌ها در اثر یک خراشیدگی سطحی، بریدگی که به آرامی درمان می‌شود و یا ساییدگی پا توسط کفش ایجاد میشوند. درمان کردن به‌موقع این زخم‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا درصورتی‌که به دیابت مبتلا باشید ممکن است عفونی شده و سلامت شما را به خطر بیندازند. برای درمان عفونت به طور معمول از آنتیبیوتیک استفاده می‌شود. در صورت بروز عفونت در زخمهای دیابتی، پزشک مصرف یک دوره آنتیبیوتیک را تجویز می‌نماید. مصرف تمامی داروها طبق دستور پزشک ضروری است، زیرا رهاکردن دوره درمان می‌تواند منجر به عوارض پیچیده‌تری شود.
چرا زخم پای دیابتی عفونت میکند؟
بالابودن قند خون برای مدت طولانی منجر به‌نوعی آسیب‌دیدگی عصبی به نام نوروپاتی دیابتی می‌شود. نوروپاتی دیابتی ممکن است در هر نقطه از بدن ایجاد شود؛ اما به طور معمول در پا و کف پا رخ می‌دهد.
این عارضه ممکن است باعث شود احساس کف پای خود را از دست دهید. در صورت ازدست‌دادن احساس کف پا، امکان دارد متوجه تاول، بریدگی یا زخم نشوید. حتی ممکن است متوجه نشوید یک سنگ‌ریزه در جوراب و کفش شما وجود دارد. این زخم‌ها در صورت درمان‌نشدن می‌توانند عفونی شوند.
علاوه‌براین، دیابت بر جریان خون و خونرسانی به پا تأثیر میگذارد. افراد مبتلا به دیابت بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری شریان محیطی قرار دارند. این عارضه باعث می‌شود تا شریان‌ها نازک و یا بسته شوند. کاهش و اختلال در گردش خون باعث می‌شود تا زخمهای دیابتی پا به‌سختی درمان شوند.
آنتیبیوتیک برای درمان زخمهای دیابتی
آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهایی قوی هستند که برای درمان عفونت استفاده میشوند و درصورتی‌که به‌درستی مصرف گردند، می‌توانند زندگی فرد را نجات دهند. این داروها از تولیدمثل باکتری‌ها جلوگیری کرده یا آن‌ها را نابود می‌کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها انواع مختلفی دارند که عملکرد هرکدام با یکدیگر متفاوت است. اگرچه دو عملکرد اصلی آن‌ها به شرح زیر است:
- آنتی‌بیوتیک‌های ضدباکتری مانند پنی‌سیلین باکتری‌ها را از بین می‌برند. این داروها به طور معمول یا در تشکیل دیواره سلول باکتری اختلال ایجاد می‌کنند یا محتویات درون سلول را از بین می‌برند.
- باکتریواستاتیک از تکثیرشدن باکتری‌ها جلوگیری می‌نمایند.
برای درمان عفونت زخم پای دیابتی، آنتی‌بیوتیک‌های زیادی موجود می‌باشند که برخی از تأثیرگذارترین‌ها شامل موارد زیر میشوند:
وانکومایسین
در درمان زخمهای دیابتی پا، داروی وانکومایسین به دلیل طیف کوتاهی که دارد به‌صورت تزریقی استفاده می‌شود و باکتری‌های گرم مثبت هوازی را از بین می‌برد. درصورتی‌که پزشکان احساس کنند که عفونت زخم دیابتی ناشی از وجود چندین باکتری است، باید این دارو را بهآرامی و به همراه داروهای دیگری مانند سفتازیدیم، سفپیم، پیپراسیلین تازوباکتام، آزترونام و یا کارباپنم ها استفاده کند.
سفتازیدیم
سفتازیدیم نسل سوم سفالوسپورین محسوب می‌شود که پزشکان آن را به‌صورت تزریقی تجویز می‌نمایند. این دارو نوعی آنتیبیوتیک ضدباکتری می‌باشد که پزشکان از آن به همراه وانکومایسین برای درمان زخم پای دیابتی مزمن تا حاد استفاده می‌کنند. ادغام این دو دارو به درمان عفونت‌های شدیدتر زخمهای دیابتی کمک می‌نماید. علاوه‌براین، باید برای ازبین‌بردن باکتری‌های بی‌هوازی نیز درمانی در نظر گرفت.
مترونیدازول
مترونیدازول زمانی استفاده می‌شود که باکتری‌های بی‌هوازی درون زخم دیابتی فرد رشد کنند. باکتری‌های بی‌هوازی اجباری معمولاً در عفونت‌های عمیق یافت میشوند اما می‌توانند در زخمهای مزمن سطحی نیز دیده شوند. با وجود استفاده جهانی از این آنتیبیوتیک؛ مقاومت باکتریایی در آن به‌ندرت دیده می‌شود.
پیپراسیلین یا تازوباکتام
پیپراسیلین یا تازوباکتام نوعی آنتیبیوتیک باکتری‌کش تزریقی است که پزشکان از آن به‌عنوان آنتیبیوتیک وسیع‌الطیف در درمان عفونت زخمهای دیابتی پا استفاده می‌کنند. زوسین ترکیبی از آمینوپنی سیلین و مهارکننده بتالاکتاماز می‌باشد.
آموکسی‌سیلین -کلاوولانات
به‌طورکلی آموکسی‌سیلین – کلاوولانات نوعی آنتیبیوتیک وسیع‌الطیف خوراکی است که باکتری‌های گرم مثبت، گرم منفی و بی‌هوازی را تحت پوشش قرار می‌دهد و برای درمان عفونت زخمهای دیابتی سطحی تا متوسط و سلولیت موضعی استفاده میشوند. این دارو برای درمان عفونت استخوانی مناسب نمی‌باشد.
کلیندامایسین
کلیندامایسین باکتری‌های گرم مثبت و بی‌هوازی حاضر در عفونت زخمهای دیابتی را از بین می‌برد و هیچ تأثیری بر روی باکتری‌های گرم منفی نمی‌گذارد. بر اساس راهنمای FDA، این دارو برای درمان عفونت‌های پوستی و بافت نرم ناشی از استرپتوکوک‌ها و استافیلوکوک نیز مؤثر می‌باشد.
آمپی‌سیلین سولباکتام
آمپی‌سیلین سولباکتام نوعی آنتیبیوتیک وسیع‌الطیف است که برای درمان عفونت‌های زخمهای دیابتی مزمن تا حاد استفاده می‌شود. علاوه‌بر پوشش‌دهی وسیع این آنتیبیوتیک انواع گونه‌های استاف و استرپتوکوک، اشریشیا کلی، پروتئوس، مورگانلا، کلستریدیوم و باکتریوئیدها را از بین می‌برد. این دارو بر روی استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین و سودوموناس تأثیری ندارد.
سیپروفلوکساسین
سیپروفلوکساسین نوعی آنتیبیوتیک فلوروکینولون است که باکتری‌های گرم منفی را بهخوبی از بین برده و تا حدودی نیز بر روی باکتری‌های گرم مثبت تأثیر میگذارد. علاوه‌براین، به درمان استئومیلیت ناشی از انتروباکتر کلوآکا، سراشیا و سودوموناس آئروژینوزا کمک میکند.
داکسی‌سایکلین
داکسی‌سایکلین نوعی آنتیبیوتیک تتراسایکلین است که برای درمان عفونت زخم پای دیابتی استفاده می‌شود. این دارو عموماً به‌صورت خوراکی در دسترس می‌باشد. داکسی‌سایکلین نوعی باکتریواستاتیک است و هیچ باکتری زنده‌ای را نمی‌کشد؛ اما از تکثیر شدن آن‌ها جلوگیری میکند.
ارتاپنم
ارتاپنم نوعی آنتیبیوتیک کارباپنم است که به‌صورت تزریقی و برای درمان عفونت زخم پای دیابتی شدید استفاده می‌شود. این دارو نوعی آنتیبیوتیک وسیع‌الطیف است که انواع باکتری‌های هوازی و غیرهوازی گرم مثبت و گرم منفی را از بین می‌برد و تقریباً در برابر تمامی باکتری‌های مولد بتالاکتاماز از جمله بتالاکتامازهای طیف گسترده و باکتری‌های مولد AmpC مؤثر می‌باشد.
عوارض جانبی احتمالی و خطرات
آنتی‌بیوتیک‌ها به طور معمول باعث عوارض زیر میشوند:
- اسهال
- حالت تهوع
- استفراغ
- دانه پوستی
- ناراحتی معده
- حساسیت به نور خورشید در زمان مصرف تتراسایکلین
- عفونت قارچی دهان، دستگاه گوارش و واژن در صورت استفاده طولانی مدت از برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها
برخی از عوارض غیر رایج این داروها به شرح زیر است:
- پایین آمدن تعداد پلاکت‌ها در زمان مصرف سفالوسپورین‌ها و پنی‌سیلین
- درد شدید در زمان مصرف فلوروکینولون‌ها
- ازدست‌دادن شنوایی در زمان مصرف ماکرولیدها یا آمینوگلیکوزیدها
- کاهش گرانولوسیت در زمان مصرف پنی‌سیلین
- ایجاد سنگ کلیه در زمان مصرف سولفونامیدها
خلاصه
آنتی‌بیوتیک‌ها برای شروع درمان عفونت زخم پای دیابتی ضروری هستند. استفاده از آنتیبیوتیک مناسب بسته به سوابق بیماری فرد و باکتری عامل عفونت بهترین گزینه برای درمان کامل این عفونت‌ها و جلوگیری از عوارض جدی‌تر می‌باشد. آنتی‌بیوتیک‌هایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، تنها گزینه‌های در دسترس برای درمان عفونت زخم پای دیابتی نیستند. بااین‌حال، یک درمان قوی برای این بیماری محسوب میشوند.
سؤالات متداول
زخم پای دیابتی عفونی شده چگونه به نظر می‌رسد؟
علائم زخم پای دیابتی عفونی شده همانند دیگر عفونت‌ها می‌باشد محل اطراف زخم قرمز شده و این قرمزی کم‌کم وسعت می‌یابد. علاوه بر این افراد مبتلا به زخم پای دیابتی عفونی شده به طور معمول دچار درد شده و از محل بریدگی و زخم آن‌ها عفونت خارج می‌شود.
آیا زخمهای دیابتی درمان میشوند؟
زخمهای افراد دیابتی معمولاً بهآرامی درمان شده و یا به دلیل این که بدن نمیتواند انسولین تولید کند، بهخوبی درمان نمیشوند. این هورمون گلوکز یا شکر را به انرژی تبدیل میکند. اما زمانی که بدن برای متابولیزه کردن آن با مشکل مواجه شود سطح قند خون بالا رفته و بر روی توانایی درمان بدن تأثیر منفی میگذارد.
آیا تمامی زخمهای پا به آنتیبیوتیک نیاز دارند؟
برای درمان زخمهای غیرعفونی به آنتیبیوتیک نیازی نیست. عفونت کم بافت‌های نرم بهخوبی توسط آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مانند سفالکسین و کلیندامایسین درمان می‌شود.
باید و نبایدهای مصرف آنتیبیوتیک چیست؟
- الکل مصرف نکنید.
- داروهای خود را هر روز در یک ساعت مصرف کنید.
- آنتی‌بیوتیک‌ها را با شیر یا آبمیوه مصرف نکنید.
- از خود در برابر نور خورشید محافظت کنید.
- در خصوص نگرانی‌های خود با پزشک صحبت نمایید.
آیا آموکسی‌سیلین برای درمان عفونت زخم پای دیابتی مؤثر است؟
به‌طورکلی آموکسی‌سیلین یک آنتیبیوتیک وسیع‌الطیف خوراکی است که بر روی باکتری‌های گرم مثبت، گرم منفی و غیرهوازی مؤثر می‌باشد. این دارو به درمان عفونت سطحی تا متوسط زخمهای دیابتی و سلولیت‌های موضعی کمک میکند.
افرادی دیابتی از مصرف چه آنتی‌بیوتیکی باید خودداری کنند؟
گروهی از آنتی‌بیوتیک‌ها به نام فلوروکینولون که برای درمان ذات‌الریه و عفونت مجاری ادراری استفاده میشوند منجر بالارفتن قند خود می‌گردند.
